Previous Next

BIRTH, MAYA AND CONCENTRATION- ਜਨਮ, ਮਾਇਆ ਤੇ ਸੁਰਤ

(Its English version is at the end)

ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਆਏ ਜਨਮ, ਮਾਇਆ ਅਤੇ ਸੁਰਤ ਤਿੰਨੋਂ ਸ਼ਬਦ ਧਿਆਨ ਮੰਗਦੇ ਹਨ ; ਗੁਰਬਾਣੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਾਡਾ ਜਨਮ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕਰਤੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਹੋਣ ਲਈ ਏ, ਪਰ ਕਰਤੇ ਦੀ ਆਪ ਬਣਾਈ ਮਾਇਆ ਸਾਡੀ ਸੁਰਤ ਨੁੰ ਕਰਤੇ ਵੱਲ ਸੁਹਿਰਦਤਾ ਨਾਲ ਲੱਗਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦੇਂਦੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਮਾਇਆ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ  | ਇਸ ਨੂੰ  ਹੋਰ ਸੌਖਾ ਕਰਕੇ ਇੰਝ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਏ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ ਪੜਦਿਆਂ  ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਧਿਆਨ ਟੀ ਵੀ ਵੱਲ ਲਾਈ  ਰੱਖੀਏ , ਤਦ ਅਸੀਂ ਉਸ ਗੰਭੀਰ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਸਕਦੇ | ਇਸ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੇ ਬਾਣੀ ਆਨੰਦ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ 921 ਅੰਗ ਤੇ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ !

ਜੈਸੀ ਅਗਨਿ ਉਦਰ ਮਹਿ ਤੈਸੀ ਬਾਹਰਿ ਮਾਇਆ ॥
ਮਾਇਆ ਅਗਨਿ ਸਭ ਇਕੋ ਜੇਹੀ ਕਰਤੈ ਖੇਲੁ ਰਚਾਇਆ ॥
ਜਾ ਤਿਸੁ ਭਾਣਾ ਤਾ ਜੰਮਿਆ ਪਰਵਾਰਿ ਭਲਾ ਭਾਇਆ ॥
ਲਿਵ ਛੁੜਕੀ ਲਗੀ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਮਾਇਆ ਅਮਰੁ ਵਰਤਾਇਆ ॥
ਏਹ ਮਾਇਆ ਜਿਤੁ ਹਰਿ ਵਿਸਰੈ ਮੋਹੁ ਉਪਜੈ ਭਾਉ ਦੂਜਾ ਲਾਇਆ ॥
ਕਹੈ ਨਾਨਕੁ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਜਿਨਾ ਲਿਵ ਲਾਗੀ ਤਿਨੀ ਵਿਚੇ ਮਾਇਆ ਪਾਇਆ ॥੨੯॥

Jaisee agan udar meh taisee baahar maa-i-aa.

Maa-i-aa agan sabh iko jayhee kartai khayl rachaa-i-aa.

Jaa tis bhaanaa taa jammi-aa parvaar bhalaa bhaa-i-aa.

Liv chhurhkee lagee tarisnaa maa-i-aa amar vartaa-i-aa.

Ayh maa-i-aa jit har visrai moh upjai bhaa-o doojaa laa-i-aa.

Kahai naanak gur parsaadee jinaa liv laagee tinee vichay maa-i-aa paa-i-aa. ||29|| 921, SGGS

ਅਰਥ : ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੱਗ ਗਰਭ ਸਥਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰਵਾਰਾਂ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੀ ਅੱਗ ਬਾਹਰਵਾਰਾਂ ਦੁਨਿਆਂਦਾਰੀ ਦੀ ਹੈ। ਸੰਸਾਰੀ ਪਦਾਰਥਾਂ ਅਤੇ ਗਰਭ ਸਥਾਨ ਦੀਆਂ ਅੱਗਾਂ, ਸਮੂਹ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਹਨ। ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਨੇ ਇਹ ਖੇਡ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਜਦ ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਬਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਟੱਬਰ ਕਬੀਲਾ ਬੁਹਤ ਖੁਸ਼ ਹੰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਪ੍ਰੀਤ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਲੋਭ ਬਾਲ ਨੂੰ ਚਿੰਮੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੋਹਨੀ ਮਾਇਆ ਦਾ ਰਾਜ ਭਾਗ ਚਾਲੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਨਾਂ ਦੀ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਕਰਤੇ ਨਾਲ ਲਿਵ ਜੁੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਹ ਇਸ ਮਾਇਆ ਵਿੱਚ ਰਹਿਕੇ ਕਰਤੇ ਨੂੰ ਪਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ (ਅਰਥ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ )!

 

ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਵਿਚਾਰੋ ਕਿ ਮਾਂ ਦੇ ਗਰਭ ਦੀ ਅੱਗ  ਨੂੰ ਦੁਨਿਆਵੀ ਗਰਭ ਨਾਲ ਕਿਉਂ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ? ਕਾਰਣ ਸਾਫ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਮਾਂ ਦੇ ਗਰਭ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਬੱਚਾ ਪਲਦਾ ਹੈ ਉਵੇਂ ਅਸੀਂ ਸੰਸਾਰੀ ਮਾਇਆ ਵਿੱਚ ਜੀਓਂਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਰੰਗਦੇ ਹਾਂ | ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਾਇਆ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਵੀ ਅਸੀਂ  ਆਪਣੇ ਕਰਤੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜੇ ਇਸ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੜਕੇ ਨਾ ਜਲਦੇ ਰਹੀਏ ਮਤਲਬ ਮਾਇਆ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਨਾ ਪਈਏ ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਤ ਲੈਕੇ  ! ਜੇ ਕੋਈ ਮਾਇਆ ਦੇ ਮੋਹ ਵਿੱਚ ਰਹੇ , ਕਰਮ ਕਿਰਿਆ ਕਰੇ ਪਰ ਸਤ ਸੰਤੋਖ ਤੋਂ ਖਾਲੀ ਰਹੇ, ਉਹਨੇ ਕਰਤੇ ਨੁੰ ਪਾਉਣਾ ਤਾਂ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਉਹ ਕਰਤੇ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ

“ਭਗਤਾ ਕੀ ਚਾਲ ਨਿਰਾਲੀ ॥ ਚਾਲਾ ਨਿਰਾਲੀ ਭਗਤਾਹ ਕੇਰੀ ਬਿਖਮ ਮਾਰਗਿ ਚਲਣਾ ॥
ਲਬੁ ਲੋਭੁ ਅਹੰਕਾਰੁ ਤਜਿ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਬਹੁਤੁ ਨਾਹੀ ਬੋਲਣਾ ॥”੯੧੮

ਅਰਥ:ਭਗਤਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨ ਜਾਚ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਹੁਤ ਔਖੇ ਰਸਤੇ ਤੇ ਚੱਲਦੇ ਹਨ|(ਕਿਵੇਂ ?) ਉਹ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰੋਂ  ਲਾਲਚ , ਤਮਾਹ ਤੇ  ਖਾਹਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮੁਕਾ ਦੇਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਬੋਲਦੇ ਹਨ |

 

ਗੁਰੂ ਸਾਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਕਰਤੇ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ  ਤੇ ਮਾਇਆ ਦੀ ਅਹਮਿਆਤ ਸਭ ਕੁਝ ਮੰਨ ਲੈਣ ਤੋਂ ਵਰਜਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸੁਰਤ ਕਰਤੇ ਉਤੇ ਟਿਕਾਈ ਰੱਖਣ  ਵਿੱਚ ਮੱਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ; ਇੰਝ ਮਾਇਆ ਕਦੇ ਵੀ ਕਰਤੇ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਰੋਕਦੀ ਕਿਉਂਕ ਇਸ ਅਧੀਨ ਅਸੀਂ ਹਾਉਂ, ਕਾਮ, ਕ੍ਰੋਧ , ਲਾਲਚ  ਅਤੇ ਤਮਹ ਤੋਂ ਬਚੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾ ਜੋ ਮਾਇਆ ਦਾ ਹੀ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹਨ ! ਇੰਝ ਮਾਇਆ ਸਾਨੂੰ ਸਾੜ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ ਤੇ ਕਰਤੇ ਦਾ ਪਿਆਰ ਹੀ ਸਾਡੇ ਉੱਤੇ ਭਾਰੂ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ !

ਸ਼ੁਭ ਇਛਾਵਾਂ,

ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ

 

BIRTH, MAYA AND CONCENTRATION

 The words used in the Gurbani like birth, Maya ( the worldly attachment and wealth) and concentration need to be understood. According to the Gurbani, the birth is a chance to be one with the Creator; however, the Creator’s created Maya can come between Him and us, because it makes us drowned in it and we fail to connect to Him. It is like we are reading a very philosophical essay and we keep watching T.V; in that case we will fail to grasp the content of it. In other words our concentration should remain our Creator. The same kind of state of mind, the Guru expresses on 921, SGGS. Let us look at that:

 ਜੈਸੀ ਅਗਨਿ ਉਦਰ ਮਹਿ ਤੈਸੀ ਬਾਹਰਿ ਮਾਇਆ ॥
ਮਾਇਆ ਅਗਨਿ ਸਭ ਇਕੋ ਜੇਹੀ ਕਰਤੈ ਖੇਲੁ ਰਚਾਇਆ ॥
ਜਾ ਤਿਸੁ ਭਾਣਾ ਤਾ ਜੰਮਿਆ ਪਰਵਾਰਿ ਭਲਾ ਭਾਇਆ ॥
ਲਿਵ ਛੁੜਕੀ ਲਗੀ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਮਾਇਆ ਅਮਰੁ ਵਰਤਾਇਆ ॥
ਏਹ ਮਾਇਆ ਜਿਤੁ ਹਰਿ ਵਿਸਰੈ ਮੋਹੁ ਉਪਜੈ ਭਾਉ ਦੂਜਾ ਲਾਇਆ ॥
ਕਹੈ ਨਾਨਕੁ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਜਿਨਾ ਲਿਵ ਲਾਗੀ ਤਿਨੀ ਵਿਚੇ ਮਾਇਆ ਪਾਇਆ ॥੨੯॥

Jaisee agan udar meh taisee baahar maa-i-aa.

Maa-i-aa agan sabh iko jayhee kartai khayl rachaa-i-aa.

Jaa tis bhaanaa taa jammi-aa parvaar bhalaa bhaa-i-aa.

Liv chhurhkee lagee tarisnaa maa-i-aa amar vartaa-i-aa.

Ayh maa-i-aa jit har visrai moh upjai bhaa-o doojaa laa-i-aa.

Kahai naanak gur parsaadee jinaa liv laagee tinee vichay maa-i-aa paa-i-aa. ||29|| 921, SGGS

In essence: The fire of this Maya (in the world) is just like the fire in mother’s womb. Maya and the fire are the same (in nature); the Creator has staged a play (to go on). As per His Will, the child is born and the family loves the child. ( in this love) the love for the Creator departs and the mortal gets attached to greed, and Maya commands over him. This is Maya that causes to forget Akalpurakh and traps the mortal in the dual-love. Nanak says: those who are imbued with Akalpurakh, obtain Him while living right in Maya (“Maya” here represents other form of love toward relations, property and wealth by forgetting Akalpurakh).

 

Let us ponder over this idea: why does the Guru compare the Maya fire with the fire within a pregnant mother? The reason is very obvious; as the fire of mother’s womb is there for the child, the worldly Maya is here for in the world, in which we entangle to live our lives; however, our deep love for Maya obstructs us from involving deeply with our Creator. We can sincerely fall in love with Him if we don’t get involve with the Maya uncontrollably; in other words, we let greed, lust, anger and avrice overcome ourselves; however, the Guru guides us in this context and it becomes easy for us to love the Creator sincerely; otherwise, it very much impossible to love Him while being in love with the Maya. Why it is so?

Because

“ਭਗਤਾ ਕੀ ਚਾਲ ਨਿਰਾਲੀ ॥ ਚਾਲਾ ਨਿਰਾਲੀ ਭਗਤਾਹ ਕੇਰੀ ਬਿਖਮ ਮਾਰਗਿ ਚਲਣਾ ॥
ਲਬੁ ਲੋਭੁ ਅਹੰਕਾਰੁ ਤਜਿ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਬਹੁਤੁ ਨਾਹੀ ਬੋਲਣਾ ॥”੯੧੮

In essence: The way of the Creator’s devotees is very different, because they walk on the life path by getting rid of, conceit, greed, lust, anger and avrice and they don’t speak unnecessarily.

 

Thus, the Guru connects us with the Creator and totally decreases our given importance to Maya by focusing our concentration on Him. As we follow the Guru, the Maya fire can neither burn us, nor it can stop us in anyway from falling in love with our Creator. In a nut shell, we utilize our birth to be with the Creator even being in His created Maya because our concentration remains fixed on Him.

Wishes,

G Singh

www.gursoch.com

ਜਪੁ ਜੀ ਬਾਣੀ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਪਉੜੀ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ (ਲੇਖਕ – ਪ੍ਰੋ.ਕਸ਼ਮੀਰਾ ਸਿੰਘ, ਯੂ ਐੱਸ ਏ)

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਜਪੁ ਜੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਹਰ ਸਿੱਖ ਲਈ ਬਣਾਏ ਸਵੇਰ ਦੇ ਨਿੱਤਨੇਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ । ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਹਿਬ ਵਲੋਂ ਇਸ ਰੀਤਿ ਨੂੰ ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ ਰਾਹੀਂ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੱਕਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਦਮਦਮੀ ਬੀੜ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਰੀਤਿ ਨੂੰ ਦਸਵੇਂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਨੇ ਵੀ ਪਰਵਾਨਗੀ ਬਖ਼ਸ਼ ਦਿੱਤੀ ਸੀ । ਜਪੁ ਜੀ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਪਉੜੀ ਇਉਂ ਹੈ-
ਥਾਪਿਆ ਨ ਜਾਇ ਕੀਤਾ ਨ ਹੋਇ ॥ ਆਪੇ ਆਪਿ ਨਿਰੰਜਨੁ ਸੋਇ ॥ ਜਿਨਿ ਸੇਵਿਆ ਤਿਨਿ ਪਾਇਆ ਮਾਨੁ ॥ ਨਾਨਕ ਗਾਵੀਐ ਗੁਣੀ ਨਿਧਾਨੁ ॥ ਗਾਵੀਐ ਸੁਣੀਐ ਮਨਿ ਰਖੀਐ ਭਾਉ ॥ ਦੁਖੁ ਪਰਹਰਿ ਸੁਖੁ ਘਰਿ ਲੈ ਜਾਇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਦੰ ਗੁਰਮੁਖਿ ਵੇਦੰ ਗੁਰਮੁਖਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਈ ॥ ਗੁਰੁ ਈਸਰੁ ਗੁਰੁ ਗੋਰਖੁ ਬਰਮਾ ਗੁਰੁ ਪਾਰਬਤੀ ਮਾਈ॥ ਜੇ ਹਉ ਜਾਣਾ ਆਖਾ ਨਾਹੀ ਕਹਣਾ ਕਥਨੁ ਨ ਜਾਈ॥ ਗੁਰਾ ਇਕ ਦੇਹਿ ਬੁਝਾਈ॥ ਸਭਨਾ ਜੀਆ ਕਾ ਇਕੁ ਦਾਤਾ ਸੋ ਮੈ ਵਿਸਰਿ ਨ ਜਾਈ॥੫॥
ਸੰਨ ੧੮੯੭ ਵਿੱਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦੀ ਪਿੱਠੂ ਖੇਮ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ ਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ‘ਗੁਰਮਤਿ ਗ੍ਰੰਥ ਪ੍ਰਚਾਕਰਕ ਸਭਾ’ ਵਲੋਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਅਖੌਤੀ ਦਸ਼ਮ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵ ਦੇਵਤੇ ਦੇ ੧੨ ਜੋਤ੍ਰਿਲਿੰਗਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤੇ ਅਤੇ ਪਾਰਬਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਦੁਰਗਾ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਇਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਹਿਆ ਅਤੇ ਵਡਿਆਇਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਦੁਰਗਾ ਦੇਵੀ ਲਈ ਹੋਰ ਕਈ ਨਾਂ ਵੀ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ ਜਿਵੇਂ, ਸ਼ਿਵਾ, ਭਗਉਤੀ, ਕਾਲਿਕਾ, ਚੰਡਿਕਾ, ਚੰਡ, ਭਵਾਨੀ, ਗਿਰਿਜਾ, ਦੁਰਗਸ਼ਾਹ ਆਦਿਕ । ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤੇ ਦੇ ਹੋਰ ਨਾਂ ਵੀ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ ਜਿਵੇਂ, ਕਾਲ਼, ਸਰਬਕਾਲ਼, ਸਰਬਲੋਹ, ਖੜਗਕੇਤ, ਖੜਗਾਧੁਜ, ਅਸਿਕੇਤ, ਅਸਿਪਾਨ ਆਦਿਕ । ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤੇ ਦਾ ਮੰਦਰ ਮੱਧਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਉਜੈਨ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਪਾਰਬਤੀ ਦੇਵੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ਼ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਇਹ ਤਾਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਦੁਰਗਾ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤਾ ਹਿੰਦੂ ਮੱਤ ਵਿੱਚ ਪੂਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਜਪੁ ਜੀ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਪਉੜੀ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਸਮਝ ਨਾਲ਼ ਕਿਵੇਂ ਹਿੰਦੂ ਮੱਤ ਦੇ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤੇ ਅਤੇ ਪਾਰਬਤੀ ਮਾਈ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਹੁਣ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ-
੧. ਪਉੜੀ ਵਿੱਚ ਰੱਬ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਚਾਰ:
ਜਪੁ ਜੀ ਦੀ ਪਉੜੀ ਵਿੱਚ “ਥਾਪਿਆ ਨ ਜਾਇ ਕੀਤਾ ਨ ਹੋਇ॥ ਆਪੇ ਆਪਿ ਨਿਰੰਜਨੁ ਸੋਇ॥” ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਰੱਬ ਨੂੰ ਕਿਤੇ ਵੀ ਸਥਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ । ਰੱਬ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੋਂ ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਦਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਨਹੀਂ ਹੈ  ।
ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤੇ ਦੀ ਜਪੁ ਜੀ ਦੀ ਪਉੜੀ ਦੀ ਕਸਵੱਟੀ ਨਾਲ਼ ਪਰਖ:
ਰੱਬ ਸਥਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਪਰ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਉਜੈਨ ਦੇ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਫਿਰ ਮਹਾਂਕਲ਼ ਦੇਵਤਾ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਰੱਬ ਕਿਵੇਂ ਹੈ? ਰੱਬ ਕਿਸੇ ਦਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤਾ ਕਿਸੇ ਮੂਰਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਬੁੱਤਘਾੜੇ ਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਫਿਰ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤਾ ਸਿ੧ਖਾਂ ਲਈ  ਰੱਬ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਗਿਆ? ਰੱਬ ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਤੇ ਸਥਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਇਸ ਲਈ ਰੱਬ ਦੀ ਕੋਈ ਮੂਰਤੀ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕਦਾ । ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤੇ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਵੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਫਿਰ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤਾ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਰੱਬ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਰੱਬ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਹਸਤੀ ਦਾ ਰੂਪ ਜਾਂ ਸਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤਾ ਸ਼ਿਵ ਦੇਵਤੇ ਦਾ ੧੨ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ ਫਿਰ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤਾ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਰੱਬ ਕਿਵੇਂ ਹੈ? ਬਾਣੀ ਦੀ ਕਸਵੱਟੀ ਅਨੁਸਾਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਹਿੰਦੂ ਮੱਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੇਵਤਾ ਹੈ ਜੋ ਸਰਬ ਵਿਆਪਕ ਰੱਬ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਬੜੇ ਅਫ਼ਸੋਸ ਨਾਲ਼ ਕਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਕੁੱਝ ਧੁਰੰਧਰ ਕਥਾ ਵਾਚਕ ਅਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਰੱਬ ਦੱਸਦੇ ਰਹੇ ਤਾਂ ਜੁ ਅਖੌਤੀ ਦਸ਼ਮ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਨਾਂ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ । ਹੁਣ ਵੀ ਕਈ ਚੋਟੀ ਦੇ ਕਥਾਵਾਚਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਦ ਚਿੰਨਾਂ ਉੱਪਰ ਚੱਲ ਕੇ ਅਜਿਹੀ ਦੁਹਾਈ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਵਾਸਤੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਫੁੱਟ ਦਾ ਕਾਰਣ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ । ਸਿੱਖੀ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਸਦਾ ਹੀ ਇਹ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਦਾ ਸਾਧਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਲੜਾਉਣਾਂ ਅਤੇ ਭਰਾ ਮਾਰੂ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਉਲ਼ਝਉਣਾ ਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਸ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਿੱਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਸਫ਼ਲ  ਹੋਈ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਅਜਿਹੀਆਂ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਵੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਵਲ ਵਧ ਚੁਕੀਆਂ ਹਨ । ਕਿਸੇ ਦੇਵਤੇ ਨੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ {ਕੀਤਾ ਨਾ ਹੋਇ} ਸਗੋਂ ਰੱਬ ਤੋਂ ਹੀ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਈ ਹੈ । ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਨੂੰ ਰੱਬ ਆਖ ਕੇ ਬਹੁਤੇ ਸਿੱਖ ਖ਼ੁਦ ਹੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਜਪੁ ਜੀ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਪਉੜੀ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਰੱਬੀ ਉਪਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਗ਼ੀ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਖੌਤੀ ਦਸ਼ਮ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਵਲੋਂ ਗੁਰਿਆਈ ਪਰਾਪਤ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਅਸਲੀ ਗੁਰੂ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪੱਬਾਂ ਭਾਰ ਹੋਏ ਫਿਰਦੇ ਹਨ । ਕੀ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸੱਚੀ ਬਾਣੀ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਅਜਿਹੇ ਬਾਗ਼ੀ ਹੋਏ ਸਿੱਖ ਜੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜਪੁ ਜੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕੀ ਉਹ ਹੁਣ ਤਕ ਜਪੁ ਜੀ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਪਉੜੀ ਦੇ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਸਕੇ? ਬੜੇ ਅਚੰਭੇ ਵਾਲ਼ੀ ਗੱਲ ਹੈ ।
੨. ਜਪੁ ਜੀ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਪਉੜੀ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ-
ਗੁਰੁ ਈਸਰੁ ਗੁਰੁ ਗੋਰਖੁ ਬਰਮਾ ਗੁਰੁ ਪਾਰਬਤੀ ਮਾਈ॥
ਇਸ ਸਿਧਾਂਤਕ ਪੰਕਤੀ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਸਿਧਾਂਤਕ ਤੌਰ ਤੇ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ, ਗੋਰਖ ਨਾਥ ਨੂੰ, ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਅਤੇ ਦੁਰਗਾ ਮਾਈ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਬਾਹਰ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ । ਪਾਠ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਪਰ ਅਰਥ ਵਿਚਾਰ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਅਣਗਹਿਲੀ ਵਰਤਣ ਦੇ ਕਾਰਣ ਅੱਜ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਰੱਬੀ ਗਿਆਨ ਦੇ ਗਾਹਕ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ਜਿਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤਾ ਅਤੇ ਦੁਰਗਾ ਮਾਈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਸਮਾਉਣ ਤਕ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਝਾਕਣ ਤਕ ਦਾ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲ਼ਿਆ ਸੀ,  ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਲੁੱਡੀਆਂ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ ਰਾਹੀਂ ਪੜ੍ਹੇ ਜਾ ਰਹੇ ਨਿੱਤਨੇਮ ਅਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਅਰਦਾਸਿ ਰਾਹੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਜੁ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਮਾਨਤਾ ਹੀ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤੇ ਲਈ ਲੁੱਡੀਆਂ ਪਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀ ਗੱਲ ਹੈ । ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਸ਼ੋਭਦਾ ਪਰ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਰਣਾ ਕਰਕੇ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ-
a).  ਜਾਂ ਤਾਂ ਸਿੱਖੀ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਵਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਲਾਲਚ ਅਧੀਨ ਅਜਿਹਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੁ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਲੋਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਹਟਾ ਕੇ ਅਖੌਤੀ ਦਸ਼ਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀਆਂ ਮਾਰਕੰਡੇ ਪੁਰਾਣ, ਸ਼ਿਵ ਪੁਰਾਣ ਅਤੇ ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਸਮੇਤ ਤ੍ਰਿਅ ਚਰਿੱਤ੍ਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਪਾਠ ਵਲ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ।
b). ਜਾਂ ਉਹ ਅੰਧ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਧੀਨ ਦਸਵੇਂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਅਖੌਤੀ ਦਸ਼ਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਰਚੈਤਾ ਮੰਨ ਕੇ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਦੇਵਤੇ ਅਤੇ ਦੁਰਗਾ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਕੇ ਰੱਬ ਨਾਲ਼ ਵੀ ਤੁਲਨਾ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੁ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਅਖੌਤੀ ਦਸ਼ਮ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਰਗਾ ਹੀ ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ।
c). ਜਾਂ ਉਹ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸੱਚੀ ਬਾਣੀ ਦੇ ਨਿਰੇ ਤੋਤਾ ਰੱਟਨੀ ਪਾਠਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰੁੱਝੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਸੱਚੀ ਬਾਣੀ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਮਝ ਤੋਂ ਕੋਰੇ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ ।
d). ਜਾਂ ਉਹ ਇਹ ਮੰਨ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਸਮੁੱਚੇ ਸਿੱਖ ਪੰਥ (ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੋ. ਕਮੇਟੀ ਨੇ) ਨੇ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ ਰਾਹੀਂ ਦਸ਼ਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨਾਲ਼ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਜੋੜਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀਆਂ ਰਚੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ਲਤ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦਾ । ਉਹ ਇਹ ਮੰਨ ਕੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹੋਣ ਕਿ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕੁਰਾਹੇ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦਾ ।
e). ਜਾਂ ਉਹ ਇਹ ਮੰਨ ਕੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜ ਪਿਆਰੇ ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਦੇਣ ਲਈ ਦਸ਼ਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਅਨੁਸਾਰ ਗੁਰੂ ਕ੍ਰਿਤ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਨੇ ਹੀ ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪਾਹੁਲ ਦੇਣ ਸਮੇਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ ।
੩. ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਪਾਰਬਤੀ ਮਾਈ ਗੁਰੂ ਨਹੀਂ:
ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਪਾਰਬਤੀ ਮਾਈ ਗੁਰੂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਜਪੁ ਜੀ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਪਉੜੀ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਗੁਰੂ ਹੀ ਸਰਬ ਸਮਰੱਥ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਸਿੱਖ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਵੀ ਜਾਂ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਹੀਂ ਮੰਨ ਸਕਦਾ । ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ-
a). ਦੇਵੀ ਦੇਵਾ ਪੂਜੀਐ ਭਾਈ ਕਿਆ ਮਾਗਉ ਕਿਆ ਦੇਹਿ॥ ਪਾਹਣੁ ਨੀਰਿ ਪਖਾਲੀਐ ਭਾਈ ਜਲ ਮਹਿ ਬੂਡਹਿ ਤੇਹਿ ॥੬॥ {ਗਗਸ ਪੰਨਾਂ ੬੩੭}
b). ਰਾਮਕਲੀ ਮਹਲਾ ੫॥ ਮਹਿਮਾ ਨ ਜਾਨਹਿ ਬੇਦ॥ ਬ੍ਰਹਮੇ ਨਹੀ ਜਾਨਹਿ ਭੇਦ॥ ਅਵਤਾਰ ਨ ਜਾਨਹਿ ਅੰਤੁ॥ ਪਰਮੇਸਰੁ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਬੇਅੰਤੁ॥੧॥ ਅਪਨੀ ਗਤਿ ਆਪਿ ਜਾਨੈ॥ ਸੁਣਿ ਸੁਣਿ ਅਵਰ ਵਖਾਨੈ॥੧॥ ਰਹਾਉ॥ ਸੰਕਰਾ ਨਹੀ ਜਾਨਹਿ ਭੇਵ॥ ਖੋਜਤ ਹਾਰੇ ਦੇਵ॥ ਦੇਵੀਆ ਨਹੀ ਜਾਨੈ ਮਰਮ॥ ਸਭ ਊਪਰਿ ਅਲਖ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ॥੨॥ {ਗਗਸ ਪੰਨਾਂ ੮੯੪}
ਵਿਚਾਰ: ਇਸ ਪ੍ਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਹਮਾ ਰੱਬ ਨਹੀਂ, ਈਸ਼ਰ (ਸ਼ਿਵ) ਰੱਬ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਦੇਵੀਆਂ (ਪਾਰਬਤੀ ਆਦਿਕ) ਰੱਬ ਨਹੀਂ । ਸਿੱਖ ਕੇਵਲ ਗੁਰੂ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ ਸਾਲਾਹ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤੇ ਦੀ ਨਹੀ । ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵ (ਜਿਸ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੀ ਮਹਾਂਕਾਲ਼ ਹੈ) ਅਤੇ ਮਹਾਂ ਮਾਈ ਪਾਰਬਤੀ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰ ਕੇ ਅਸਲੀਅਤ ਬਿਆਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਹਰ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਯੋਗ ਅਗਵਾਈ ਮਿਲ਼ਦੀ ਹੈ ।
c). ਪੰਡਿਤੁ ਸਾਸਤ ਸਿਮ੍ਰਿਤਿ ਪੜਿਆ॥ ਜੋਗੀ ਗੋਰਖੁ ਗੋਰਖੁ ਕਰਿਆ॥ ਮੈ ਮੂਰਖ ਹਰਿ ਹਰਿ ਜਪੁ ਪੜਿਆ॥੧॥ {ਗਗਸ ਪੰਨਾਂ ੧੬੩}
ਵਿਚਾਰ: ਧੰਨੁ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਕਿਸੇ  ਸਿਮ੍ਰਿਤਿ ਜਾਂ ਸ਼ਾਸਤ੍ਰ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਜਾਂ ਗੋਰਖ ਗੋਰਖ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਸਿੱਖ ਦਾ ਰਸਤਾ ਗੁਰੂ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਰੱਬ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਜੁੜਨ ਦਾ ਹੈ ।
d). ਜੋਗੀ ਗੋਰਖੁ ਗੋਰਖੁ ਕਰੈ॥ ਹਿੰਦੂ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਉਚਰੈ॥ ਮੁਸਲਮਾਨ ਕਾ ਏਕੁ ਖੁਦਾਇ॥ ਕਬੀਰ ਕਾ ਸੁਆਮੀ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥੪॥ {ਗਗਸ ਪੰਨਾਂ ੧੧੬੦}
e). ਗੋਂਡ ॥ ਭੈਰਉ ਭੂਤ ਸੀਤਲਾ ਧਾਵੈ॥ ਖਰ ਬਾਹਨੁ ਉਹੁ ਛਾਰੁ ਉਡਾਵੈ ॥੧॥ ਹਉ ਤਉ ਏਕੁ ਰਮਈਆ ਲੈਹਉ॥ ਆਨ ਦੇਵ ਬਦਲਾਵਨਿ ਦੈਹਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ॥ ਸਿਵ ਸਿਵ ਕਰਤੇ ਜੋ ਨਰੁ ਧਿਆਵੈ॥ ਬਰਦ ਚਢੇ ਡਉਰੂ ਢਮਕਾਵੈ ॥੨॥ ਮਹਾ ਮਾਈ ਕੀ ਪੂਜਾ ਕਰੈ॥ ਨਰ ਸੈ ਨਾਰਿ ਹੋਇ ਅਉਤਰੈ॥੩॥ ਤੂ ਕਹੀਅਤ ਹੀ ਆਦਿ ਭਵਾਨੀ॥ ਮੁਕਤਿ ਕੀ ਬਰੀਆ ਕਹਾ ਛਪਾਨੀ॥੪॥ ਗੁਰਮਤਿ ਰਾਮ ਨਾਮ ਗਹੁ ਮੀਤਾ॥ ਪ੍ਰਣਵੈ ਨਾਮਾ ਇਉ ਕਹੈ ਗੀਤਾ ॥੫॥੨॥੬॥ {ਗਗਸ ਪੰਨਾਂ ੮੭੪}
ਵਿਚਾਰ: ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤੇ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
ਨੋਟ:- ਅਖ਼ੀਰਲੀ ਤੁਕ ਵਿਚ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰ ਕੇ ਜਿਸ “ਮੀਤ” ਨੂੰ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਭੈਰਉ, ਸ਼ਿਵ, ਮਹਾ ਮਾਈ ਆਦਿਕ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਲੋਂ ਵਰਜਦੇ ਹਨ ਉਹ ਕੋਈ ‘ਪੰਡਤ’ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦਾ ਧਿਆਨ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਧਰਮ-ਪੁਸਤਕ ‘ਗੀਤਾ’ ਵਲ ਭੀ ਦਿਵਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਪਦਅਰਥ:- ਭੈਰਉ—ਇਕ ਜਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸੀ, ਸਵਾਰੀ ਕਾਲੇ ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਕਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਦੀਆਂ ਅੱਠ ਭਿਆਨਕ ਸ਼ਕਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਭੈਰਉ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਮੰਦਰ ਜੰਮੂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਮੰਦਰ ਤੋਂ ਉਤੇ ਦੋ ਮੀਲ ਤੇ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਸੀਤਲਾ—ਚੀਚਕ (ਸਮaਲਲ ਪੋਣ) ਦੀ ਮੰਨੀਂ ਜਾਂਦੀ ਦੇਵੀ; ਇਸ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਖੋਤੇ ਦੀ ਹੈ । ਖਰ—ਖੋਤਾ । ਖਰ ਬਾਹਨੁ—ਖੋਤੇ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ । ਛਾਰ—ਸੁਆਹ ।੧। ਤਉ—ਤਾਂ । ਰਮਈਆ—ਸੋਹਣਾ ਰਾਮ । ਲੈ ਹਉ—ਲਵਾਂਗਾ । ਆਨ—ਹੋਰ । ਬਦਲਾਵਨਿ—ਬਦਲੇ ਵਿਚ, ਵੱਟੇ ਵਿਚ । ਦੈ ਹਉ—ਦੇ ਦਿਆਂਗਾ ।੧।ਰਹਾਉ। ਬਰਦ—ਬਲਦ (ਇਹ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਹੈ) । ਡਉਰੂ—ਡਮਰੂ ।੨। ਮਹਾ—ਵੱਡੀ । ਮਹਾ ਮਾਈ—ਵੱਡੀ ਮਾਂ, ਪਾਰਵਤੀ । ਸੈ—ਤੋਂ । ਹੋਇ—ਬਣ ਕੇ । ਅਉਤਰੈ—ਜੰਮਦਾ ਹੈ ।੩। ਕਹੀਅਤ—ਕਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਭਵਾਨੀ—ਦੁਰਗਾ ਦੇਵੀ । ਬਰੀਆ—ਵਾਰੀ । ਛਪਾਨੀ—ਲੁਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।੪। ਗਹੁ—ਫੜ, ਪਕੜ, ਆਸਰਾ ਲੈ । ਮੀਤਾ—ਹੇ ਮਿੱਤਰ ਪੰਡਤ! ਇਉ—ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ।੫। ਅਰਥ:- ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਭੈਰੋਂ ਵਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (ਭਾਵ, ਜੋ ਭੈਰੋਂ ਦੀ ਅਰਾਧਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ) ਉਹ (ਵਧ ਤੋਂ ਵਧ ਭੈਰੋਂ ਵਰਗਾ ਹੀ) ਭੂਤ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੋ ਸੀਤਲਾ ਨੂੰ ਅਰਾਧਦਾ ਹੈ ਉਹ (ਸੀਤਲਾ ਵਾਂਗ) ਖੋਤੇ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ (ਖੋਤੇ ਦੇ ਨਾਲ) ਸੁਆਹ ਹੀ ਉਡਾਉਂਦਾ ਹੈ ।੧। (ਹੇ ਪੰਡਤ!) ਮੈਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਸੋਹਣੇ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ ਲਵਾਂਗਾ, (ਤੁਹਾਡੇ) ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸ ਨਾਮ ਦੇ ਵੱਟੇ ਵਿਚ ਦੇ ਦਿਆਂਗਾ, (ਭਾਵ, ਪ੍ਰਭੂ-ਨਾਮ ਦੇ ਟਾਕਰੇ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਕਿਸੇ ਭੀ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤੇ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ) ।੧।ਰਹਾਉ। ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪਦਾ ਹੈ ਉਹ (ਵਧ ਤੋਂ ਵਧ ਜੋ ਕੁਝ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਰੂਪ ਲੈ ਕੇ, ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਸਵਾਰੀ) ਬਲਦ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹੈ ਤੇ (ਸ਼ਿਵ ਵਾਂਗ) ਡਮਰੂ ਵਜਾਉਂਦਾ ਹੈ ।੨। ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਪਾਰਬਤੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਤੋਂ ਜ਼ਨਾਨੀ ਬਣ ਕੇ ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ (ਕਿਉਂਕਿ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਆਪਣੇ ਪੂਜਯ ਦਾ ਰੂਪ ਹੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ) ।੩। ਹੇ ਭਵਾਨੀ! ਤੂੰ ਸਭ ਦਾ ਮੁੱਢ ਅਖਵਾਉਂਦੀ ਹੈਂ, ਪਰ (ਆਪਣੇ ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ) ਮੁਕਤੀ ਦੇਣ ਵੇਲੇ ਤੂੰ ਭੀ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ, ਕਿੱਥੇ ਲੁਕੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈਂ (ਭਾਵ, ਮੁਕਤੀ ਭਵਾਨੀ ਪਾਸ ਭੀ ਨਹੀਂ ਹੈ) ।੪। ਸੋ, ਨਾਮਦੇਵ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ—ਹੇ ਮਿੱਤਰ (ਪੰਡਤ!) ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲੈ ਕੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਾਮ ਦੀ ਓਟ ਲੈ, (ਤੁਹਾਡੀ ਧਰਮ-ਪੁਸਤਕ) ਗੀਤਾ ਭੀ ਇਹੀ ਆਖਦੀ ਹੈ ।੫।੨।੬। ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਭਾਵ:- ਪੂਜਾ ਕਰ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਵਧ ਤੋਂ ਵਧ ਆਪਣੇ ਪੂਜਯ ਦਾ ਰੂਪ ਹੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ; ਸੰਸਾਰ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਦਿਵਾਉਣੀ ਕਿਸੇ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤੇ ਦੇ ਹੱਥ ਨਹੀਂ; ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ ਸਿਮਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰਭੂ ਹੀ ਮੁਕਤੀ-ਦਾਤਾ ਹੈ । (ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਰਪਣ- ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ)

ਅਖੌਤੀ ਦਸ਼ਮ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਕੀ ਪਾਰਬਤੀ ਹੀ ਦੁਰਗਾ ਹੈ?
ਹਾਂ, ਪਾਰਬਤੀ ਨੂੰ ਹੀ ਦੁਰਗਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ਼ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਇੰਦ੍ਰ, ਜਿਸ ਦਾ ਰਾਜ ਦੈਂਤ ਖੋਹ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰਕੰਡੇ ਪੁਰਾਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਇੰਦ੍ਰ ਪੁਰੀ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਆਪਣੀ ਫਰਿਆਦ ਲੈ ਕੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਸਮੇਤ ਕੈਲਾਸ਼ ਪਰਬਤ ਉੱਤੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਪਾਰਬਤੀ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਮੰਨਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਕੈਲਾਸ਼ ਪਰਬਤ ਉੱਤੇ ਉਡੀਕ ਕਰਦਿਆਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੇਵੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ਼ਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਕੋਲ਼ ਇੰਦ੍ਰ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਖੋਹੇ ਜਾਣ ਦਾ ਰੋਣਾ ਰੋਂਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਮਾਣ ਵਜੋਂ ਦੇਖੋ-
ਦੋਹਰਾ॥ ਅਗਨਤ ਮਾਰੇ ਗਨੈ ਕੋ ਭਜੇ ਜੁ ਸੁਰ ਕਰਿ ਤ੍ਰਾਸ॥
ਧਾਰਿ ਧਿਆਨ ਮਨ ਸ਼ਿਵਾ ਕੋ ਤਕੀ ਪੁਰੀ ਕੈਲਾਸ਼॥੧੯॥ {ਦਗ ੭੬}
ਦੋਹਰਾ॥ ਦੇਵਨ ਕੋ ਧਨ ਧਾਮ ਸਭ ਦੈਤਨ ਲੀਓ ਛਿਨਾਇ॥
ਦਏ ਕਾਢ ਸੁਰ ਧਾਮ ਤੇ ਬਸੇ ਸ਼ਿਵ ਪੁਰੀ ਜਾਇ॥੨੦॥
ਦੋਹਰਾ॥ ਕਿਤਕਿ ਦਿਵਸ ਬੀਤੇ ਨਾਵ੍ਹਨ ਨਿਕਸੀ ਦੇਵ॥
ਬਿਧਿ ਪੂਰਬ ਸਭ ਦੇਵਤਨ ਕਰੀ ਦੇਵ ਕੀ ਸੇਵ॥੨੧॥
ਰੇਖਤਾ॥ ਕਰੀ ਹੈ ਹਕੀਕਤ ਮਾਲੂਮ ਖੁਦ ਦੇਵੀ ਸੇਤੀ ਲੀਯਾ ਮਹਿਖਾਸੁਰ ਛੀਨ ਹਮਾਰਾ ਧਾਮ ਹੈ॥ ਕੀਜੈ ਸੋਈ ਬਾਤ ਮਾਤ ਤੁਮ ਕਉ ਸੁਹਾਤ ਸਭ ਸੇਵਕਿ ਕਦੀਮ ਤਕ ਆਏ ਤੇਰੀ ਸਾਮ ਹੈ॥੨੨॥
ਦੋਹਰਾ॥ ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਏ ਚੰਡਕਾ ਮਨ ਮੈ ਉਠੀ ਰਿਸਾਇ॥
ਸਭ ਦੈਤਨ ਕਉ ਛੈ ਕਰਉ ਬਸਉ ਸ਼ਿਵ ਪੁਰੀ ਜਾਇ॥੨੩॥
ਕੈਲਾਸ਼ ਪਰਬਤ ਤੋਂ ਇੰਦ੍ਰ ਨੂੰ ਹੌਸਲਾ ਦੇਣ ਵਾਲ਼ੀ ਪਾਰਬਤੀ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ਿਵਾ ਨਾਂ ਵਾਲ਼ੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪਤਨੀ ਹੈ । ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਇਹੀ ਪਾਰਬਤੀ ਦੁਰਗਾ, ਸ਼ਿਵਾ, ਦੁਰਗਸ਼ਾਹ, ਭਵਾਨੀ ਆਦਿਕ ਕਈ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ਼ ਦੈਂਤਾਂ ਨਾਲ਼ ਲੜਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੰਦ੍ਰ ਨੂੰ ਮੁੜ ਰਾਜ ਸਿੰਘਾਸਣ ਉੱਤੇ ਬਿਠਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਗਿਆਨ ਦਾ ਏਨਾਂ ਭੰਡਾਰ ਹੁੰਦਿਆਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕਿ ਦੁਰਗਾ ਦੇਵੀ, ਲੋਕ ਮਾਤਾ, ਜਗ ਮਾਤਾ, ਜਗਮਾਇ, ਭਵਾਨੀ, ਚੰਡਕਾ, ਕਾਲਿਕਾ ਆਦਿਕ ਨਾਂ ਪਾਰਬਤੀ ਦੇ ਹੀ ਹਨ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਜਪੁ ਜੀ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਪਉੜੀ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਪਾਰਬਤੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਗੁਰੂ ਨਹੀਂ । ਇਸ ਦੇਵੀ ਨਾਲ਼ ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਦਾ ਕੋਈ ਲੈਣਾ ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਹੀ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਗੁਰੂ ਹੈ, ਹੋਰ ਕੋਈ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਦੇਵਤਾ ਨਹੀਂ ।

The Importance Of The Universal Creator’s Grace – ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਤੇ ਪ੍ਰਭਜੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ !

(Its English version is at the end)

ਗੁਰਬਾਣੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਜੁੜਨਾ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਉਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਲੋਕ ਹਨ ਜੋ ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਜੁੜਕੇ ਵੀ ਮਾਇਆ ਦੇ ਚੱਕਰਾਂ ਚੋਂ, ਕਿਸੇ ਉਤੇ ਖਾਰ ਖਾਣ ਤੋਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਰਲਦੀ ਦੀ ਨਿੰਦਿਆ ਕਰਨੋਂ ਨਹੀਂ ਹਟਦੇ | ਅੰਗ 732, ਸ.ਗ.ਗ.ਸ  ਉਤੇ, ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਇਸ ਗੱਲ ਨੁੰ ਬਹੁਤ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰ ਦੇਂਦੇ ਹਨ | ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਪੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਵਿੱਚ ਅਤੁੱਟ  ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਆਪਣੀ ਰੁਚੀ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦੇ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਲਾ ਲੈਂਦਾ  ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਇਆ ਦੇ ਲਾਹਿਆਂ  ਤੋਂ ਕਤਰਾਉਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ  ਹੈ | ਆਓ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ  ਵਿਚਾਰੀਏ :

ਸੂਹੀ ਮਹਲਾ ੪ ॥ ਹਰਿ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੇ ਮਨਿ ਹਰਿ ਰੰਗੁ ਲਾਏ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਏ ॥੧॥ ਹਰਿ ਰੰਗਿ ਰਾਤਾ ਮਨੁ ਰੰਗ ਮਾਣੇ ॥ ਸਦਾ ਅਨੰਦਿ ਰਹੈ ਦਿਨ ਰਾਤੀ ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਸਮਾਣੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਹਰਿ ਰੰਗ ਕਉ ਲੋਚੈ ਸਭੁ ਕੋਈ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਰੰਗੁ ਚਲੂਲਾ ਹੋਈ ॥੨॥ ਮਨਮੁਖਿ ਮੁਗਧੁ ਨਰੁ ਕੋਰਾ ਹੋਇ ॥ ਜੇ ਸਉ ਲੋਚੈ ਰੰਗੁ ਨ ਹੋਵੈ ਕੋਇ ॥੩॥ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ਤਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪਾਵੈ ॥ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਰਸਿ ਹਰਿ ਰੰਗਿ ਸਮਾਵੈ ॥੪॥੨॥੬॥ {ਪੰਨਾ 732}

ਅਰਥ : ਜੇ ਪ੍ਰਭਜੀ ਕਿਰਪਾ ਕਰਨ ਤਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਤਦੇ ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਇਕਮੁਕ ਹੋਇਆ ਇਨਸਾਨ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦੇ ਨਾਮ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ  ਖਤਮ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਹੈ | ਜੋ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦੇ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਰੰਗਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਹ ਉਸ ਪਿਆਰ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਤਾਂ  ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੇ ਇਨਸਾਨ ਗੁਰੂ ਉਪਦੇਸ਼ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਲਵੇ | ਉਂਝ ਤਾਂ ਹਰ ਕੋਈ ਪ੍ਰਭ  ਜੀ ਦੇ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਰੰਗੇ  ਜਾਣ ਲਈ ਲੋਚਾ ਰੱਖਦਾ ਏ, ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਇਨਸਾਨ (ਗੁਰੂ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਰਾਹੀਂ , ਇਹ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਕਿ ਗੁਰੂ ਕਾ ਸ਼ਬਦ ਹੀ ਗੁਰ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ ਵੇਖੋ ਪੰਨਾ 22 ਉਤੇ “ਹੋਰੁ ਕਿਤੈ ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਵਈ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਕੇ ਉਪਦੇਸ ॥੧॥”) ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਦੇ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਰੰਗਿਆ ਜਾਂਦਾ  ਏ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ | ਜੋ ਇਨਸਾਨ ਆਪਣੇ ਮਨ ਮਗਰ ਲੱਗ ਕੇ ਹੀ ਜਿਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਏ, ਮਤਲਬ ਮੂਰਖ ਮਨਮੁਖ, ਉਸ  ਦਾ ਹਿਰਦਾ ਪ੍ਰਭਜੀ ਪ੍ਰਤੀ ਇਸ ਦਰਜਾ ਉੱਚੇ ਪਿਆਰ ਤੋਂ ਸੱਖਣਾ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਏ | ਅਜਿਹਾ ਮਨੁੱਖ ਭਾਵੇਂ ਲੱਖ ਚਾਹੇ ਉਹ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦੇ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਰੰਗਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ (ਦਾਹਵੇ ਪਿਆ ਕਰੇ )| ਜੇ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਅਜਿਹੇ ਮਨੁੱਖ ਉਤੇ ਨਦਰ ਕਰੇ, ਤਦ ਉਹ ਇਨਸਾਨ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਏ ਭਾਵ ਆਪਣਾ ਮਨ ਦੀ ਮੱਤ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ ਬਲਕੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਮੱਤ ਉਤੇ ਚੱਲਦਾ ਏ | ਹੇ  ਨਾਨਕ ! ਇੰਝ ਇਨਸਾਨ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦੇ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਸਮਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ |

ਇਸ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਸਤਿਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਪੰਨਾ 750 ਉਤੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ:

ਭਣਤਿ ਨਾਨਕੁ ਸਹੁ ਹੈ ਭੀ ਹੋਸੀ ॥ ਜੈ ਭਾਵੈ ਪਿਆਰਾ ਤੈ ਰਾਵੇਸੀ ॥੮॥੧॥ {ਪੰਨਾ 750}

ਅਰਥ : ਖਸਮ ਪ੍ਰਭਜੀ ਹੁਣ ਹਨ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰਹਿਣਗੇ; ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ  ਲੱਗਦਾ ਏ ਉਸ ਨੂੰ ਉਹ ਆਪਣੇ  ਨਾਲ ਲਾ  ਲੈਂਦੇ ਹਨ |

ਪਰ ਕਿਵੇਂ? ਗੁਰੂ ਜੀ ਫ਼ਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ:

ਸਹਜਿ ਸੀਗਾਰ ਕਾਮਣਿ ਕਰਿ ਆਵੈ ॥ ਤਾ ਸੋਹਾਗਣਿ ਜਾ ਕੰਤੈ ਭਾਵੈ ॥੨॥  

ਅਰਥ : ਜਦੋਂ ਜੀਵ ਇਸਤ੍ਰੀ ਸਹਿਜ ਰਾਹੀਂ ਸਜ ਕੇ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਦੇ ਦਰ ਤੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਨੁੰ ਚੰਗੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਤਦ ਉਹ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ |

 ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਾਇਆ ਮੋਹ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੈ, “ਵਿਚਹੁ ਮੋਹੁ ਚੁਕਾਇਆ ਜਾ ਹਰਿ ਭਾਇਆ ਹਰਿ ਕਾਮਣਿ ਮਨਿ ਭਾਣੀ ॥ (ਪੰਨਾ 771) ਜਦੋਂ ਤੀਕ ਮਾਇਆ ਮੋਹ ਅੰਦਰ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਤੀਕ ਪ੍ਰਭਜੀ ਨਾਲ ਸਹਿਰਦਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜਨਾ ਔਖਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਖਾਤਰ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਮੇਹਰ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ |

ਜਰੂਰਤ ਹੈ ਗੁਰੂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸੰਸਾਰਿਕ ਮਾਇਆ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਬਲਕੇ ਆਪਣੇ ਕਰਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦੀ; ਅਸਲੀਅਤ  ਵਿੱਚ ਜੇ ਸਾਡਾ ਮਨ ਜੁੜ ਗਿਆ ਆਪਣੇ ਕਰਤੇ ਨਾਲ, ਤਦ ਅਸੀਂ ਮਾਇਆ ਲਾਹਿਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਵਾਂਗੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਨਾਲ ਸਚੀਂ ਜੁੜ ਸਕਾਂਗੇ  |

ਸ਼ੁਭ ਇਛਾਵਾਂ,

ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ

The Importance Of The Universal Creator’s Grace

The According to the Gurbani, to get attached to the universal Creator, one needs His grace; otherwise many people who get attached to the Guru may remain involved in the Maya pursuits; in other words, they never get rid of their interests in Maya race or feeling jealousy of others or slandering those with whom they don’t get along. On 732, SGGS, in a shabad, the Guru makes this idea very clear. After going through this shabda, one starts feeling in love with the Creator with sincerity for His grace. Let us ponder over this shabda:

ਸੂਹੀ ਮਹਲਾ ੪ ॥ ਸੂਹੀ ਮਹਲਾ ੪ ॥ ਹਰਿ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੇ ਮਨਿ ਹਰਿ ਰੰਗੁ ਲਾਏ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਏ ॥੧॥ ਹਰਿ ਰੰਗਿ ਰਾਤਾ ਮਨੁ ਰੰਗ ਮਾਣੇ ॥ ਸਦਾ ਅਨੰਦਿ ਰਹੈ ਦਿਨ ਰਾਤੀ ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਸਮਾਣੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਹਰਿ ਰੰਗ ਕਉ ਲੋਚੈ ਸਭੁ ਕੋਈ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਰੰਗੁ ਚਲੂਲਾ ਹੋਈ ॥੨॥ ਮਨਮੁਖਿ ਮੁਗਧੁ ਨਰੁ ਕੋਰਾ ਹੋਇ ॥ ਜੇ ਸਉ ਲੋਚੈ ਰੰਗੁ ਨ ਹੋਵੈ ਕੋਇ ॥੩॥ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ਤਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪਾਵੈ ॥ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਰਸਿ ਹਰਿ ਰੰਗਿ ਸਮਾਵੈ ॥੪॥੨॥੬॥

Sūhī mėhlā 4. Har kirpā kare man har rang lā-e. Gurmukẖ har har nām samā-e. ||1|| Har rang rāṯā man rang māṇe. Saḏā anand rahai ḏin rāṯī pūre gur kai sabaḏ samāṇe. ||1|| rahā-o. Har rang ka-o locẖai sabẖ ko-ī. Gurmukẖ rang cẖalūlā ho-ī. ||2|| Manmukẖ mugaḏẖ nar korā ho-e. Je sa-o locẖai rang na hovai ko-e. ||3|| Naḏar kare ṯā saṯgur pāvai. Nānak har ras har rang samāvai. |4||2||6||

Raag Soohi, the bani of Fourth Guru.

In essence: When Har graces the mortals, He attaches them to His love. Through the Guru, they get absorbed in His name.

The mind, which is drenched in Har’s love, enjoys His love and through the perfect Guru shabda (This is to remember that the Guru’s teachings are very vital in this context “ਹੋਰੁ ਕਿਤੈ ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਵਈ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਕੇ ਉਪਦੇਸ ॥੧॥ SGGS, 22″), it enjoys peace and joy forever. Pause.  Everyone wants to be in Har’s love, but His love becomes permanent through the Guru. The mind-slave remains unmoved. Even if he longs to have Har’s love, he remains empty of it (the love for Har doesn’t blossom in him). Oh Nanak! If Har bestows grace upon one, only then one obtains the Satiguru and gets absorbed in His love.

In this context Satiguru Nanak explains it further on 750, SGGS:

ਭਣਤਿ ਨਾਨਕੁ ਸਹੁ ਹੈ ਭੀ ਹੋਸੀ ॥ ਜੈ ਭਾਵੈ ਪਿਆਰਾ ਤੈ ਰਾਵੇਸੀ ॥੮॥੧॥

Bhanat naanak saho hai bhee hosee. Jai bhaavai pi-aaraa tai raavaysee. ||8||1||

Nanak humbly says:  Our Spouse, Prabh, is present now and shall be in the future, but He unites with Him that soul-bride, who becomes pleasing to Him.

But how:

ਸਹਜਿ ਸੀਗਾਰ ਕਾਮਣਿ ਕਰਿ ਆਵੈ ॥ ਤਾ ਸੋਹਾਗਣਿ ਜਾ ਕੰਤੈ ਭਾਵੈ ॥੨॥

Sahj seegaar kaaman kar aavai. Taa sohagan jaa kantai bhaavai. ||2||

A bride decorates (does all religious deeds and wears religious garb) herself, but she can only be called fortunate bride if her Spouse loves her.

All the decorations and beauty become useless for the bride if her spouse doesn’t acknowledge her. It is important to attract Prabh ji and it is done through eliminating one’s self-conceit.

So, it is important to get attached to our Creator sincerely; if in reality, we truly get attached to Him, our hunger for Maya pursuits will end and we will enjoy being in love with Him.

Wishes!

G.Singh

www.gursoch.com

Self-counseling – ਸਵੈਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ

(Its English version is at the end)

ਸਵੈਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ/ ਸਵੈਪਰਖ  ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਦਾ ਬੀਜ ਹੁੰਦਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਨ ਜੁਆਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜੱਜ ਕਰਨ ਦੀ; ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸਵੈਪਰਖ ਦੀ ਨਸੀਹਤ ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਦੁਹਰਾਈ ਗਈ ਹੈ; ਇਸ ਦੁਰਹਾ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਆਪਣੇ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਯਥਾਰਥਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰਲੇ ਨੁਕਸਾਂ ਵੱਲ ਝਾਤੀ ਮਾਰਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ  ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ| ਦੂਸਰਿਆਂ  ਉਤੇ ਕਿੰਤੂ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਆਸਾਨ ਹੈ ਪਰ ਆਪਣੀਆਂ  ਊਣਾਂ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਣਾ ਔਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਇਹ ਸਵੈਪਰਖ ਹੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚੇ ਗੁਰਮੁੱਖ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ | ਆਓ  ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਦੋ ਹੇਠਲੇ ਸਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰੀਏ ਇਸੇ  ਪ੍ਰਸੰਗ  ਵਿੱਚ :

ਮਹਲਾ ੨ ॥ ਨਾਨਕ ਪਰਖੇ ਆਪ ਕਉ ਤਾ ਪਾਰਖੁ ਜਾਣੁ ॥ ਰੋਗੁ ਦਾਰੂ ਦੋਵੈ ਬੁਝੈ ਤਾ ਵੈਦੁ ਸੁਜਾਣੁ ॥ ਵਾਟ ਨ ਕਰਈ ਮਾਮਲਾ ਜਾਣੈ ਮਿਹਮਾਣੁ ॥ ਮੂਲੁ ਜਾਣਿ ਗਲਾ ਕਰੇ ਹਾਣਿ ਲਾਏ ਹਾਣੁ ॥ ਲਬਿ ਨ ਚਲਈ ਸਚਿ ਰਹੈ ਸੋ ਵਿਸਟੁ ਪਰਵਾਣੁ ॥ ਸਰੁ ਸੰਧੇ ਆਗਾਸ ਕਉ ਕਿਉ ਪਹੁਚੈ ਬਾਣੁ ॥ ਅਗੈ ਓਹੁ ਅਗੰਮੁ ਹੈ ਵਾਹੇਦੜੁ ਜਾਣੁ ॥੨॥ {ਪੰਨਾ 148}

ਅਰਥ: ਹੇ ਨਾਨਕ! (ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਦੇ ਥਾਂ) ਜੇ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪਰਖੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ (ਅਸਲ) ਪਾਰਖੂ ਸਮਝੋ, (ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਰ-ਰੂਪ ਰੋਗ ਲੱਭਣ ਦੇ ਥਾਂ) ਜੇ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣਾ (ਆਤਮਕ) ਰੋਗ ਤੇ ਰੋਗ ਦਾ ਇਲਾਜ ਦੋਵੇਂ ਸਮਝ ਲਏ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿਆਣਾ ਹਕੀਮ ਜਾਣ ਲਵੋ। (ਇਹੋ ਜਿਹਾ ‘ਸੁਜਾਣ ਵੈਦ’) (ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ) ਰਾਹ ਵਿਚ (ਹੋਰਨਾਂ ਨਾਲ) ਝੇੜੇ ਨਹੀਂ ਪਾ ਬੈਠਦਾ, ਉਹ (ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜਗਤ ਵਿਚ) ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, (ਆਪਣੇ) ਅਸਲੇ (ਪ੍ਰਭੂ) ਨਾਲ ਡੂੰਘੀ ਸਾਂਝ ਪਾ ਕੇ, ਜੋ ਭੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਆਪਣਾ ਸਮਾ ਸਤ-ਸੰਗੀਆਂ ਨਾਲ (ਮਿਲ ਕੇ) ਗੁਜ਼ਾਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਲੱਬ ਦੇ ਆਸਰੇ ਨਹੀਂ ਤੁਰਦਾ, ਸੱਚ ਵਿਚ ਟਿਕਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ (ਐਸਾ ਮਨੁੱਖ ਆਪ ਤਾਂ ਤੁਰਦਾ ਹੀ ਹੈ, ਹੋਰਨਾਂ ਲਈ ਭੀ) ਪਰਮਾਣੀਕ ਵਿਚੋਲਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

(ਪਰ ਜੇ ਆਪ ਹੋਵੇ ਮਨਮੁਖ ਤੇ ਅੜੇ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਨਾਲ, ਉਹ ਇਉਂ ਹੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਆਕਾਸ਼ ਨੂੰ ਤੀਰ ਮਾਰਦਾ ਹੈ) ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਆਕਾਸ਼ ਵਲ ਤੀਰ ਚਲਾਂਦਾ ਹੈ, (ਉਸ ਦਾ) ਤੀਰ ਕਿਵੇਂ (ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਤੇ) ਅੱਪੜੇ? ਉਹ ਆਕਾਸ਼ ਤਾਂ ਅੱਗੋਂ ਅਪਹੁੰਚ ਹੈ, ਸੋ, (ਯਕੀਨ) ਜਾਣੋ ਕਿ ਤੀਰ ਚਲਾਣ ਵਾਲਾ ਹੀ (ਵਿੰਨ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ।2। (ਅਰਥ ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਹਨ )

ਭਾਵ : ਗੁਰੂ ਜੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਪਾਰਖੂ ਉਹ ਨਹੀਂ ਜੋ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪਰਖਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਉਹ ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜੱਜ ਵਾਂਗ ਵੇਖਦਾ; ਆਪਣੇ ਔਗੁਣਾਂ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਬਿਲਕੁਲ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਇੱਕ ਵੈਦ ਰੋਗ ਜਾਣਕੇ ਉਸ ਦੀ ਸਹੀ  ਦੁਆਈ ਦੇਂਦਾ ਏ | ਇਸ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਜੋ ਇੱਕ ਮਹਿਮਾਨ ਵਾਂਗ ਵਿਚਰਦਾ ਹੈ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ  ਨਾਲ ਝਗੜੇ ਪਾਉਣ ਦੇ | ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਕੇ, ਉਹ  ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਤੱਥ ਦੀ ਸਾਂਝ ਪਾਕੇ ਵਿਚਰਦਾ ਹੈ | ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਤੀਰ ਮਾਰੇ ਦਾ ਕੋਈ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਮਤਲਬ ਉਲਝਣ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਬੇਅਰਥ ਸ਼ਾਂਤੀ ਖੋਣੀ ਹੀ ਹੈ | ਉਹ ਜਾਣੇ ਕਿ ਉਹ ਪ੍ਰਭ ਬੇਅੰਤ ਹੈ | ਇੰਝ ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਹਉਮੈ ਤੋਂ ਜੀਵੇਗਾ ਪ੍ਰਭ ਦੇ ਗੁਣ ਗਾਓਂਦਿਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਨੁੰ ਵੀ ਪ੍ਰੇਰਤ ਕਰੇਗਾ | ਇਹ ਸਾਡੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਨਸੀਹਤ ਲੈਣੀ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੀ ਮਤ ਨਾਲ ਹੀ ਜੀਣਾ ਹੈ !

ਸ਼ੁਭ ਇੱਛਾਵਾਂ ,

ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ

 Self-counseling 

Self-analysis works as seed for the honesty because through it, the mind dares criticizing itself. In the Gurbani, to do self-dialogue, a kind of self-counseling or self analysis is repeatedly stressed. By repeating it, the Guru wants his Sikhs to judge himself/herself rationally to get improved and to adopt virtues for becoming a true Guru-follower. It is easy to find faults in others but it is hard to do self-criticism; thus self-counseling helps in becoming a virtuous person. Let us ponder over the Guru’s two following slokas in this context which is on 148, SGGS: 

ਮਹਲਾ ੨ ॥

ਨਾਨਕ ਪਰਖੇ ਆਪ ਕਉ ਤਾ ਪਾਰਖੁ ਜਾਣੁ ॥ ਰੋਗੁ ਦਾਰੂ ਦੋਵੈ ਬੁਝੈ ਤਾ ਵੈਦੁ ਸੁਜਾਣੁ ॥

ਵਾਟ ਨ ਕਰਈ ਮਾਮਲਾ ਜਾਣੈ ਮਿਹਮਾਣੁ ॥ ਮੂਲੁ ਜਾਣਿ ਗਲਾ ਕਰੇ ਹਾਣਿ ਲਾਏ ਹਾਣੁ ॥

ਲਬਿ ਨ ਚਲਈ ਸਚਿ ਰਹੈ ਸੋ ਵਿਸਟੁ ਪਰਵਾਣੁ ॥

ਸਰੁ ਸੰਧੇ ਆਗਾਸ ਕਉ ਕਿਉ ਪਹੁਚੈ ਬਾਣੁ ॥

ਅਗੈ ਓਹੁ ਅਗੰਮੁ ਹੈ ਵਾਹੇਦੜੁ ਜਾਣੁ ॥੨॥

Mėhlā 2.

Nānak parkẖe āp ka-o ṯā pārakẖ jāṇ.

Rog ḏārū ḏovai bujẖai ṯā vaiḏ sujāṇ.

Vāt na kar-ī māmlā jāṇai mihmāṇ. Mūl jāṇ galā kare hāṇ lā-e hāṇ.

Lab na cẖal-ī sacẖ rahai so visat parvāṇ.

Sar sanḏẖe āgās ka-o ki-o pahucẖai bāṇ.

Agai oh agamm hai vāheḏaṛ jāṇ. ||2|| (SGGS148)

The bani of Second Nanak.

In essence: Oh Nanak! If a man assesses his “inner self”, only then he should be called an assessor. If one understands and diagnoses the disease and gives its medicine, one should be considered a shrewd physician. One should not involve in strife; instead one should live like a guest here. One should know Akalpurakh, the origin of all; one should live in the company of likewise devotees. If one does so, one doesn’t hold on to avarice but remains imbued with Akalpurakh. Thus, one becomes broker for others to bring them close to Akalpurakh. Such a broker becomes accepted one. If an arrow is aimed in the sky, which is inaccessible, what can it hit? It will fall back on the archer (because of his ignorance).

Wishes

Gurdeep  Singh

www.gursoch.com

Trusting The Creator Without Any Doubt – ਅਟੁੱਟ  ਭਰੋਸਾ

(Its English version is at the end)

ਗੁਰੂ ਜੀ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਆਪਣੀ ਬਣਾਈ ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਵਸਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਕਿਉਂ  ਨਹੀਂ ਵਿਖਦਾ ? ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਚਾਨਣ ਪਾਉਂਦੇ ਅੰਗ 84 ਉਤੇ :

ਸਲੋਕ ਮਃ ੧ ॥ ਕੁਦਰਤਿ ਕਰਿ ਕੈ ਵਸਿਆ ਸੋਇ ॥ ਵਖਤੁ ਵੀਚਾਰੇ ਸੁ ਬੰਦਾ ਹੋਇ ॥ ਕੁਦਰਤਿ ਹੈ ਕੀਮਤਿ ਨਹੀ ਪਾਇ ॥ ਜਾ ਕੀਮਤਿ ਪਾਇ ਤ ਕਹੀ ਨ ਜਾਇ ॥ ਸਰੈ ਸਰੀਅਤਿ ਕਰਹਿ ਬੀਚਾਰੁ ॥ ਬਿਨੁ ਬੂਝੇ ਕੈਸੇ ਪਾਵਹਿ ਪਾਰੁ ॥ ਸਿਦਕੁ ਕਰਿ ਸਿਜਦਾ ਮਨੁ ਕਰਿ ਮਖਸੂਦੁ ॥ ਜਿਹ ਧਿਰਿ ਦੇਖਾ ਤਿਹ ਧਿਰਿ ਮਉਜੂਦੁ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 84}

ਅਰਥ: ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ (ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਭੂ) ਆਪ ਹੀ (ਇਸ ਵਿਚ) ਵੱਸ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਜੋ ਮਨੁੱਖ (ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ) ਦੇ ਸਮੇ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਦਾ ਹੈ (ਭਾਵ, ਜੋ ਇਹ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖਾ ਸਰੀਰ ਕਾਹਦੇ ਲਈ ਮਿਲਿਆ ਹੈ) ਉਹ (ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ) ਸੇਵਕ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਭੂ (ਆਪਣੀ ਰਚੀ) ਕੁਦਰਤਿ ਵਿਚ ਵਿਆਪਕ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪੈ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ; ਜੇ ਕੋਈ ਮੁੱਲ ਪਾਣ ਦਾ ਜਤਨ ਭੀ ਕਰੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਮੁੱਲ ਦੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ।

ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਨਿਰੀ ਸ਼ਰ੍ਹਾ ਆਦਿ (ਭਾਵ, ਬਾਹਰਲੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮਾਂ) ਦੀ ਹੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ (ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਹੀ ਮਨੋਰਥ ਨੂੰ) ਸਮਝਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾ (ਜੀਵਨ ਦਾ) ਪਾਰਲਾ ਕੰਢਾ ਕਿਵੇਂ ਲੱਭ ਸਕਦੇ ਹਨ ? (ਹੇ ਭਾਈ!) ਰੱਬ ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਰੱਖ = ਇਹ ਹੈ ਉਸ ਦੇ ਅੱਗੇ ਸਿਰ ਨਿਵਾਉਣਾ, ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਰੱਬ ਵਿਚ ਜੋੜਨਾ = ਇਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ। ਫਿਰ ਜਿਸ ਪਾਸੇ ਵੇਖੀਏ, ਉਸ ਪਾਸੇ ਰੱਬ ਹਾਜ਼ਰ ਦਿੱਸਦਾ ਹੈ।1। (ਇਹ ਵਿਆਖਿਆ ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਹੈ)

 

ਜੇ ਇਨਸਾਨ ਇਸ  ਤੱਥ ਨੁੰ ਵਿਚਾਰੇ ਕਿ, “ ਕਰਤਾਰ ਜੀ  ਜਿਸ ਨੇ ਸ੍ਰਸ਼ਟੀ ਰਚੀ ਹੈ ਤੇ ਵਿੱਚ ਵਸਦਾ ਹੈ”, ਤੇ ਉਨਾਂ  ਨਾਲ ਲਗਾਓ ਲਾਵੇ ਤਦ ਉਨਾਂ  ਦਾ ਸੇਵਕ ਹੋਵੀਦਾ ਹੈ |  ਅਥਾਹ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਕਰਤਾ ਤੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਕੁਦਰਤ  ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਨਿਵਾਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਪਾਈ ਜਾਂ ਸਕਦੀ |ਜੇ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਵੀ ਜਾਵੇ ਤਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀਦਾ ਕਿਓਂਕਿ ਉਹ ਅਪਾਰ ਹੈ | ਸੰਸਾਰ ਰਵਾਇਤੀ ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮ ਨੁੰ ਹੀ ਵਿਚਾਰਨ ਵਿੱਚ ਉਲਝਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ  ਪਰ ਉਸ ਕਰਤਾਰ ਜੀ  ਨੂੰ  ਬਿਨਾਂਜਾਣਿਆਂ  ਭਲਾਂ ਉਹ  ਕਿਵੇਂ ਪਾਰ ਲੰਘ ਸਕਦੇ ਹਨ ? ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ  ਨੁੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ  ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਖੁਦ ਉਸੇ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੁੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਆਖੀ ਗੱਲ ਸਮਝ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ; ਅਗਲੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਘੁੰਡੀ ਖੋਲਦੇ ਹਨ; ਉਹ  ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰਭਜੀ ਵਿੱਚ ਭਰੋਸਾ ਹੋਣਾ  ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਹੋ ਭਰੋਸਾ ਉਸ ਕਰਤਾਰ ਲਈ ਸਿਂਜਦਾ  ਬਣਿਆ ਰਹੇ | ਇਸ ਭਰੋਸੇ ਸਹਾਰੇ ਮਨ ਨੁੰ ਉਸ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹਣ ਨੁੰ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬਣਾ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤਦ  ਫੇਰ ਜਿੱਧਰ ਵੀ ਵੇਖੀਏ  ਤਾਂ ਉਧਰ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਨਜਰ ਆਵਣਗੇ |

ਸਾਡੀ ਅਕਸਰ ਹਾਲਤ ਜਦੋਂ ਉਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਰਗੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਭੇਖਾਂ ਤੇ ਵਿਖਾਵੀਆਂ ਰਾਹੀਂ  ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਦੇ ਸੱਚੇ ਭਗਤਾਂ ਦੀ ਰੀਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਦ ਸਦਾ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਨਾ ਔਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਵੇਖੋ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅੰਗ 85 ਉਤੇ ਕੀ ਆਖਦੇ ਹਨ  :

ਮਃ ੧ ॥ ਗਲੀ= ਅਸੀ ਚੰਗੀਆ ਆਚਾਰੀ ਬੁਰੀਆਹ ॥ ਮਨਹੁ ਕੁਸੁਧਾ ਕਾਲੀਆ ਬਾਹਰਿ ਚਿਟਵੀਆਹ ॥ ਰੀਸਾ ਕਰਿਹ ਤਿਨਾੜੀਆ ਜੋ ਸੇਵਹਿ ਦਰੁ ਖੜੀਆਹ ॥ ਨਾਲਿ ਖਸਮੈ ਰਤੀਆ ਮਾਣਹਿ ਸੁਖਿ ਰਲੀਆਹ ॥ ਹੋਦੈ ਤਾਣਿ ਨਿਤਾਣੀਆ ਰਹਹਿ ਨਿਮਾਨਣੀਆਹ ॥ ਨਾਨਕ ਜਨਮੁ ਸਕਾਰਥਾ ਜੇ ਤਿਨ ਕੈ ਸੰਗਿ ਮਿਲਾਹ ॥੨॥ {ਪੰਨਾ 85}

ਅਰਥ: ਅਸੀਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਸੁਚੱਜੀਆਂ (ਹਾਂ, ਪਰ) ਆਚਰਨ ਦੀਆਂ ਮਾੜੀਆਂ ਹਾਂ, ਮਨੋਂ ਖੋਟੀਆਂ ਤੇ ਕਾਲੀਆਂ (ਹਾਂ, ਪਰ) ਬਾਹਰੋਂ ਸਾਫ਼ ਸੁਥਰੀਆਂ। (ਫਿਰ ਭੀ) ਅਸੀਂ ਰੀਸਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਵਧਾਨ ਹੋ ਕੇ ਖਸਮ ਦੇ ਪਿਆਰ ਵਿਚ ਭਿੱਜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਤੇ ਆਨੰਦ ਵਿਚ ਰਲੀਆਂ ਮਾਣਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਤਾਣ ਹੁੰਦਿਆਂ ਭੀ ਨਿਰਮਾਣ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹੇ ਨਾਨਕ! (ਸਾਡਾ) ਜਨਮ ਸਫਲ (ਤਾਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ) ਜੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤਿ ਵਿਚ ਰਹੀਏ।2। ( ਇਹ ਵਿਆਖਿਆ ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਹੈ )

 

ਭਾਵ ਕਿ ਸੱਚੇ ਦਿਲੋਂ ਹੀ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੱਚੇ ਦਿਲੋਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਧੁਨ ਉਨਾਂ ਨਾਲ ਲੱਗਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ | ਵਿਖਾਵੇ ਦਰਅਸਲ  ਸਾਨੂੰ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ |

ਸ਼ੁਭ ਇੱਛਾਵਾਂ

ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ

 Trusting The Creator Without Any Doubt

 On 84, SGGS, the Guru tells us that the Creator dwells in His own created creation; however, why cannot we see Him? The Guru guides us on this issue: 

ਸਲੋਕ ਮ; ੧ ॥
ਕੁਦਰਤਿ ਕਰਿ ਕੈ ਵਸਿਆ ਸੋਇ ॥
ਵਖਤੁ ਵੀਚਾਰੇ ਸੁ ਬੰਦਾ ਹੋਇ ॥
ਕੁਦਰਤਿ ਹੈ ਕੀਮਤਿ ਨਹੀ ਪਾਇ ॥
ਜਾ ਕੀਮਤਿ ਪਾਇ ਤਾ ਕਹੀ ਨਾ ਜਾਇ ॥

ਸਰੈ ਸਰੀਅਤ ਕਰਹਿ ਬੀਚਾਰੁ ॥
ਬਿਨੁ ਬੂਝੈ ਕੈਸੇ ਪਾਵਹਿ ਪਾਰਿ ॥
ਸਿਦਕੁ ਕਰਿ ਸਿਜਦਾ ਮਨ ਕਰਿ ਮਖਸੂਦੁ ॥
ਜਿਹ ਧਿਰਿ ਦੇਖਾ ਤਿਹ ਧਿਰਿ ਮਉਜੂਦੁ ॥੧॥ ੮੩-੮੪

Salok mėhlā 1.

Kuḏraṯ kar kai vasi-ā so-e.

Vakẖaṯ vīcẖāre so banḏā ho-e.

Kuḏraṯ hai kīmaṯ nahī pā-e.

Jā kīmaṯ pā-e ṯa kahī na jā-e.

Sarai sarī-aṯ karahi bīcẖār.

Bin būjẖe kaise pāvahi pār.

Siḏak kar sijḏā man kar makẖsūḏ.

Jih ḏẖir ḏekẖā ṯih ḏẖir ma-ujūḏ. ||1||

Slok of first Nanak.

In essence: Akalpurakh, after creating the nature, abides in it. One who ponders over one’s purpose of life here (to serve the Creator) becomes His devotee; His created nature cannot be appraised. If one knows it, even then it cannot be expressed fully. Those ones, who keep considering religious rules as a way of life without knowing Akalpurakh, cannot swim across the worldly ocean. If we make full faith in Him, it will be our bowing to Him. If we keep our goal of life to fix our minds on Him, then wherever we look, we will see Him present.

 

Obviously, our way of life of searching Him is faulty. Our minds involved in religious rituals; our faith in Him is not perfect. If our faith in Him becomes perfect, it becomes our bowing to Him and we keep focusing on Him while performing our family duties, it will help us seeing Him everywhere, because our duality will go way.

Somehow we are enveloped in hypocrisy What have we become eventually? Here is what the Guru explains on 85, SGGS:

 ਮ;੧ ॥
ਗਲਂੀ ਅਸੀ ਚੰਗੀਆ, ਆਚਾਰੀ ਬੁਰੀਆਹ ॥
ਮਨਹੁ ਕੁਸਧਾ ਕਾਲੀਆ, ਬਾਹਰਿ ਚਿਟਵੀਆਹ ॥
ਰੀਸਾ ਕਰਿਹ ਤਿਨਾੜੀਆ, ਜੋ ਸੇਵਹਿ ਦਰੁ ਖੜੀਆਹ ॥
ਨਾਲਿ ਖਸਮੈ ਰਤੀਆ, ਮਾਣਹਿ ਸੁਖਿ ਰਲੀਆਹ ॥
ਹੋਦੈ ਤਾਣਿ ਨਿਤਾਣੀਆ ਰਹਿਹ ਨਿਮਾਨਣੀਆ ॥
ਨਾਨਕ ਜਨਮੁ ਸਕਾਰਥਾ ਜੇ ਤਿਨ ਕੈ ਸੰਗਿ ਮਿਲਾਹ ॥੨॥

Mėhlā 1.

Galīʼn asī cẖangī-ā ācẖārī burī-āh.

Manhu kusuḏẖā kālī-ā bāhar cẖitvī-āh.

Rīsā karih ṯināṛī-ā jo sevėh ḏar kẖaṛī-āh.

Nāl kẖasmai raṯī-ā māṇėh sukẖ ralī-āh.

Hoḏai ṯāṇ niṯāṇī-ā rahėh nimānṇī-āh.

Nānak janam sakārthā je ṯin kai sang milāh. ||2||

Slok of First Nanak.

In essence: We are good at mere talks, but according to our actions, we are bad. Our minds are dark with impurity, but we appear to be clean. Being in that kind of plight, we compare ourselves with those devotees, who are completely drenched in the Creator’s love and who enjoy His blessed “bliss”. (the Guru is defining the virtues of those ones, who have become one with Akalpurakh) Even having power, they (His true devotees) live in utter humility. Oh Nanak! If their company is met, life becomes useful.

 

We try to be virtuous only through talk but our way of life, treating others or dealing with others is impure far from sincerity. Our claims of to be with Him or to be His devotees are empty. We are not even close to those who are drenched in His love.

Thus, we need to do self-counseling or to do internal dialogue so that we can get rid of our intentions littered with ego, jealousy, greed, lust and anger. Heartily we need to focus on Him to live our lives virtuously; otherwise,  our hypocritic  way of life can take us away from Him.

Wishes

Gurdeep Singh

www.gursoch.com