(Its English version is at the end)

ਗੁਰਬਾਣੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਗੁਰੂ ਬਿਨਾਂ ਸੰਸਾਰੀ ਮਾਇਆ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ  ਇਸ ਤੋਂ ਨਿਰਲੇਪਤਾ ਪਾਕੇ ਜੀਉਣਾ  ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਉਹ  ਗਿਆਨ ਹੈ ਜੋ ਓਹੋ ਗੁਰੂ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਉਹ ਦੇਹਧਾਰੀ ਹੋਕੇ ਵੀ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮਿਕ  ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ| ਆਓ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਜਰਾ ਵਿਚਾਰੀਏ | ਪਹਿਲਾ ਨੁਕਤਾ ਹੈ: ਗੁਰੂ ਬਿਨ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਭਾਵ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦਾ ਗਿਆਨ ਦਰਅਸਲ ਗੁਰੂ ਹੀ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਹੋਕੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਤਜੁਰਬਾ ਹੈ | ਗੁਰੂ ਬਚਨ ਹੈ ਅੰਗ ੪੬9   ਉੱਤੇ : ਮਃ ੧ ॥ ਕੁੰਭੇ ਬਧਾ ਜਲੁ ਰਹੈ ਜਲ ਬਿਨੁ ਕੁੰਭੁ ਨ ਹੋਇ ॥ ਗਿਆਨ ਕਾ ਬਧਾ ਮਨੁ ਰਹੈ ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਗਿਆਨੁ ਨ ਹੋਇ ॥੫॥ {ਪੰਨਾ 469} ਅਰਥ: (ਜਿਵੇਂ) ਪਾਣੀ ਘੜੇ (ਆਦਿਕ ਭਾਂਡੇ) ਵਿਚ ਹੀ ਬੱਝਾ ਹੋਇਆ (ਭਾਵ, ਪਿਆ ਹੋਇਆ ਇਕ ਥਾਂ) ਟਿਕਿਆ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ, (ਤਿਵੇਂ) (ਗੁਰੂ ਦੇ) ਗਿਆਨ (ਭਾਵ, ਉਪਦੇਸ਼) ਦਾ ਬੱਝਾ ਹੋਇਆ ਹੀ ਮਨ (ਇਕ ਥਾਂ) ਟਿਕਿਆ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ, (ਭਾਵ, ਵਿਕਾਰਾਂ ਵਲ ਨਹੀਂ ਦੌੜਦਾ) । (ਜਿਵੇਂ) ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਘੜਾ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਦਾ (ਤਿਵੇਂ) ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਗਿਆਨ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।4। (ਅਰਥ ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ)

ਨੁਕਤਾ ਦੂਸਰਾ ਗੁਰੂ ਤੇ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦੀ ਇੱਕਮੁਕਤਾ ਬਾਰੇ| ਗੁਰੂ ਜੀ ਇਸ ਦਾ ਉੱਤਰ ਦੇਂਦੇ ਹਨ  ੯੪੩ ਉੱਤੇ : ਅਨਹਤ ਸੁੰਨਿ ਰਤੇ ਸੇ ਕੈਸੇ ॥ ਜਿਸ ਤੇ ਉਪਜੇ ਤਿਸ ਹੀ ਜੈਸੇ ॥ ਅਰਥ :ਅਫੁਰ ਅਵਸਥਾ (ਪ੍ਰਭਜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ) ਵਿਚ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਬੰਦੇ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ?  ਇਸ ਦਾ ਉੱਤਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਉਸ ਪਰਮਾਤਮਾ ਵਰਗੇ ਹੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਹ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ।

ਜੋ ਨੁਕਤਾ ਜ਼ਿਹਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਭਜੀ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਬੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਕਿਹੋ ਜਹੇ ਹਨ ? ਜਵਾਬ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਭ ਜੀ  ਵਰਗੇ  ਹੀ ਉਹ ਨਿਡਰ, ਨਿਰਵੈਰ ਅਤੇ ਨਿਰਲੇਪ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ| ਅਜਿਹੇ ਇਨਸਾਨ ਹੀ ਗੁਰੂ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ  ਜੋ ਮਾਇਆ ਵਿੱਚ ਮਸਤ ਹਨ , ਨਿਰਵੈਰ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਆਪ ਹੀ ਮਾਇਆ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬੇ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਡਬੋ ਦੇਂਦੇ ਹਨ |ਇਸੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ, ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅਸਲੀ ਗੁਰੂ ਉੱਤੇ ਤਿੰਨ ਸ਼ਬਦ  ਇੱਕਠੇ  ਹੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਜਿਨਾਂ ਵਿਚੋਂ  ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਮੈਂ ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਾਂਗਾ | ਕੀ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰਭਜੀ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਸਿਰਫ ਸਭ ਕੁਝ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਸ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੋਲੋਂ ਹੀ ਮੰਗਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ? ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਖਦੀ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੀ ਅਰਦਾਸ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਸਨਮੁਖ ਰੱਖਕੇ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਕੋਲੇ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ; ਵੇਖੋ ਚੌਥੇ  ਗੁਰੂ ਕਿਵੇਂ ਸੌਖੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅੰਗ ੯੧ ਉੱਤੇ :ਪਉੜੀ ॥ ਕੀਤਾ ਲੋੜੀਐ ਕੰਮੁ ਸੁ ਹਰਿ ਪਹਿ ਆਖੀਐ ॥ ਕਾਰਜੁ ਦੇਇ ਸਵਾਰਿ ਸਤਿਗੁਰ ਸਚੁ ਸਾਖੀਐ ॥ ਸੰਤਾ ਸੰਗਿ ਨਿਧਾਨੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਚਾਖੀਐ ॥ ਭੈ ਭੰਜਨ ਮਿਹਰਵਾਨ ਦਾਸ ਕੀ ਰਾਖੀਐ ॥ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ਅਲਖੁ ਪ੍ਰਭੁ ਲਾਖੀਐ ॥੨੦॥ {ਪੰਨਾ 91}

ਅਰਥ: ਜੇਹੜਾ ਕੰਮ ਤੋੜ ਚਾੜ੍ਹਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਦੀ (ਪੂਰਨਤਾ ਲਈ) ਪ੍ਰਭੂ ਕੋਲ ਬੇਨਤੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, (ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ) ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਕਾਰਜ ਸਵਾਰ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤਿ ਵਿਚ ਨਾਮ-ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਨਾਮ-ਜਲ ਚੱਖ ਸਕੀਦਾ ਹੈ। (ਸੋ ਇਹ ਬੇਨਤੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ) ਹੇ ਡਰ ਨਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੇ ਦਇਆ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਰੀ! ਦਾਸ ਦੀ ਲਾਜ ਰੱਖ ਲੌ। ਹੇ ਨਾਨਕ! (ਇਸ ਤਰ੍ਹ੍ਹਾਂ) ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕੀਤਿਆਂ ਅਲੱਖ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਪਾ ਲਈਦੀ ਹੈ। 20। (ਅਰਥ ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ)

ਗੁਰੂ ਜੀ ਗਵਾਹੀ ਦੇਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਮੰਨ ਲਵੋ ਕਈ ਸਿਆਣੇ ‘ਸਾਖੀਐ ‘ ਦਾ ਅਰਥ ਸਿਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ; ਗੱਲ ਇੱਕੋ ਹੈ ਕਿ ਅਰਦਾਸ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਕੋਲ ਕਰੋ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਕੁਝ ਆਖਣ ਲੱਗਿਆਂ ਪ੍ਰਭਜੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਭੁਲਣਾ ਕਿਉਂਕਿ:

 ਜਗਤੁ ਭਿਖਾਰੀ ਫਿਰਤੁ ਹੈ ਸਭ ਕੋ ਦਾਤਾ ਰਾਮੁ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਮਨ ਸਿਮਰੁ ਤਿਹ ਪੂਰਨ ਹੋਵਹਿ ਕਾਮ ॥੪੦॥ (੧੪੨੮)    

 ਅਰਥ :ਜਗਤ ਮੰਗਤਾ  ਭਟਕਦਾ ਫਿਰਦਾ ਹੈ |ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਦਾਤਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਆਪ ਹੈ। ਹੇ ਨਾਨਕ! ਆਖ– ਹੇ ਮਨ! ਉਸ ਦਾਤਾਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਕਰ, ਤੇਰੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਸਫਲ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ।40।

ਇਸ ਲਈ ਗੁਰੂ ਗਿਆਨ ਦਾ ਦਾਤਾ ਹੈ; ਪ੍ਰਭਜੀ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ | ਆਪਣੀ ਅਰਦਾਸ ਉਸ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਸਨਮੁਖ ਰੱਖਕੇ ਕਰੋ ਜੋ ਕਰਤਾਰ ਜੀ  ਦਾ ਹੀ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ, ਪਰ ਚੇਤੇ ਰੱਖਣਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਿ ਸਭਨਾ ਦਾ ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਵੀ, ਦਾਤਾ ਇੱਕ ਹੀ ਹੈ ,ਉਹ ਹੈ ਕਰਤਾਰ ਜੀ | ਮੈਂ  ਇਸ ਗੱਲ ਉੱਤੇ   ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ  ਕਿ ਜਿਸ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਜੀ ਜੋੜਦੇ ਹਨ, ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਭੁਲਾਕੇ ਸਿਰਫ ਗੁਰੂਜੀ ਤੀਕ ਹੀ ਆਪਣੀ ਸ਼ਰਧਾ ਬੰਦ ਕਰ ਛੱਡਣੀ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਇਹ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਮੱਤ ਵਿਰੋਧੀ ਧਰਨਾ ਹੋਈ ਅਤੇ ਸਾਡਾ ਇਹ ਵਤੀਰਾ ਸਾਨੂੰ ਬੁੱਤ ਪ੍ਰਸਤਾਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਹੈ | ਇਹ ਸਾਡਾ ਟੀਸੀ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਡਿਗਣਾ ਹੀ ਹੈ, ਕਿਓਂਕਿ ਜਦੋਂ ਰੱਬ ਜੀ ਨੂੰ ਹੀ ਭੁਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਾਨੂੰ ਰਾਹਗੀਰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਦਾਤ ਦਿੱਤੀ, ਤਦ ਸਾਡੇ ਵਰਗਾ ਅਕ੍ਰਿਤਘਣ ਹੋਰ ਕੌਣ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ?

ਹੇਠਲੇ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸੰਪੂਰਨ ਵੱਡਿਆਈ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਦੀ  ਦਾਤ ਹਨ  ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸੂਰਤ ਪ੍ਰਭਜੀ ਵਿੱਚ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਨਾਲ ਜੋੜਕੇ ਉਹ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਵਾਂਗ ਹੀ ਨਿਰਲੇਪ, ਨਿਡਰ ਅਤੇ ਨਿਰਵੈਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ; ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਖੁਦ ਗੁਰੂ ਪਰਮੇਸ਼ਰ  ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ  ਪ੍ਰਭਜੀ ਹੀ ਦਾ ਰੂਪ ਬਣ ਗਏ, ਪਰ  ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ  ਇੱਕ ਦਾਤ ਹੀ ਰਹੇ | ਇਸਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅਤੇ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਫਰਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ  ਭਾਵੇਂ  ਦਾਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅਤੇ ਸਭਨਾ ਦੇ ਸਿਰਫ ਪ੍ਰਭਜੀ ਹੀ ਹਨ|

ਇਸ ਦਾ ਤੱਤ ਇਹ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਣਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਆਪਣੀ ਮੱਤ ਨੂੰ ਪਿਛੇ ਰੱਖਕੇ, ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਹੀ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਦਾ ਰੂਪ ਮੰਨੋਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਨੇ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਨਾਲ ਮਿਲਾਉਣ ਦਾ ਜੋ ਤਰੀਕਾ ਦੱਸਣਾ ਹੈ, ਉਹ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਨੂੰ  ਵੀ ਪ੍ਰਵਾਨ ਹੈ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ| ਗੁਰੂ ਇੱਕ ਵਾਤਾਵਰਨ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਆਪਣੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਰਾਹੀਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੱਬ ਜੀ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦੀ ਤਰੰਗ ਬੁਲੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ,ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ| ਇਸ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜਿਸ ਕੋਲੋਂ ਰੱਬ ਜੀ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦੀ  ਜਾਚ ਸਿੱਖੀ ਜਾ ਸਕੇ| ਗੁਰੂ ਜੀ ਸੇਵਕ ਨੂੰ ਉਸ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿੱਚ ਬਿਠਾ ਦੇਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਾਇਆ ਦਾ ਵੀ ਉਸ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਦਾ ਕਿਓਂਕਿ ਸੇਵਕ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦੇ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਖਿੜ੍ਹਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ |

ਆਓ  ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰੀਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਕੇ ਕਈ ਸਿੱਖ ਬੁੱਤਪ੍ਰਸਤੀ ਵੱਲ ਝੁਕਣ ਦੀ ਗਲਤੀ ਕਰ ਬੈਠਦੇ ਹਨ:

ਗੋਂਡ ਮਹਲਾ ੫ ॥ ਗੁਰੁ ਮੇਰੀ ਪੂਜਾ ਗੁਰੁ ਗੋਬਿੰਦੁ ॥ ਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਗੁਰੁ ਭਗਵੰਤੁ ॥ ਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਦੇਉ ਅਲਖ ਅਭੇਉ ॥ ਸਰਬ ਪੂਜ ਚਰਨ ਗੁਰ ਸੇਉ ॥੧॥ ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਅਵਰੁ ਨਾਹੀ ਮੈ ਥਾਉ ॥ ਅਨਦਿਨੁ ਜਪਉ ਗੁਰੂ ਗੁਰ ਨਾਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਗਿਆਨੁ ਗੁਰੁ ਰਿਦੈ ਧਿਆਨੁ ॥ ਗੁਰੁ ਗੋਪਾਲੁ ਪੁਰਖੁ ਭਗਵਾਨੁ ॥ ਗੁਰ ਕੀ ਸਰਣਿ ਰਹਉ ਕਰ ਜੋਰਿ ॥ ਗੁਰੂ ਬਿਨਾ ਮੈ ਨਾਹੀ ਹੋਰੁ ॥੨॥ ਗੁਰੁ ਬੋਹਿਥੁ ਤਾਰੇ ਭਵ ਪਾਰਿ ॥ ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਜਮ ਤੇ ਛੁਟਕਾਰਿ ॥ ਅੰਧਕਾਰ ਮਹਿ ਗੁਰ ਮੰਤ੍ਰੁ ਉਜਾਰਾ ॥ ਗੁਰ ਕੈ ਸੰਗਿ ਸਗਲ ਨਿਸਤਾਰਾ ॥੩॥ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਪਾਈਐ ਵਡਭਾਗੀ ॥ ਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਦੂਖੁ ਨ ਲਾਗੀ ॥ ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਨ ਮੇਟੈ ਕੋਇ ॥ ਗੁਰੁ ਨਾਨਕੁ ਨਾਨਕੁ ਹਰਿ ਸੋਇ ॥੪॥੭॥੯॥ (864)

ਅਰਥ: ਹੇ ਭਾਈ! ਮੇਰਾ) ਗੁਰੂ (ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ ਹੀ) ਮੇਰੇ ਵਾਸਤੇ (ਦੇਵ-) ਪੂਜਾ ਹੈ, (ਮੇਰਾ) ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ (ਦਾ ਰੂਪ) ਹੈ। ਮੇਰਾ ਗੁਰੂ ਪਰਮਾਤਮਾ (ਦਾ ਰੂਪ) ਹੈ, ਗੁਰੂ ਬੜੀ ਸਮਰਥਾ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਗੁਰੂ ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਸ਼-ਰੂਪ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸਰੂਪ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦਾ ਭੇਤ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਗੁਰ-ਚਰਨਾਂ ਦੀ ਸਰਨ ਪਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਪੂਜਦੀ ਹੈ।੧।

ਹੇ ਭਾਈ! ਮਾਇਆ ਦੇ ਮੋਹ ਦੇ ਘੁੱਪ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚੋਂ ਬਚਣ ਲਈ) ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਸੁੱਝਦਾ (ਜਿਸ ਦਾ ਆਸਰਾ ਲੈ ਸਕਾਂ। ਸੋ) ਮੈਂ ਹਰ ਵੇਲੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ ਜਪਦਾ ਹਾਂ (ਗੁਰੂ ਦੀ ਓਟ ਤੱਕੀ ਬੈਠਾ ਹਾਂ) ।੧।ਰਹਾਉ।

ਹੇ ਭਾਈ! ਗੁਰੂ ਹੀ ਮੇਰੇ ਵਾਸਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਚਰਚਾ ਹੈ, ਗੁਰੂ (ਸਦਾ ਮੇਰੇ) ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਟਿਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਇਹੀ ਮੇਰੀ ਸਮਾਧੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਉਸ ਭਗਵਾਨ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ ਜੋ ਸਰਬ-ਵਿਆਪਕ ਹੈ ਅਤੇ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਪਾਲਣਹਾਰ ਹੈ। ਮੈਂ (ਆਪਣੇ) ਦੋਵੇਂ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ (ਸਦਾ) ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ ਪਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਆਸਰਾ ਨਹੀਂ ਸੁੱਝਦਾ।੨।

ਹੇ ਭਾਈ! ਗੁਰੂ ਜਹਾਜ਼ ਹੈ ਜੋ ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਪਾਰ ਲੰਘਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ ਪਿਆਂ ਜਮਾਂ (ਦੇ ਡਰ) ਤੋਂ ਖ਼ਲਾਸੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। (ਮਾਇਆ ਦੇ ਮੋਹ ਦੇ) ਘੁੱਪ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੀ (ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਦਾ) ਚਾਨਣ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਦੀ ਸੰਗਤਿ ਵਿਚ ਰਿਹਾਂ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਪਾਰ-ਉਤਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।੩।

ਹੇ ਭਾਈ! ਵੱਡੀ ਕਿਸਮਤ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਗੁਰੂ ਮਿਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ ਪਿਆਂ ਕੋਈ ਦੁੱਖ ਪੋਹ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। (ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ) ਗੁਰੂ ਦਾ ਸ਼ਬਦ (ਵੱਸ ਪਏ ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ) ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ (ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਦੇ ਉਜਾਰੇ ਨੂੰ) ਮਿਟਾ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਹੇ ਭਾਈ! ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਉਸ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ।੪।੭।੯।(ਅਰਥ ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ)

ਇਥੇ ਸਮਝਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ  ਗੁਰੂ ਦੀ ਪ੍ਰਭਜੀ ਨਾਲ ਬਣੀਂ ਇੱਕਮਿਕਤਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਨਾ ਭੁੱਲਿਆ ਜਾਵੇ  ਕਿ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਤਾਂ ਅਜੂਨੀ ਹਨ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਅਭੇਧ ਹੋਏ ਗੁਰੂ ਉਨਾਂ ਦਾ ਸਿਰਫ  ਰੂਪ ਹੀ ਹਨ | “ ਸੋ ਮੁਖੁ ਜਲਉ ਜਿਤੁ ਕਹਹਿ ਠਾਕੁਰੁ ਜੋਨੀ ॥੩॥ (1136) ਅਰਥ: ਉਹ ਮੂੰਹ ਸੜ ਜਾਏ ਜੋ ਇਹ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਰਤਾਰ ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ |” ਇਹ ਆਖਣਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਖੁਦ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਹਨ, ਸਾਨੂੰ ਮਨਮੱਤੀਏ ਬਣਾ ਦੇਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਹੀ ਤਾਂ ਹੁਕਮ  ਕਿ ਉਹ ਮੂੰਹ ਜਲ ਜਾਏ ਜੋ ਕਰਤਾਰ ਨੂੰ ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਆਖਦਾ |ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਤਾਂ ਜਨਮ ਵਿੱਚ  ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇੰਝ ਬਿਆਨਿਆ ਹੈ “ੴ ਸਤਿ ਨਾਮੁ ਕਰਤਾ ਪੁਰਖੁ ਨਿਰਭਉ ਨਿਰਵੈਰੁ ਅਕਾਲ ਮੂਰਤਿ ਅਜੂਨੀ ਸੈਭੰ ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥”| ਇਹ ਵਾਕ  “ਗੁਰੁ ਨਾਨਕੁ ਨਾਨਕੁ ਹਰਿ ਸੋਇ ॥“ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਸਾਨੂੰ ਚੇਤੇ ਰੱਖਣਾ ਅਤਿ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਤਾਂ ਜਨਮ ਲੈਂਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ| ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ  “ਨਾਨਕੁ ਹਰਿ ਸੋਇ” ਲਿਖਕੇ ਸਾਨੂੰ  ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਇਸ ਹੁਕਮ ਕਿ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਜਨਮ ਮਰਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਹਟਾਉਂਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਸਲ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕਰਤਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕਮਿੱਕ ਹੋਏ  ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੀ ਰੂਪ ਹਨ; ਇਹ ਕਦੇ ਨਾ ਭੁੱਲੋ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਵੀ ਇਹੋ ਭੇਧ ਸਾਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਸੀ “ਇਕ ਬਾਬਾ ਅਕਾਲ ਰੂਪ, ਦੂਜਾ ਰਬਾਬੀ ਮਰਦਾਨਾ|”

ਸ਼ੁਭ ਇੱਛਾਵਾਂ!

ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ

The Guru And The Creator

 According to the Gurbani, without the Guru, the worldly Maya ocean is not crossed by being an indifferent to it. The Guru, being one with the Creator though having a body, becomes one with Him. Let us now ponder over these points. The first point is that the knowledge about the Creator is only known through the Guru who has experienced Him. The verses supporting this are on 469, SGGS:

ਮਃ ੧ ॥  ਕੁੰਭੇ ਬਧਾ ਜਲੁ ਰਹੈ ਜਲ ਬਿਨੁ ਕੁੰਭੁ ਨ ਹੋਇ ॥ 

ਗਿਆਨ ਕਾ ਬਧਾ ਮਨੁ ਰਹੈ ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਗਿਆਨੁ ਨ ਹੋਇ ॥੫॥

Mėhlā 1. Kumbẖe baḏẖā jal rahai jal bin kumbẖ na ho-e.

Gi-ān kā baḏẖā man rahai gur bin gi-ān na ho-e. ||5||

First Nanak.

In essence: Water is contained in a pitcher, but without water, there can be no pitcher; in the same way, the mind remains stilled only if it is controlled by the divine knowledge; however, without the Guru, the divine knowledge is not obtained.

The second point is the Creator and the Guru’s becoming one with Him. On 943, SGGS, the writes about it:

ਅਨਹਤ ਸੁੰਨਿ ਰਤੇ ਸੇ ਕੈਸੇ ॥ ਜਿਸ ਤੇ ਉਪਜੇ ਤਿਸ ਹੀ ਜੈਸੇ ॥

Anhaṯ sunn raṯe se kaise. Jis ṯe upje ṯis hī jaise.

In essence: Those who are imbued with Akalpurakh become like Him from whom they emanated (have control over their nine sensory doors (organs) reach to a state of stillness/total state of calm/void).

So those who are imbued with the Creator, they adopt His qualities like to be indifferent toward the worldly Maya, beyond animosity and fearless, kind and loving. Only such people can guide others, but those who are already drowned in the Maya love, they drown their followers as well. In the context of the true Guru and his becoming one with Him, Fifth Nanak has written many shabdas, but we will look at one only which is on 864, SGGS. In this contest, it is important to remember that the prayer is supposed to be said to the Creator by invoking the Guru’s blessing in it. Fourth Nanak writes about it on 91, SGGS

ਪਉੜੀ ॥  ਕੀਤਾ ਲੋੜੀਐ ਕੰਮੁ ਸੁ ਹਰਿ ਪਹਿ ਆਖੀਐ ॥ 

ਕਾਰਜੁ ਦੇਇ ਸਵਾਰਿ ਸਤਿਗੁਰ ਸਚੁ ਸਾਖੀਐ ॥  ਸੰਤਾ ਸੰਗਿ ਨਿਧਾਨੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਚਾਖੀਐ ॥ 

ਭੈ ਭੰਜਨ ਮਿਹਰਵਾਨ ਦਾਸ ਕੀ ਰਾਖੀਐ ॥   ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ਅਲਖੁ ਪ੍ਰਭੁ ਲਾਖੀਐ ॥੨੦॥

Pa-oṛī. Kīṯā loṛī-ai kamm so har pėh ākẖī-ai.

Kāraj ḏe-e savār saṯgur sacẖ sākẖī-ai. Sanṯā sang niḏẖān amriṯ cẖākẖī-ai.

Bẖai bẖanjan miharvān ḏās kī rākẖī-ai. Nānak har guṇ gā-e alakẖ parabẖ lākẖī-ai. ||20||

Stanza.

In essence: To accomplish one’s affair, one should pray to Har; the Satiguru testifies that Har will accomplish the affair. (Therefore) In the company of Har’s Sants, the treasure of Har’s name-nectar should be tasted. Har, the merciful and the destroyer of fear, preserves the honor of His servant. Oh Nanak! By singing His virtues, one can see Har, who is invisible.

It is important to know that the Giver of all is the Creator, who should not be ignored in any situation; please on 1428, the Guru says about it:

ਜਗਤੁ ਭਿਖਾਰੀ ਫਿਰਤੁ ਹੈ ਸਭ ਕੋ ਦਾਤਾ ਰਾਮੁ ॥ 

ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਮਨ ਸਿਮਰੁ ਤਿਹ ਪੂਰਨ ਹੋਵਹਿ ਕਾਮ ॥੪੦॥

Jagaṯ bẖikẖārī firaṯ hai sabẖ ko ḏāṯā rām.

Kaho Nānak man simar ṯih pūran hovėh kām. ||40||

In essence: The entire world is like a beggar; it is only Akalpurakh, who gives. Oh Nanak! Say this: oh mind! Contemplate Him so that your affairs are settled perfectly.

The Guru is the giver of the divine knowledge that connects us with the Creator and our prayer must be addressed to the Creator keeping our Guru in mind; if we ignore the Creator and start praying only to the Guru, we go against our own Guru’s teaching; I would rather consider it to be ungrateful to forget Him who has blessed us with the Guru.

In the following shabda, the importance to the Guru is given stating that the Guru must remain in our focus, because he is a form of the Creator; what he likes is liked by Him as well:

ਗੋਂਡ ਮਹਲਾ ੫ ॥  ਗੁਰੁ ਮੇਰੀ ਪੂਜਾ ਗੁਰੁ ਗੋਬਿੰਦੁ ॥  ਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਗੁਰੁ ਭਗਵੰਤੁ ॥

Gond mėhlā 5. Gur merī pūjā gur gobinḏ.  Gur merā pārbarahm gur bẖagvanṯ.

Raag Gond, the bani of Fifth Nanak

In essence: The Guru is my worship and my Guru is a form of Akalpurakh. My Guru is a form of Akalpurakh and the Guru is omnipotent.

ਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਦੇਉ ਅਲਖ ਅਭੇਉ ॥  ਸਰਬ ਪੂਜ ਚਰਨ ਗੁਰ ਸੇਉ ॥੧॥

Gur merā ḏe-o alakẖ abẖe-o.  Sarab pūj cẖaran gur se-o. ||1||

My Guru is a form of Akalpurakh, who is imperceptible and inscrutable. In utter humbleness, I am in the refuge the Guru, whom all people adorn.

ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਅਵਰੁ ਨਾਹੀ ਮੈ ਥਾਉ ॥  ਅਨਦਿਨੁ ਜਪਉ ਗੁਰੂ ਗੁਰ ਨਾਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥

Gur bin avar nāhī mai thā-o.  An-ḏin japa-o gurū gur nā-o. ||1|| Rahā-o.

I don’t see any other place than the Guru (for help). I remember the Guru’s name day and night (It is about remembering the Guru with respect having faith in the Guru’s teaching, or to be the Guru’s follower strictly). Pause.

ਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਗਿਆਨੁ ਗੁਰੁ ਰਿਦੈ ਧਿਆਨੁ ॥  ਗੁਰੁ ਗੋਪਾਲੁ ਪੁਰਖੁ ਭਗਵਾਨੁ ॥

Gur merā gi-ān gur riḏai ḏẖi-ān.   Gur gopāl purakẖ bẖagvān.

The Guru has become my divine knowledge and I keep the Guru in my heart. The Guru is a form of Akalpurakh, who is all pervading and who cherishes all.

ਗੁਰ ਕੀ ਸਰਣਿ ਰਹਉ ਕਰ ਜੋਰਿ ॥  ਗੁਰੂ ਬਿਨਾ ਮੈ ਨਾਹੀ ਹੋਰੁ ॥੨॥

Gur kī saraṇ raha-o kar jor.  Gurū binā mai nāhī hor. ||2||

I remain in the Guru’s refuge in utter humbleness, because I don’t accept any other one’s support.

ਗੁਰੁ ਬੋਹਿਥੁ ਤਾਰੇ ਭਵ ਪਾਰਿ ॥  ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਜਮ ਤੇ ਛੁਟਕਾਰਿ ॥

Gur bohith ṯāre bẖav pār.  Gur sevā jam ṯe cẖẖutkār.

The Guru is the boat to cross the dreadful world ocean; serving the Guru liberates the mortal from the fear of death.

ਅੰਧਕਾਰ ਮਹਿ ਗੁਰ ਮੰਤ੍ਰੁ ਉਜਾਰਾ ॥  ਗੁਰ ਕੈ ਸੰਗਿ ਸਗਲ ਨਿਸਤਾਰਾ ॥੩॥

Anḏẖkār mėh gur manṯar ujārā.  Gur kai sang sagal nisṯārā. ||3||

In the darkness of ignorance, the Guru’s teaching is a guiding light. With the Guru, all get saved.

ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਪਾਈਐ ਵਡਭਾਗੀ ॥  ਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਦੂਖੁ ਨ ਲਾਗੀ ॥ 

ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਨ ਮੇਟੈ ਕੋਇ ॥  ਗੁਰੁ ਨਾਨਕੁ ਨਾਨਕੁ ਹਰਿ ਸੋਇ ॥੪॥੭॥੯॥

Gur pūrā pā-ī-ai vadbẖāgī.  Gur kī sevā ḏūkẖ na lāgī.

Gur kā sabaḏ na metai ko-e.  Gur Nānak Nānak har so-e. ||4||7||9||

The perfect Guru is obtained with great luck. By following the Guru, the mortals do not suffer from pain, and no one can negate the effect of the Guru’s Shabda. Brother! Guru Nanak is himself a form of Akalpurakh (What Guru Nanak says is said by Akalpurakh).

 In the entire shabdas above about the Guru stresses on keeping faith in First Nanak and his teachings.

This is very important to understand that while realizing the Guru’s being one with the Creator, never ever forget that the Creator is above birth and death; therefore, the Guru being one with Him is only His form; what I am saying so? Here is the support I have taken from the Guru: ਸੋ ਮੁਖੁ ਜਲਉ ਜਿਤੁ ਕਹਹਿ ਠਾਕੁਰੁ ਜੋਨੀ ॥੩॥ So mukẖ jala-o jiṯ kahėh ṯẖākur jonī. ||3||(1136) Burn that mouth that says the Creator takes birth.” Saying that our Guru is the Creator makes us not the Guru’s followers but to be followers of our own minds, because the Guru has already ordered us to believe that the Creator doesn’t take birth or die and the one who says so must suffer. In the prelude of the Japji, the Guru explains that the Creator is one, His existence is real, He is omnipresent but an eternal; He is beyond birth, death, fear and animosity. And this verse “ਗੁਰੁ ਨਾਨਕੁ ਨਾਨਕੁ ਹਰਿ ਸੋਇ ॥੪॥੭॥੯॥   doesn’t stop us following the Guru about what he says about the Creator; therefore, its real meaning is that the Guru Nanak is totally one with the Creator and His true form. Never forget what Bhai Gurdas says, “Ek Baba Akal roop, dooja rababi Mardana (There was Guru Nanak, a form of the Eternal Creator, and with him was Mardana, the Rabab player)”.

Wishes!

Gurdeep Singh

(Its English version is at the end) 

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਤੀਰਥ ਉੱਤੇ ਦੱਸੇ ਵਿਚਾਰ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ ਤਦ ਇਹ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੀਰਥਾਂ ਤੇ ਜਾਕੇ ਨਹਾਉਣ ਨੂੰ ਉਹ ਮਹੱਤਤਾ ਨਹੀਂ ਦੇਂਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮਨ ਦੀ ਵਕਾਰਾਂ ਵਾਲੀ ਮੈਲ ਧੋਣ ਨੂੰ ਹੀ ਤੀਰਥ ਸਦਦੇ ਹਨ| ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਗੁਰੂਦਵਾਰਿਆਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਸਮਝਕੇ  ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ  ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਹ ਜਰੂਰ ਉਥੇ ਜਾਣ| ਇਹ ਸੋਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਨੇ ਪਾ ਦਿੱਤੀ, ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਪਤਾ ਨਹੀਂ| ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸੁਣਨੀ ਚਾਹੀਦੀ  ਹੈ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ? ਮੈਂ ਤਾਂ ਸਭ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਤਰਜੀਹ ਦੇਂਦਾ ਹਾਂ|  ਹਾਂ ਜੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਗੁਰੂਧਾਮਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਦ ਗੱਲ ਹੋਰ ਹੈ; ਗੁਰੂ ਧਾਮਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਜਾਣਾ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਜਾਣ ਨੂੰ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਸਮਝਣਾ ਗਲਤ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਤੀਰਥ ਮਨ ਨੂੰ ਧੋਣ ਹੀ ਹੈ| ਦੱਖਣ ਗੁਰੂਧਾਮਾਂ ਤੇ ਜਾਣ ਦੀ  ਮੇਰੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਇੱਛਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਉਥੇ ਇੱਕ ਜੀਵ ਦੀ ਬਲੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜੀਵ ਦੀ ਬਲੀ ਦੇਣ ਦਾ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੀ ਹੈ| ਕਈ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਰਿਵਾਜ ਹੈ ਦੱਖਣ ਵਿਚ ; ਭਲਾਂ ਇਹ ਕਿਥੋਂ ਚੱਲ ਪਿਆ ? ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ, ਗੁਰੂ ਜੀ ੩੮ ਸਾਲ ਦੇ ਕਰੀਬ ਰਹੇ ਪਰ ਉਥੇ ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਘਟੀਆ ਰਿਵਾਜ  ਹੈ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਜਿਥੇ ਸਿਰਫ ੪ ਵਰ੍ਹੇ ਰਹੇ ਉਥੇ ਇਹ ਰਿਵਾਜ ਕਿਵੇਂ ਪੈ ਗਿਆ? ਅੱਖਾਂ ਮੀਚਕੇ ਵੇਖੀ ਜਾਣਾ ਛੱਡਕੇ, ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਤੇ ਲੱਗ ਰਹੇ ਦਾਗ ਵਿਰੁੱਧ ਅਵਾਜ ਉਠਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ; ਮਿਸਾਲ ਲਈ ਜੇ ਸਿੱਖ ਉਥੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਾਸਤੇ  ਵੀ ਨਾ ਜਾਣ, ਤਦ ਉਥੋਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਿਕ ਮਾਇਆ ਘਟਦੀ ਵੇਖਕੇ, ਆਪੇ ਇੱਕ ਜੀਵ ਦੀ ਬਲੀ ਦੇਣੀ ਛੱਡ ਦੇਣਗੇ | ਇਸੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ, ਆਓ ਵੇਖੀਏ ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਤੀਰਥ ਦੇ ਅਸਲੀ ਅਰਥ ਸਮਝਾਏ ਹਨ; ਇਹ ਹੈ ਅੰਗ ੬੮੭:

ਤੀਰਥਿ ਨਾਵਣ ਜਾਉ ਤੀਰਥੁ ਨਾਮੁ ਹੈ ॥  

ਤੀਰਥੁ ਸਬਦ ਬੀਚਾਰੁ ਅੰਤਰਿ ਗਿਆਨੁ ਹੈ ॥  

Ŧirath nāvaṇ jā-o ṯirath nām hai.

 Ŧirath sabaḏ bīcẖār anṯar gi-ān hai.  

ਅਰਥ ਨਿਚੋੜ: ਮੈਂ ਵੀ ਕਰਨ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਤੀਰਥ ਪਰ ਮੇਰਾ ਤੀਰਥ ਨਾਮ ਹੈ (ਕੋਈ ਥਾਂ ਨਹੀਂ)   ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਮਨ ਵਿੱਚ ਵਸਾਉਣਾ ਮੇਰਾ ਗਿਆਨ ਹੈ; ਇੰਝ ਇਹੋ ਮੇਰਾ ਤੀਰਥ ਹੈ |

ਗੁਰ ਗਿਆਨੁ ਸਾਚਾ ਥਾਨੁ ਤੀਰਥੁ ਦਸ ਪੁਰਬ ਸਦਾ ਦਸਾਹਰਾ ॥  

ਹਉ ਨਾਮੁ ਹਰਿ ਕਾ ਸਦਾ ਜਾਚਉ ਦੇਹੁ ਪ੍ਰਭ ਧਰਣੀਧਰਾ ॥  

Gur gi-ān sācẖā thān ṯirath ḏas purab saḏā ḏasāhrā.

Ha-o nām har kā saḏā jācẖa-o ḏeh parabẖ ḏẖarṇīḏẖarā.  

 ਗੁਰੂ ਗਿਆਨ ਹੀ ਸੱਚਾ ਤੀਰਥ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹੋ ਮੇਰੇ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿਨ ਹਨ, ਇੰਝ ਇਹੋ ਮੇਰਾ ਦੁਸਹਿਰਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ( ਹੋਰਾਂ ਵਾਂਗ ਮੈਨੂੰ ਦੁਸਹਿਰੇ ਵਾਲੇ ਕਰਮ ਕਾਂਡਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਜਾਕੇ ਇਸ਼ਨਾਨ-ਤੀਰਥ- ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ)| ਹੇ  ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਭ ਜੀਓ! ਮੈ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਨਾਮ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ|

ਸੰਸਾਰੁ ਰੋਗੀ ਨਾਮੁ ਦਾਰੂ ਮੈਲੁ ਲਾਗੈ ਸਚ ਬਿਨਾ ॥  

ਗੁਰ ਵਾਕੁ ਨਿਰਮਲੁ ਸਦਾ ਚਾਨਣੁ ਨਿਤ ਸਾਚੁ ਤੀਰਥੁ ਮਜਨਾ ॥੧॥  

Sansār rogī nām ḏārū mail lāgai sacẖ binā.  

Gur vāk nirmal saḏā cẖānaṇ niṯ sācẖ ṯirath majnā. ||1||

ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਬਿਨਾਂ ਸੰਸਾਰ ਵਿਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਬੜ ਰੋਗੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ  ਦਵਾਈ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ ਹੈ | ਗੁਰੂ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਬਦ ਸਦਾਥਿਰੀ ਚਾਨਣ ਹਨ | ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਸਹੀ  ਇਸ਼ਨਾਨ  ਹੁੰਦਾ ਹੈ (ਮਨ ਦਾ ) ਅਤੇ ਇਹੋ ਤੀਰਥ ਹੈ (ਮਨ ਦੀ ਮੈਲ ਤਾਰਨੀ ਹੈ; ਸਰੀਰ ਤਾਂ ਘਰੇ ਵੀ ਧੋ ਲਿਆ  ਜਾਂਦਾ ਹੈ)|

            ਭਲਾਂ ਇਹ ਮਨ ਦਾ ਤੀਰਥ ਹੁੰਦਾ ਕਿਵੇਂ ਹੈ ? ਅੰਗ ੪੯੧ ਤੇ  ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੱਸਦੇ ਕਿ ਇਹ ਮਨ ਤੀਰਥ ਕਿਵੇਂ ਬਣਦਾ ਹੈ?

            ਇਹੁ ਮਨੁ ਕਾਸੀ ਸਭਿ ਤੀਰਥ ਸਿਮ੍ਰਿਤਿ ਸਤਿਗੁਰ ਦੀਆ ਬੁਝਾਇ ॥

ਅਠਸਠਿ ਤੀਰਥ ਤਿਸੁ ਸੰਗਿ ਰਹਹਿ ਜਿਨ ਹਰਿ ਹਿਰਦੈ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥੪॥

ਨਾਨਕ ਸਤਿਗੁਰ ਮਿਲਿਐ ਹੁਕਮੁ ਬੁਝਿਆ ਏਕੁ ਵਸਿਆ ਮਨਿ ਆਇ ॥

ਜੋ ਤੁਧੁ ਭਾਵੈ ਸਭੁ ਸਚੁ ਹੈ ਸਚੇ ਰਹੈ ਸਮਾਇ ॥੫॥੬॥੮॥

Ih man kāsī sabẖ ṯirath simriṯ saṯgur ḏī-ā bujẖā-e. 

Aṯẖsaṯẖ ṯirath ṯis sang rahėh jin har hirḏai rahi-ā samā-e. ||4|| 

Nānak saṯgur mili-ai hukam bujẖi-ā ek vasi-ā man ā-e. 

Jo ṯuḏẖ bẖāvai sabẖ sacẖ hai sacẖe rahai samā-e. ||5||6||8|| 

ਅਰਥ ਨਿਚੋੜ: ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਸਮਝਾ ਦਿੱਤਾ ਏ ਕਿ ਇਹ ਮਨ ਹੀ ਕਾਂਸੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਇੰਝ ਇਹ ਤੀਰਥ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਇਹੋ ਸਿਮ੍ਰਿਤਰੀਆਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੋ ਨਿਬੜਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਵੱਸ ਗਏ,  ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਅਠਾਹਠ ਤੀਰਥ ਬਣੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ|ਹੇ ਨਾਨਕ!ਜਦੋਂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲੀਦਾ ਹੈ ਤਦ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਦਾ ਹੁਕਮ ਸਮਝ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਪਰਮਾਤਮਾ ਵਿੱਚ ਟਿਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ|ਜੋ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਨੂੰ ਭਾਉਂਦਾ ਹੈ ਉਹੋ ਫੇਰ ਮਨ ਨੂੰ  ਠੀਕ ਲਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸੇ ਵਿੱਚ ਟਿਕਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ|

            ਹੁਣ ਵੇਖੋ ਗੁਰੂਜੀ ਤੀਰਥ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅੰਦਰ ਧੋਣ ਨਾਲੋਂ ਬਾਹਰਲਾ ਸਰੀਰ ਧੋ ਕੇ  ਪਵਿੱਤਰ ਹੋਏ ਸਮਝਦੇ ਹਨ; ਇਹ ਗੁਰੂ ਵਾਕ ੭੮੯ ਉੱਤੇ ਹਨ:

ਮਃ ੧ ॥ ਨਾਵਣ ਚਲੇ ਤੀਰਥੀ ਮਨਿ ਖੋਟੈ ਤਨਿ ਚੋਰ ॥

ਇਕੁ ਭਾਉ ਲਥੀ ਨਾਤਿਆ ਦੁਇ ਭਾ ਚੜੀਅਸੁ ਹੋਰ ॥

ਬਾਹਰਿ ਧੋਤੀ ਤੂਮੜੀ ਅੰਦਰਿ ਵਿਸੁ ਨਿਕੋਰ ॥

ਸਾਧ ਭਲੇ ਅਣਨਾਤਿਆ ਚੋਰ ਸਿ ਚੋਰਾ ਚੋਰ ॥੨॥

Mėhlā 1. 

Nāvaṇ cẖale ṯīrthī man kẖotai ṯan cẖor. 

Ik bẖā-o lathī nāṯi-ā ḏu-e bẖā cẖaṛī-as hor. 

Bāhar ḏẖoṯī ṯūmṛī anḏar vis nikor. 

Sāḏẖ bẖale aṇnāṯi-ā cẖor sė cẖorā cẖor. ||2||

ਅਰਥ ਨਿਚੋੜ: ਤੀਰਥ ਨਾਹਣ ਤਾਂ ਚੱਲ ਪਏ ਪਰ ਮਨ ਖੋਟੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅੰਦਰ ਵਿਕਾਰ ਰੂਪੀ  ਚੋਰ ਛੁਪੇ ਬੈਠੇ ਹਨ|  ਨਹਾਉਣ ਨਾਲ ਇੱਕ ਬਾਹਰਲੀ ਮੈਲ ਤਾਂ ਉਤਰ ਗਈ, ਪਰ ਅੰਦਰਲੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮੈਲ ਹੋਰ ਲੱਗ ਗਈ  ਭਾਵ ਅੰਦਰ ਮੈਲ ਘਟੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਵੱਧ ਗਈ (ਦੋਗਲੇ ਵਤੀਰੇ ਨਾਲ) ਜਿਵੇਂ  ਜੇ ਤੂਮੜੀ  ਨੂੰ ਧੋਤਾ ਵੀ ਜਾਵੇ ਤਦ ਵੀ  ਉਸ ਅੰਦਰਲੀ ਕੁੜੱਤਣ  ਨਹੀਂ  ਜਾਂਦੀ|  ਇਸ ਲਈ ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਭਲੇ ਇਨਸਾਨ (ਸਾਧ) ਬਿਨ ਤੀਰਥ ਕਰਿਆਂ ਹੀ ਚੰਗੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਚੋਰ ਤੀਰਥ ਨਹਾਕੇ  ਵੀ ਚੋਰ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ|

            ਇਸ ਲਈ ਆਓ  ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਮੰਨਕੇ ਆਪਾਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੀਏ; ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰਲੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਅੰਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੀਏ | ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਕਹਿਣ ਅਨੁਸਾਰ ਇੰਝ ਅਸੀਂ ਅਸਲੀ ਤੀਰਥ ਕਰ ਸਕਾਂਗੇ ਅਤੇ ਲੋਕਾਚਾਰੀ ਤੀਰਥਾਂ ਦਾ ਭਾਰ ਉਡਾਉਣ  ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗੀ| ਗੁਰੂ ਜੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਮਨ ਧੋਣਾ ਸਾਡਾ ਤੀਰਥ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ| ਸਾਡੇ ਤੀਰਥਾਂ ਉੱਤੇ ਜੀਵਾਂ ਦੀਆਂ ਬਲੀਆਂ ਦੇਣੀਆਂ ਸਾਡੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਤੁਹੀਣ  ਹੀ ਹੈ| ਇਸ ਲਈ ਦੱਖਣ ਦੇ ਗੁਰੁਧਮ ਉੱਤੇ ਜੀਵ ਦੀ ਬਲੀ ਬੰਦ ਕਰਵਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ |

The Guru On The Pilgrimaging

As we read the Guru’s words on the pilgrimaging, we clearly learn that it has no importance in his mind; instead, he emphasizes to clean the mind, which doesn’t need water of a special place. Then why the Sikhs are seen rushing to the Gurdwaras in Deccan thinking their Guru calls them to be there at least once in a life time? Who has put such a kind of thinking in their minds? I don’t know. Should we listen to what the Guru says or believe what some other people say? I would prefer the Guru to all. If the Sikhs just go there to see their Historical Gurdwaras, then it is alright, but if they deem it as a pilgrimage, it is not what the Gurbani says. I don’t go to see Gurdwaras in Deccan, because there they sacrifice an innocent goat every year, which is condemned in the Gurbani. Instead of watching silently such a kind of practice that brings blot on the Sikhi, the Sikhs should openly oppose it. For an example, if they don’t go there for one year in its protest, the administration of the Gurdwaras will stop sacrificing a life outright as they will notice the income going down. First let us look at a shabda that elaborates on the pilgrimaging on 687, SGGS:

ਤੀਰਥਿ ਨਾਵਣ ਜਾਉ ਤੀਰਥੁ ਨਾਮੁ ਹੈ ॥  

ਤੀਰਥੁ ਸਬਦ ਬੀਚਾਰੁ ਅੰਤਰਿ ਗਿਆਨੁ ਹੈ ॥

ਗੁਰ ਗਿਆਨੁ ਸਾਚਾ ਥਾਨੁ ਤੀਰਥੁ ਦਸ ਪੁਰਬ ਸਦਾ ਦਸਾਹਰਾ ॥  

ਹਉ ਨਾਮੁ ਹਰਿ ਕਾ ਸਦਾ ਜਾਚਉ ਦੇਹੁ ਪ੍ਰਭ ਧਰਣੀਧਰਾ ॥  

ਸੰਸਾਰੁ ਰੋਗੀ ਨਾਮੁ ਦਾਰੂ ਮੈਲੁ ਲਾਗੈ ਸਚ ਬਿਨਾ ॥  

ਗੁਰ ਵਾਕੁ ਨਿਰਮਲੁ ਸਦਾ ਚਾਨਣੁ ਨਿਤ ਸਾਚੁ ਤੀਰਥੁ ਮਜਨਾ ॥੧॥  

Ŧirath nāvaṇ jā-o ṯirath nām hai .

Ŧirath sabaḏ bīcẖār anṯar gi-ān hai.

Gur gi-ān sācẖā thān ṯirath ḏas purab saḏā ḏasāhrā.

Ha-o nām har kā saḏā jācẖa-o ḏeh parabẖ ḏẖarṇīḏẖarā.

Sansār rogī nām ḏārū mail lāgai sacẖ binā .

Gur vāk nirmal saḏā cẖānaṇ niṯ sācẖ ṯirath majnā. ||1||

In essence: I do pilgrimage-ablution, but my pilgrimage-ablution is Akalpurakh’s name; reflecting on the Guru’s shabda works as my ablution, because it fills me with the divine knowledge. The Guru’s divine knowledge is an eternal pilgrimage. For me, it is my ten auspicious days and the ever Dussehra. “Oh Akalpurakh! You are the Protector of the world! I beg from you only your name”. The world is inflicted with the Maya disease (Vices), but Akalpurakh’s name is its curing medicine. Without Akalpurakh, the Maya filth is attached to the mortals. The Guru’s teaching is pure; it enlightens the mind always, and reflecting on it is like doing ablution at a pilgrimaging place.

            Now read what the Guru says about those who go on pilgrimaging while keeping their minds filled with vices; it is on 789, SGGS:

ਮਃ ੧ ॥ ਨਾਵਣ ਚਲੇ ਤੀਰਥੀ ਮਨਿ ਖੋਟੈ ਤਨਿ ਚੋਰ ॥

ਇਕੁ ਭਾਉ ਲਥੀ ਨਾਤਿਆ ਦੁਇ ਭਾ ਚੜੀਅਸੁ ਹੋਰ ॥

ਬਾਹਰਿ ਧੋਤੀ ਤੂਮੜੀ ਅੰਦਰਿ ਵਿਸੁ ਨਿਕੋਰ ॥

ਸਾਧ ਭਲੇ ਅਣਨਾਤਿਆ ਚੋਰ ਸਿ ਚੋਰਾ ਚੋਰ ॥੨॥

Mėhlā 1.

Nāvaṇ cẖale ṯīrthī man kẖotai ṯan cẖor.

Ik bẖā-o lathī nāṯi-ā ḏu-e bẖā cẖaṛī-as hor.

Bāhar ḏẖoṯī ṯūmṛī anḏar vis nikor.

Sāḏẖ bẖale aṇnāṯi-ā cẖor sė cẖorā cẖor. ||2||

Slok of First Nanak.

In essence: People with wickedness in the minds and engrossed bodily in vices, go to pilgrimaging places to bathe. They clean one part of the filth-the bodily filth-but they get filth through their hypocritical acts. How can they become pure? Their nature is bitter (evil) as a gourd; if it is washed from outside, still within it remains the pure poison (bitterness); therefore, Har’s devotees are better off by not bathing on pilgrimaging places; good people remain good without ablutions and the thieves remain thieves even after doing the ablution.

            Real pilgrimage is cleaning the mind, because once it becomes pure by eradicating all the vices, it becomes a pilgrimaging place itself:

ਇਹੁ ਮਨੁ ਕਾਸੀ ਸਭਿ ਤੀਰਥ ਸਿਮ੍ਰਿਤਿ ਸਤਿਗੁਰ ਦੀਆ ਬੁਝਾਇ ॥

ਅਠਸਠਿ ਤੀਰਥ ਤਿਸੁ ਸੰਗਿ ਰਹਹਿ ਜਿਨ ਹਰਿ ਹਿਰਦੈ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥੪॥

Ih man kāsī sabẖ ṯirath simriṯ saṯgur ḏī-ā bujẖā-e.

Aṯẖsaṯẖ ṯirath ṯis sang rahėh jin har hirḏai rahi-ā samā-e. ||4||

When the Satiguru enables the follower to understand Har, his/her mind becomes a pilgrimage of Banaras and the knower of simiritis. Thus, the cleansed mind becomes equal to Sixty-eight pilgrimaging places as in it, Har dwells always.

            Let us follow the Guru and start cleaning our minds; with the Creator’s memory, let us get rid of our vices. By doing so, we will be doing the real pilgrimage then, and we will not need to go on the established pilgrimages, for according to the Guru, cleaning the mind is a real pilgrimage. If the innocent lives are sacrificed at our sacred Guru houses, it will be an insult to the Guru. The sacrifice being done at the Gurdwaras in Deccan must be stopped.

Wishes

G.Singh

Who Does Live Within?
In this book, through an analysis of some scientific findings in context of human psyche, a unique observation of the spiritual seers is expressed that surpasses the concept of human body from its conception to its end. 
Read about their world embracing appeal for the goodwill of the universe contrary to the world leaders who bind the human race with conflicts. 
Learn how the spiritual seers do not accept death as the end of a life and how they define a constant occurring change in the universe. Also learn how they see that the one who lives within is not the one who is known in a society.
Book name: Who Does Live Within?
Author: Gurdeep Singh
Author’s Website : www. gursoch.com
Year of Publishing: 2019
Language : English 
Publisher : Unistar Books Pvt. Ltd
http://www.unistarbooks.com

******************************************
A Self-Portrait, Bhagat Kabir
Learn how Bhagat Kabir Sahib himself tells about his times and his encounters with religious and social hypocrites; know about his stand against the established lies used to exploit the public. Learn about his brazen declaration about shunning his contemporary religions. Learn how he daringly exposes the people in power and religious quarters and how daringly he opines on the general religious control and suppression that put him in a physical jeopardy. His personality, as the title of the book suggests, is built on his own views not on any hearsay.
Book name: A Self Portrait : BHAGAT KABIR
Author: Gurdeep Singh
Author’s Website : www. gursoch.com
Year of Publishing: 2019
Language : English 
Publisher : Unistar Books Pvt. Ltd
http://www.unistarbooks.com

*************************************
Guru Nanak In His Own Words
Check out in Guru Nanak Sahib’s own words for what he stands for and how he counsels the seekers toward the universal Creator. Learn about his quest to enlighten the masses belonging to various religions. Learn how his towering personality takes genius approach toward the entire human kind to save it from the clutches of religious bigotry, exploitation embedded with superstitions and fears and suppression through his unique and audacious way of disinterring the hypocrites in various religious garbs who pose to be divine though spiritually bankrupt. In it, what he said is expressed with a complete rejection of any woven stories around him.
Book name: Guru Nanak In His Own Words
Author: Gurdeep Singh
Author’s Website : www. gursoch.com
Year of Publishing: 2016
Language : English 
Publisher : Unistar Books Pvt. Ltd
http://www.unistarbooks.com

*******************************************
Guru Message, The Ultimate Freedom
Read how the Gurbani sets you free from all kinds of bonds. Learn how it also helps you to live in the universal Creator’s love. The Sikhi is to live as per the Guru’s guidance, in which the key word to progress spiritually is to overcome one’s self-conceit.
Book name: Guru Message, The Ultimate Freedom
Author: Gurdeep Singh
Author’s Website : www. gursoch.com
Year of Publishing: 2011
Language : English 
Publisher : Lahore Books
http://www.lahorepublishers.com

(Its English version is at the end) 

          ਬਸ ਇੱਕ ਲਕੀਰ ਟੱਪਣ ਵਰਗਾ ਕੰਮ ਹੈ ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਜੁੜਕੇ ਆਪਣੀ ਦ੍ਵੈਤਪੁਣੇ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦਾ ਤੇ ਚਾਰ ਚੁਫੇਰੇ ਫੈਲੇ ਰੱਬਜੀ ਦੇ ਪਿਆਰ ਵਿਚ ਗੁੰਮ ਹੋਕੇ ਜਿਉਣ ਦਾ; ਇਹ ਕਿਰਿਆ ਸਾਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕਤਾ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀ ਹੈ ਅਤੇ  ਸਾਨੂੰ ਹਉਮੈ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਕਰਵਾ ਦੇਂਦੀ ਹੈ| ਆਓ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿਚ ਵਿਚਾਰੀਏ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਰਾਹੀਂ ਜੋ ਅੰਗ ੨੨੩ ਉੱਤੇ ਦਰਜ ਹੈ:

ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥ 

ਦੂਜੀ ਮਾਇਆ ਜਗਤ ਚਿਤ ਵਾਸੁ ॥ ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਅਹੰਕਾਰ ਬਿਨਾਸੁ ॥੧॥

ਅਰਥ ਨਚੋੜ : ਸੰਸਾਰ ਆਪਣਾ ਚਿੱਤ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਮਾਇਆ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀਂ ਬੈਠਾ ਹੈ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਮਾਇਆ ਦੇ ਰੂਪ ਕਾਮ, ਕ੍ਰੋਧ  ਅਤੇ ਅਹੰਕਾਰ ਇਸ ਦਾ ਬਿਨਾਸ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ  ਹਨ| 

          ਚੇਤੇ ਰੱਖਣਾ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਨੂੰ ਭੁਲਾਕੇ ਜਿਉਣ ਉੱਤੇ ਕਿੰਤੂ  ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨਾਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਅਕਾਲਪੁਰਖ  ਨੂੰ ਭੁਲਾਕੇ ਅਸੀਂ ਗਲਤ ਪਾਸੇ ਚਲਦੇ ਹਾਂ  ਅਤੇ ਮਾਇਆ ਵਿੱਚ ਉਲਝੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਡੇ ਦੁਖਾਂ ਦਾ ਕਰਨ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ| ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਕੇ ਜਿਉਣਾ ਜੇ ਆ ਜਾਵੇ, ਤਦ  ਸਮਝ ਪੈ  ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਕਥਨ ਵਿਚ ਬੰਦ ਕੀਤੀ ਸਚਾਈ |

ਦੂਜਾ ਕਉਣੁ ਕਹਾ ਨਹੀ ਕੋਈ ॥ ਸਭ ਮਹਿ ਏਕੁ ਨਿਰੰਜਨੁ ਸੋਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥

        (ਅਸਲੀਅਤ ਹੋਰ ਹੈ) ਏਕੰਕਾਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਦੂਸਰਾ ਕੋਈ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ| ਓਹੋ ਪਵਿੱਤਰ ਏਕੰਕਾਰ ਜੀ ਸਭ ਵਿੱਚ ਰਚੇ ਹੋਏ ਹਨ |

          ਇਹ ਗੱਲ ਵਿਚਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਜੋ ਦਿਸਦਾ  ਹੈ, ਜੇ ਉਹ ਸਭ ਕੁਝ ਪ੍ਰਭਜੀ ਹੀ ਹਨ, ਤਦ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਐਨੀ ਵਿਰੋਧਤਾ ਕਿਉਂ ਦਿਸਦੀ ਹੈ ? ਇੱਕ ਇਸ ਦਾ ਉੱਤਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਦੂਸਰਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਤੋਂ ਉਲਟ ਸਭ ਕੁਝ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਤੋਂ ਭਿੰਨ  ਹੀ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਰਹਿੰਦੇ ਹੀ  ਦਵੈਤ ਸੋਚ ਅਧੀਨ ਹਾਂ; ਭਾਵ ਅਸੀਂ ਸਭ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਹੀ, ਪਰ ਆਪਣੀ ਵੱਖਰੀ ਹੈਸੀਅਤ ਵਿੱਚ ਗਲਤਾਨ ਹਾਂ | ਅਧਿਆਮਕਤਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹੋ ਸਾਡਾ ਬਚਪਨਾ ਹੈ, ਕਿਓਂਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਲੈਕੇ ਵੀ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦੇ  ਜਿਵੇਂ ਬੱਚਾ ਅੱਗ ਨੂੰ ਹੱਥ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਝਿਜਕਦਾ| ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਗੱਲ ਮੰਨ ਲਵੋਂ, ਪਰ ਮੈਂ ਨਾ ਮੰਨਾ, ਤਦ ਆਪਣਾ ਵਿਰੋਧ ਬਣਿਆ ਹੀ ਰਹੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਭਟਕਿਆ ਰਹਾਂਗਾ ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਨਹੀਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਸਤਿਥੀ ਵਿਚ ਟਿਕ ਜੋਵੋਗੇ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦੀ ਇੱਕਮਿਕਤਾ ਵਿਚ ਮਗਨ ਰਹੋਗੇ ; ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚਲੀਆਂ ਊਣਤਾਈਆਂ ਲੱਭਣ ਵਿਚ ਅਟਕਿਆ ਰਹਾਂਗਾ; ਬਸ ਇਹੋ ਫਰਕ ਹੈ| ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅਗਲੀਆਂ ਤੁਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ

ਦੂਜੀ ਦੁਰਮਤਿ ਆਖੈ ਦੋਇ ॥ ਆਵੈ ਜਾਇ ਮਰਿ ਦੂਜਾ ਹੋਇ ॥੨॥ 

          ਦੂਜਾ ਜੇ ਹੈ ਤਦ ਉਹ ਹੈ ਸਾਡੀ ਦੁਰਮਤਿ (ਦ੍ਵੈਤਪੁਣੇ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ), ਜੋ ਸਭ ਕੁਝ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਤੋਂ ਵੱਖ ਮਨੀਂ ਬੈਠੀ ਹੈ| ਇਸੇ ਕਾਰਣ ਇਨਸਾਨ ਆਉਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਅਤੇ ਮਰ ਕੇ ਫੇਰ ਦੂਜਾ ਹੋ ਨਿਬੜਦਾ ਹੈ | 

          ਭਾਵ ਇਹ ਕਿ  ਸਾਡੀ ਦੁਰਮਤ ਮੁਤਾਬਿਕ ਬਣੀ ਦਵੈਤ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਵੱਖਰੀ ਹੈਸੀਅਤ ਨਾਲ ਜੋੜ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਨਾਲ ਜੁੜਨ  ਨਹੀਂ ਦੇਂਦੀ| ਮਾਇਆ ਨੂੰ ਇੱਕ ਖੇਡ ਸਮਝੋ; ਜੋ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਸਤ ਹੋ ਗਿਆ, ਉਹ ਦਵੈਤ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਖੇਡ ਦਾ ਅਧਾਰ ਹੀ ਦ੍ਵੈਤਪੁਣਾ ਹੈ| ਜੋ ਇਸ ਭਰਮ ਨੂੰ ਸਮਝ ਗਿਆ, ਉਹ ਇਸ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਗਲਤਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਏਗਾ ਅਤੇ ਕਦੇ  ਰੱਬ ਜੀ ਨਾਲੋਂ ਆਪਣੀ ਵੱਖਰੀ ਹੋਂਦ ਨਹੀਂ ਮਹਿਸੂਸੇਗਾ | ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਸਹਿਜ ਅਵਸਥਾ ਦੀ ਹੈ ਜੋ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦੇ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਨਿਰਲੇਪ ਹੋਇਆਂ ਪਾਈਦੀ ਹੈ;  ਕਠਨ ਹੈ ਪਰ ਅਸੰਭਵ ਨਹੀਂ|  

ਧਰਣਿ ਗਗਨ ਨਹ ਦੇਖਉ ਦੋਇ ॥ ਨਾਰੀ ਪੁਰਖ ਸਬਾਈ ਲੋਇ ॥੩॥

          ਮੈਂਨੂੰ ਤਾਂ ਧਰਤੋਂ ਤੋਂ ਅਸਮਾਨ ਤੀਕ ਹਰ ਔਰਤ, ਮਰਦ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਬਸ ਉਸੇ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਜੀ ਹੀ ਦਿਸਦੇ ਹਨ|

          ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਿਲ ਦੀ ਉਸ ਸਹਿਜ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ  ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾਂ ਦਵੈਤ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੱਬ ਜੀ ਨਾਲ ਅਭੇਦਤਾ ਦਾ ਤਜੁਰਬਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜਦੋਂ ‘ਮੈਂ’ ਹੀ ਨਾ ਰਹੇ, ਤਦ ਦੂਸਰਾ ਹੋਣ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਿਵੇਂ ਰਹੇਗਾ ? ਔਰਤ ਅਤੇ ਮਰਦ ਵੱਖਰੇ ਨਹੀਂ ਭਾਵੇਂ ਦਿਸਣ ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਹਨ; ਇਹ ਦੁਰਮਤ ਹੈ ਜੋ ਦੋਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦਵੈਤ ਨਾਲ ਵੇਖਦੀ ਹੈ|   

ਰਵਿ ਸਸਿ ਦੇਖਉ ਦੀਪਕ ਉਜਿਆਲਾ ॥ ਸਰਬ ਨਿਰੰਤਰਿ ਪ੍ਰੀਤਮੁ ਬਾਲਾ ॥੪॥

          ਮੈਂ  ਚੰਦ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਸੇ ਪ੍ਰਭਜੀ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਹੀ ਵੇਖਦਾ ਹਾਂ; ਮੈਂ  ਉਹੋ ਅਮਰ ਪ੍ਰੀਤਮ ਜੀ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ  ਵੱਸੇ  ਵੇਖਦਾ ਹਾਂ|

        ਫੇਰ ਸਭ ਕੁਝ ਦਿਸਦਾ ਅਤੇ ਅਣਦਿਖਦਾ ਰੱਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਸਮਾਇਆ ਹੋਣ ਦਾ ਹੀ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਦ੍ਵੈਤਪੁਣਾ ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ, ਸਭ ਕੁਝ ਪਰਾਇਆ ਹੋਣ ਦਾ ਯਕੀਨ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ| ਦੂਜਾ ਸੱਚ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਦਵੈਤ ਭਾਵਨਾ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਉਹ ਸਭ ਪ੍ਰਭਜੀ ਵੱਲ ਪਿੱਠ ਕਰਕੇ ਜਿਉਂਦੇ ਹਨ| ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੂਜੇ ਹੋਣ ਦੇ ਅਧੀਨ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਦੱਸੇ ਆਤਮਕ ਸੱਚ ਤੋਂ ਲੱਖਾਂ ਮੀਲ ਦੂਰ| ਇਸੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਕੁਝ ਇਨਸਾਨ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਰਾਹੀਂ ਦੁਰਮੱਤ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਕੇ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਹੋ ਜਾਣ, ਤਦ ਵੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧ ਬਣਿਆ ਰਹੇਗਾ|

ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਮੇਰਾ ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ ॥ ਸਤਿਗੁਰਿ ਮੋ ਕਉ ਏਕੁ ਬੁਝਾਇਆ ॥੫॥

          ਮਿਹਰ ਕਰਕੇ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਏਕੰਕਾਰ ਦਰਸਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੇਰਾ ਚਿੱਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ|

          ਇਹ ਦ੍ਵੈਤਪੁਣਾ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਦੇ ਰਾਹ ਉੱਤੇ ਚਲਦਿਆਂ ਖਤਮ ਕਰ ਸਕੀਦਾ ਹੈ; ਦੁਰਮੱਤ ਦ੍ਵੈਤਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਡਬੋ ਰੱਖਦੀ  ਹੈ, ਪਰ  ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਦੀਆਂ ਦੁਆਵਾਂ ਨਾਲ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਗੁਜਰਦਾ ਹੈ | ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਅਨੰਦ ਹੀ ਅਨੰਦ ਬਣਿਆਂ  ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ|

ਏਕੁ ਨਿਰੰਜਨੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਤਾ ॥ ਦੂਜਾ ਮਾਰਿ ਸਬਦਿ ਪਛਾਤਾ ॥੬॥

          ਗੁਰਮੁਖ ਗੁਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਦਵੈਤ  ਨੂੰ ਮਾਰਕੇ  ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਨੂੰ ਜਾਣ ਲੈਂਦਾ ਹੈ (ਗੁਰਮੁਖ ਨੂੰ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਦੂਸਰਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਦਿਸਦਾ )| ਇੰਝ ਗੁਰੂ ਦੇ ਦਰਸਾਏ ਰਸਤੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਹਉਮੈ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਕੇ ਜਿਉਣ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ, ਉੱਤੇ ਚਲਕੇ ਗੁਰਮੁਖ ਲੋਕ ਦਵੈਤ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਕੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰ  ਸਭ ਪਾਸੇ ਰੱਬ ਜੀ ਦੀਆਂ ਜੋਤਾਂ ਦਾ ਫਿਲਾਓ ਉਭਰਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ|

ਏਕੋ ਹੁਕਮੁ ਵਰਤੈ ਸਭ ਲੋਈ ॥ ਏਕਸੁ ਤੇ ਸਭ ਓਪਤਿ ਹੋਈ ॥੭॥

           (ਗੁਰਾਂ ਦੀ ਦਿੱਤੀ ਸੋਝੀ ਰਾਹੀਂ ) ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕੋ ਰੱਬ ਜੀ ਤੋਂ ਸਭ ਕੁਝ ਉਪਜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਜਹਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੀ ਚਲਦਾ ਹੈ|

          ਫੇਰ ਇਹ ਵੀ ਸਮਝ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਸ਼ੈ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਅਧੀਨ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ; ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਵੀ ਸਮਝ ਲਵੋ ਕਿ ਇਹ ਦ੍ਵੈਤਪੁਨ ਦਾ  ਅਹਿਸਾਸ ਵੀ ਉਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ  ਅਧੀਨ ਕਾਇਮ ਹੈ |

ਰਾਹ ਦੋਵੈ ਖਸਮੁ ਏਕੋ ਜਾਣੁ ॥ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਹੁਕਮੁ ਪਛਾਣੁ ॥੮॥

          (ਇਸ ਕਰਕੇ) ਇਹ ਜਾਣ ਲਵੋ ਕਿ ਦੋ ਹੀ  ਰਸਤੇ ਹਨ (ਗੁਰਮੁਖਤਾ ਅਤੇ ਦੁਰਮਤਿ ਵਾਲਾ) ਪਰ ਮਾਲਕ  ਦੋਨਾਂ ਦੇ  ਇੱਕੋ ਰੱਬ ਜੀ ਹਨ | ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਰਾਹੀਂ ਰੱਬ ਜੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਪਛਾਣੋ|

          ਇਨਾਂ ਤੁਕਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਜੋ ਦੋ ਰਸਤੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਦੁਰਮਤਿ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਦੂਸਰਾ ਗੁਰਮੁਖਤਾ| ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਵਿੱਚ ਹੀ ਦ੍ਵੈਤਪੁਨ ਕਾਇਮ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਦ੍ਵੈਤਪੁਨ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਨਾਂ ਦੋਨਾਂ ਰਸਤਿਆਂ ਦੇ  ਮਲਿਕ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਹੀ ਹਨ| ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਪਛਾਣੋ ਅਤੇ ਦ੍ਵੈਤਪਣੇ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣਾ ਸਿੱਖੋ|

ਸਗਲ ਰੂਪ ਵਰਨ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਏਕੋ ਸਾਲਾਹੀ ॥੯॥੫॥ 

          ਨਾਨਕ ਜੀ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਂ ਤਾਂ ਇੱਕੋ  ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਦੀ ਸਿਫਤ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਜਿਹੜੇ ਸਾਰੇ ਰੰਗਾ, ਸ਼ਕਲਾਂ  ਅਤੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸਦੇ ਹਨ|

          ਜੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਰੱਬ ਜੀ ਹੋਰਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅਭਿਨਤਾ ਨਹੀਂ ਵੇਖਦੇ, ਤਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ  ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਰਾਹ ਚਲਣ ਵਾਲੇ ਇੰਝ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਵੇਖਦੇ? ਗੁਰੂ ਜੀ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਦੀ ਹੀ ਸਿਫਤ ਕਰੋ ਜੋ ਹਰ ਥਾਂ, ਹਰ ਸ਼ੈ ਤੇ ਜੀਵ ਵਿੱਚ  ਸਮਾਏ ਹੋਏ ਹਾਜਰ ਨਾਜਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ| ਗੁਰੂ ਜੀ ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਦੇ ਬਣਾਏ ਦ੍ਵੈਤਪੁਣੇ ਦੇ ਅਸੂਲ ਨੂੰ ਸਮਝਕੇ ਤੇ  ਇਸ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਕੇ, ਪ੍ਰਭਜੀ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਬਣਾਈ ਅਪਣੀ ਹਸਤੀ ਨੂੰ ਤੋੜਕੇ ਜਿਉਣ ਦੀ ਨਸੀਹਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂਕਿ ਮਾਇਆ ਦੀ ਦੇਣ ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਅਤੇ ਹੰਕਾਰ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਕੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਸਿਫਤ ਸਲਾਹ ਰਾਹੀਂ ਉਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਭੇਦ ਹੋਇਆ ਜਾ ਸਕੇ| ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਵਿਚ ਅਭੇਦ ਹੋਕੇ ਜੀਣਾ ਹੀ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਆਖਰੀ ਮੰਤਵ ਹੈ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖੀ ਵਿਚ ਕਰਤਾਰ ਜੀ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਨੁਮਾ ਪਿਆਰ ਪਾਉਣ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਹੈ, ਭਾਵ ਇਹ ਸੋਚਣਾ ਕਿ ਇਹ ਕੰਮ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਦ ਅਸੀਂ ਐਨੀ ਤੁਹਾਡੀ ਸਿਫਤ ਕਰਾਂਗੇ ਵਗੈਰਾ ਵਗੈਰਾ | 

ਸ਼ੁਭ ਇੱਛਾਵਾਂ!

ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ

Our Duality And The Creator

          It is just like crossing a line to get attached to the Guru to eliminate duality and getting saturated in the love of Prabh who is all pervading. This act alone attaches us with religious and ethical feelings and breaks us away from the ego we are enveloped in. Let us ponder over this shabda of the Guru on 223, SGGS:

ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥ 

ਦੂਜੀ ਮਾਇਆ ਜਗਤ ਚਿਤ ਵਾਸੁ ॥ ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਅਹੰਕਾਰ ਬਿਨਾਸੁ ॥੧॥

Ga-oṛī mėhlā 1.

Ḏūjī mā-i-ā jagaṯ cẖiṯ vās. Kām kroḏẖ ahaʼnkār binās. ||1||

Raag Gaurhi, the bani of First Nanak.

In essence: The heart of the world is in Maya, and because of that, it gets ruined in lust, wrath, and conceit.

          Remember that the Guru doesn’t’ favor deserting the world, instead he questions our living without keeping His memory in our minds, because, according to him, we go astray as we start living forgetting Him by being indulged in the Maya pursuits. Thus, it becomes a cause of our pains and sufferings.

          This idea is expressed in the following verses:

ਦੂਜਾ ਕਉਣੁ ਕਹਾ ਨਹੀ ਕੋਈ ॥ ਸਭ ਮਹਿ ਏਕੁ ਨਿਰੰਜਨੁ ਸੋਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ 

Ḏūjā ka-uṇ kahā nahī ko-ī. Sabẖ mėh ek niranjan so-ī. ||1|| Rahā-o.

          How can I say there is another one? There is none other than Akalpurakh; only He, the immaculate one, permeates all. Pause.

          Now this is to understand that if whatever we see is the Creator Himself, then why do we perceive so much conflicts in the world? A part of its answer lies in the first verses and the second one is this that unlike the Guru, we live in duality, because the base of Maya is duality; in other words, our source is only one: our Creator, but we are strongly convinced to have our separate existence than the Creator. As per the spiritualistic thought, our approach is immature, because after learning the reality from the Guru, we remain stuck with our own thoughts like a child who remains ready to touch the fire if not counselled. For example, if you believe in what the Guru says but I don’t, then our animosity will remain in existence; nonetheless, in this context I will remain in an exasperating situation but not you, since you will remain settle in a state of mind lacking duality. I will remain stuck in finding faults in you; however, you will remain engrossed in Prabh’s love; only this is the difference.

          This is the basic principle of the Sikhi that everything, life, place and beyond is the Creator Himself; obviously, Maya is here as per His ‘will’.

ਦੂਜੀ ਦੁਰਮਤਿ ਆਖੈ ਦੋਇ ॥ ਆਵੈ ਜਾਇ ਮਰਿ ਦੂਜਾ ਹੋਇ ॥੨॥ 

Ḏūjī ḏurmaṯ ākẖai ḏo-e. Āvai jā-e mar ḏūjā ho-e. ||2||

          It is the bad-intellect that causes the mortal to say that Akalpurakh’s creation is separate from Him; because of that bad thinking, the mortal comes and goes and remains separated (from Him).

          It means that our tainted intellect retains our duality of being a separate existence from the Creator and doesn’t let us get coupled with Him. Deem it as a game of Maya; whoever got possessed with it will keep duality intact, because its base is Maya; however, the one who comprehends this illusion will not embrace duality; thus, one will never accept one’s separate existence from Him. This state of mind is attained through drenching in His love; it is very difficult but not impossible.

           Above, it is made clear that those ones, who think that the Creator is totally separate from His creation, are in the duality. It is the mortal’s duality or faith, in other than the Creator that puts him/her on a wrong path. To realize the above idea, let’s understand the word, “ਦੋਇ /Doe”. It is explained in the following:

ਧਰਣਿ ਗਗਨ ਨਹ ਦੇਖਉ ਦੋਇ ॥ ਨਾਰੀ ਪੁਰਖ ਸਬਾਈ ਲੋਇ ॥੩॥ 

Ḏẖaraṇ gagan nah ḏekẖ-a-u ḏo-e. Nārī purakẖ sabā-ī lo-e. ||3||

          I don’t see any other than Him on the earth or the sky; Akalpurakh permeates the women, the men, and the entire universe.

          Above the Guru expresses that state of mind in which the duality is ended and an experience of being one with Akalpurakh is realized, because when the sense of ‘I’ is gone, then how a sense of being separate from Him can exist? There is no difference between a woman and a man though they look different; it is our ill intellect that makes us see them separate.

ਰਵਿ ਸਸਿ ਦੇਖਉ ਦੀਪਕ ਉਜਿਆਲਾ ॥ ਸਰਬ ਨਿਰੰਤਰਿ ਪ੍ਰੀਤਮੁ ਬਾਲਾ ॥੪॥ 

Rav sas ḏekẖ-a-u ḏīpak uji-ālā. Sarab niranṯar parīṯam bālā. ||4||

          I see the light of the Sun and the Moon, but I see the young (ever fresh and evergreen) beloved Akalpurakh present in all.

        All what is seen or unseen motivates us to see Him present all over; nonetheless, duality makes a person realize to be of a separate being than the Creator. The other truth is this that those who live in duality have turned their backs toward Prabh. They live under it and remain far away from Him. In this context, it should be realized that if a few people succeed in eliminating their feelings of duality, still the worldly conflicts will stay. Throughout this Shabda, the Guru keeps identifying Him in all: everything and everywhere.

ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਮੇਰਾ ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ ॥ ਸਤਿਗੁਰਿ ਮੋ ਕਉ ਏਕੁ ਬੁਝਾਇਆ ॥੫॥ 

Kar kirpā merā cẖiṯ lā-i-ā. Saṯgur mo ka-o ek bujẖā-i-ā. ||5||

          As Ekankar has showered mercy on me, I am attached to Him. I have realized Him through the Satiguru.

          Duality is eliminated by treading on the Guru’s path; otherwise, ill intellect saturates us in duality; however, one spends life by envisioning Him all over with the Guru’s blessings. This situation is a state of bliss in which the mind settles down within.

ਏਕੁ ਨਿਰੰਜਨੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਤਾ ॥ ਦੂਜਾ ਮਾਰਿ ਸਬਦਿ ਪਛਾਤਾ ॥੬॥ 

Ėk niranjan gurmukẖ jāṯā. Ḏūjā mār sabaḏ pacẖẖāṯā. ||6||

          Through the Guru Ekankar, the immaculate one, is known and the concept of ‘two’ (the Creation is distinct) is eradicated.

          The Guru oriented one kills his/her duality through the Guru’s teachings (sees none but Him); thus, the Guru’s teaching is to live by eliminating self-conceit and duality and to become able to see Him all over.

ਏਕੋ ਹੁਕਮੁ ਵਰਤੈ ਸਭ ਲੋਈ ॥ ਏਕਸੁ ਤੇ ਸਭ ਓਪਤਿ ਹੋਈ ॥੭॥ 

Ėko hukam varṯai sabẖ lo-ī. Ėkas ṯe sabẖ opaṯ ho-ī. ||7||

          Alone Har’s ordinance is prevalent in all the worlds, and from Him, all have emanated.

          Then it is comprehended the source of all is the Creator and all remain under His ordinance; here it must be realized that duality is also a part of His ordinance.

ਰਾਹ ਦੋਵੈ ਖਸਮੁ ਏਕੋ ਜਾਣੁ ॥ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਹੁਕਮੁ ਪਛਾਣੁ ॥੮॥ 

Rāh ḏovai kẖasam eko jāṇ. Gur kai sabaḏ hukam pacẖẖāṇ. ||8||

          There are two ways: the worldly way and the spiritual way. The master of both ways is Akalpurakh (both paths do exist as per His ‘will’). (Oh mortal!) through the Guru’s shabda, understand Akalpurakh’s ordinance (of the both paths).

          In the above verses, the Guru says that there are only two paths: one is to live by being guided by ill intellect and the other one is to live as per the Guru’s advice; nonetheless, the creator of the two paths is Him. In his ordinance, the mortal embraces duality and in His ordinance, he forsakes it; therefore, through the Guru’s advice, we must recognize His ordinance and learn how to get out of our duality complex.

ਸਗਲ ਰੂਪ ਵਰਨ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਏਕੋ ਸਾਲਾਹੀ ॥੯॥੫॥

Sagal rūp varan man māhī. Kaho Nānak eko sālāhī. ||9||5||

          Oh Nanak! Say this: I praise only Akalpurakh, who is in the all forms, castes, and the minds of all (because there is no other than Him in all, period).

          If the Guru doesn’t see any difference between the creator and His creation, why those who are his followers don’t have that kind of attitude? The Guru counsels his followers to praise The Creator who is present in all and everywhere. He advises them to live by abandoning the conceit that deems a separate identity than the Creator so that through His praise they can absorb in Him. Living being one with the Creator is a Sikh’s ultimate goal; therefore, in the Sikhi, it is not valued to live while creating conflicts with Him and His creation or to love Him with an attitude to grind one’s ax, or in a trade behavior which means if He listens to our prayers we will praise Him.

Wishes!

Gurdeep Singh