Previous Next

Sticking To The Guru By ignoring Insignificant Rituals

                The first day of every Indian month is called “Sangrand”. Even today, almost in all Sikh circles, the importance of “Sangrand” is being advocated; if the Guru suggests that days are just days and there is nothing special about them, why we fall for mythical concepts? According to the Guru, everyday is auspicious to remember the Creator or to celebrate Him by praising Him then why should we give all stress on a day called “ Sangrand” ? Is it because the first day of the month needs to be celebrated to please our Creator? Are we enslaved by someone’s thought or are we adamant to accept the fact that we are following those, who thought opposite to the Guru?  The Guru talks about the auspicious time, but clearly it is about the time or the moment when we involve in the Creator’s love; here it is on 1123, SGGS:

ਹਰਿ ਦਰਸਿ ਮਨੁ ਲਾਗਾ ਦਿਨਸੁ ਸਭਾਗਾ ਅਨਦਿਨੁ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਹੀ ॥
ਨਾਨਕ ਦਾਸੁ ਕਹੈ ਬੇਨੰਤੀ ਕਤ ਹਰਿ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਣ ਟਿਕਾਹੀ ॥੨॥

Har ḏaras man lāgā ḏinas sabẖāgā an-ḏin har guṇ gāhī.

Nānak ḏās kahai benanṯī kaṯ har bin parāṇ tikāhī. ||2||

In essence: That day becomes auspicious when one involves in Har’s vision and sings His virtues. Nanak, Har’s servant, humbly says that without Har, it is hard to live on

ਭੈਰਉ ਮਹਲਾ ੪ ॥
ਬੋਲਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸਫਲ ਸਾ ਘਰੀ ॥ ਗੁਰ ਉਪਦੇਸਿ ਸਭਿ ਦੁਖ ਪਰਹਰੀ ॥੧॥

Bẖairo mėhlā 4.

Bol har nām safal sā gẖarī. Gur upḏes sabẖ ḏukẖ parharī. ||1||  

{SGGS-1134}

Raag Bhairo, the bani of Fourth Nanak.

In essence: That moment becomes fruitful when Ekankar’s name is uttered; through the Guru’s teachings, all pains are eliminated.

               Obviously, it is not the day, or the month but one’s mindset that becomes ready to realize Him through His praise by over coming the Maya influences. The Guru frees the Sikhs from becoming slaves of rituals or keeping fasts or going on pilgrimages on special days or months; however, as his followers, we certainly fail to promote our Guru’s ideology, and bad thing is this that we intend to follow those, who do not get aligned with our Guru.

                In the following Bani, the Guru doesn’t give importance to any of the days either; for him, everyday is there to improve spiritually and to learn how to live purely in the Maya dominated world as a lotus flower does in the filthy water.

                Let us together understand the Guru’s message in his bani “Thithee”

ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੧ ਥਿਤੀ ਘਰੁ ੧੦ ਜਤਿ  

Bilāval mėhlā 1 thiṯī gẖar 10 jaṯ

{SGGS-838-840}

Raag Bilawal, the bani of First Nanak, the Lonar days house tenth, Jat (Tune).

ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥

Ik-oaʼnkār saṯgur parsāḏ.

There is only one All Pervading Akalpurakh, who is known with the blessings of the Satiguru.

ਏਕਮ ਏਕੰਕਾਰੁ ਨਿਰਾਲਾ ॥ਅਮਰੁ ਅਜੋਨੀ ਜਾਤਿ ਨ ਜਾਲਾ ॥

ਅਗਮ ਅਗੋਚਰੁ ਰੂਪੁ ਨ ਰੇਖਿਆ ॥ ਖੋਜਤ ਖੋਜਤ ਘਟਿ ਘਟਿ ਦੇਖਿਆ ॥

ਜੋ ਦੇਖਿ ਦਿਖਾਵੈ ਤਿਸ ਕਉ ਬਲਿ ਜਾਈ ॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦਿ ਪਰਮ ਪਦੁ ਪਾਈ ॥੧॥

Ėkam ekankār nirālā.  Amar ajonī jāṯ na jālā.

Agam agocẖar rūp na rekẖ-i-ā.  Kẖojaṯ kẖojaṯ gẖat gẖat ḏekẖi-ā.

Jo ḏekẖ ḏikẖāvai ṯis ka-o bal jā-ī.  Gur parsāḏ param paḏ pā-ī. ||1||

  {SGGS-838-839}

In essence: Ekam/Lunar day one: Ekankar is unique (none is like Ekankar). He is eternal; He is beyond birth, caste, and involvements (of Maya as we are in). Ekankar is inaccessible and incomprehensible and He has no form or feature. Through an intensive search, I have seen Him in all. I sacrifice to that person, who after seeing Ekankar makes others see Him. With the blessings of the Guru, a supreme status is obtained.

ਕਿਆ ਜਪੁ ਜਾਪਉ ਬਿਨੁ ਜਗਦੀਸੈ ॥

ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਮਹਲੁ ਘਰੁ ਦੀਸੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥

Ki-ā jap jāpa-o bin jagḏīsai. 

Gur kai sabaḏ mahal gẖar ḏīsai. ||1|| Rahā-o.  {SGGS-839}

Except Ekankar, whom should I remember (means I don’t remember any other entity)? Through the Guru’s shabda, His abode is seen. Pause.

ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਲਗੇ ਪਛੁਤਾਣੇ ॥ ਜਮ ਦਰਿ ਬਾਧੇ ਆਵਣ ਜਾਣੇ ॥

ਕਿਆ ਲੈ ਆਵਹਿ ਕਿਆ ਲੇ ਜਾਹਿ ॥ ਸਿਰਿ ਜਮਕਾਲੁ ਸਿ ਚੋਟਾ ਖਾਹਿ ॥

ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਸਬਦ ਨ ਛੂਟਸਿ ਕੋਇ ॥ ਪਾਖੰਡਿ ਕੀਨ੍ਹ੍ਹੈ ਮੁਕਤਿ ਨ ਹੋਇ ॥੨॥

Ḏūjai bẖā-e lage pacẖẖuṯāṇe.  Jam ḏar bāḏẖe āvaṇ jāṇe.

Ki-ā lai āvahi ki-ā le jāhi.  Sir jamkāl sė cẖotā kẖāhi.

Bin gur sabaḏ na cẖẖūtas ko-e.  Pakẖand kīnĥai mukaṯ na ho-e. ||2||

         In essence:  Those who are in love with others will repent, and they, being bound, will keep coming and going. What have they brought when they came into this world and what will they take with them when they go from here? They endure the pain of death and its fear. Without the Guru’s shabda, no one can get liberated. By practicing hypocrisy, no one is liberated.

ਆਪੇ ਸਚੁ ਕੀਆ ਕਰ ਜੋੜਿ ॥ ਅੰਡਜ ਫੋੜਿ ਜੋੜਿ ਵਿਛੋੜਿ ॥

ਧਰਤਿ ਅਕਾਸੁ ਕੀਏ ਬੈਸਣ ਕਉ ਥਾਉ ॥ ਰਾਤਿ ਦਿਨੰਤੁ ਕੀਏ ਭਉ ਭਾਉ ॥

ਜਿਨਿ ਕੀਏ ਕਰਿ ਵੇਖਣਹਾਰਾ ॥ ਅਵਰੁ ਨ ਦੂਜਾ ਸਿਰਜਣਹਾਰਾ ॥੩॥

Āpe sacẖ kī-ā kar joṛ.  Andaj foṛ joṛ vicẖẖoṛ.

Ḏẖaraṯ akās kī-e baisaṇ ka-o thā-o.  Rāṯ ḏinanṯ kī-e bẖa-o bẖā-o.

Jin kī-e kar vekẖaṇhārā.  Avar na ḏūjā sirjaṇhārā. ||3||

In essence: Akalpurakh is eternal and He has created the world. He creates the universe and destroys it. He has created the earth and the sky for us to live; He has created the days, the nights, fear, and love. Akalpurakh, who has created all this, watches it all; there is no other creator but Him.

ਤ੍ਰਿਤੀਆ ਬ੍ਰਹਮਾ ਬਿਸਨੁ ਮਹੇਸਾ ॥ ਦੇਵੀ ਦੇਵ ਉਪਾਏ ਵੇਸਾ ॥

ਜੋਤੀ ਜਾਤੀ ਗਣਤ ਨ ਆਵੈ ॥ ਜਿਨਿ ਸਾਜੀ ਸੋ ਕੀਮਤਿ ਪਾਵੈ ॥

ਕੀਮਤਿ ਪਾਇ ਰਹਿਆ ਭਰਪੂਰਿ ॥ ਕਿਸੁ ਨੇੜੈ ਕਿਸੁ ਆਖਾ ਦੂਰਿ ॥੪॥

Ŧariṯī-ā barahmā bisan mahesā.  Ḏevī ḏev upā-e vesā.

Joṯī jāṯī gaṇaṯ na āvai.  Jin sājī so kīmaṯ pāvai.

Kīmaṯ pā-e rahi-ā bẖarpūr.  Kis neṛai kis ākẖā ḏūr. ||4||

In essence: (Tritya/Third day) Akalpurakh has created Brahma, Shiva and Vishnu and also Devis and devtas of many forms. It is not possible to count His creations. Only Akalpurakh, the Creator, knows the worth of His creation. Yes He values His creation and He is pervading all over fully. I should call whom to be near to Him or far away from Him?

ਚਉਥਿ ਉਪਾਏ ਚਾਰੇ ਬੇਦਾ ॥ ਖਾਣੀ ਚਾਰੇ ਬਾਣੀ ਭੇਦਾ ॥

ਅਸਟ ਦਸਾ ਖਟੁ ਤੀਨਿ ਉਪਾਏ ॥ ਸੋ ਬੂਝੈ ਜਿਸੁ ਆਪਿ ਬੁਝਾਏ ॥

ਤੀਨਿ ਸਮਾਵੈ ਚਉਥੈ ਵਾਸਾ ॥ ਪ੍ਰਣਵਤਿ ਨਾਨਕ ਹਮ ਤਾ ਕੇ ਦਾਸਾ ॥੫॥

Cẖa-uth upā-e cẖāre beḏā.  Kẖāṇī cẖāre baṇī bẖeḏā.

Asat ḏasā kẖat ṯīn upā-e.  So būjẖai jis āp bujẖā-e.

Ŧīn samāvai cẖa-uthai vāsā.  Paraṇvaṯ Nānak ham ṯā ke ḏāsā. ||5||

In essence: (Fourth day) Akalpurakh has created the four Vedas, the four sources of lives, and their different forms of speech (It means everything is because of His Will; it doesn’t mean the Creator specially created Vedas only, because He also created those who commit crimes). He has created the eighteen Shastras and the three modes (qualities) of Maya. Only that person to whom Akalpurakh gives all that understanding comprehends this. Such a person goes above (the influences of) the three qualities of Maya and settles in the fourth state. Nanak humbly says that he is a slave of that person, who settles in the fourth state.

ਪੰਚਮੀ ਪੰਚ ਭੂਤ ਬੇਤਾਲਾ ॥ ਆਪਿ ਅਗੋਚਰੁ ਪੁਰਖੁ ਨਿਰਾਲਾ ॥

ਇਕਿ ਭ੍ਰਮਿ ਭੂਖੇ ਮੋਹ ਪਿਆਸੇ ॥ ਇਕਿ ਰਸੁ ਚਾਖਿ ਸਬਦਿ ਤ੍ਰਿਪਤਾਸੇ ॥

ਇਕਿ ਰੰਗਿ ਰਾਤੇ ਇਕਿ ਮਰਿ ਧੂਰਿ ॥ ਇਕਿ ਦਰਿ ਘਰਿ ਸਾਚੈ ਦੇਖਿ ਹਦੂਰਿ ॥੬॥

Pancẖmī pancẖ bẖūṯ beṯālā.  Āp agocẖar purakẖ nirālā.

Ik bẖaram bẖūkẖe moh pi-āse.  Ik ras cẖākẖ sabaḏ ṯaripṯāse.

Ik rang rāṯe ik mar ḏẖūr.  Ik ḏar gẖar sācẖai ḏekẖ haḏūr. ||6||

In essence: (Punchmi/fifth lunar day) The mortal is trapped in the five negative passions that act like demons, but Akalpurakh is detached and incomprehensible. There are some people, who are in doubts, attachments and desires, but there are some others, who taste Akalpurakh’s name essence through the Guru’s shabda and get satiated. There are some people, who are drenched in His love, but there are others, who end up in dust (become worthless); there are some people, who are with Him and see Him ever present.

ਝੂਠੇ ਕਉ ਨਾਹੀ ਪਤਿ ਨਾਉ ॥ ਕਬਹੁ ਨ ਸੂਚਾ ਕਾਲਾ ਕਾਉ ॥

ਪਿੰਜਰਿ ਪੰਖੀ ਬੰਧਿਆ ਕੋਇ ॥ ਛੇਰੀਂ ਭਰਮੈ ਮੁਕਤਿ ਨ ਹੋਇ ॥

ਤਉ ਛੂਟੈ ਜਾ ਖਸਮੁ ਛਡਾਏ ॥ ਗੁਰਮਤਿ ਮੇਲੇ ਭਗਤਿ ਦ੍ਰਿੜਾਏ ॥੭॥

Jẖūṯẖe ka-o nāhī paṯ nā-o.  Kabahu na sūcẖā kālā kā-o.

Pinjar pankẖī banḏẖi-ā ko-e.  Cẖẖerīʼn bẖarmai mukaṯ na ho-e.

Ŧa-o cẖẖūtai jā kẖasam cẖẖadā-e.  Gurmaṯ mele bẖagaṯ driṛ-ā-e. ||7||

In essence: A person who is attached to falsehood (Maya) has no honor; such a person, blackened like crow with vices, cannot become pure. Thus the Maya binds such a person like a bird in the cage and he wanders in Maya only; in doubts, he cannot be liberated; he can be liberated only if Ekankar releases him from the bonds of Maya by uniting him with the Guru’s teachings which implant Ekankar’s devotion in him.

ਖਸਟੀ ਖਟੁ ਦਰਸਨ ਪ੍ਰਭ ਸਾਜੇ ॥ ਅਨਹਦ ਸਬਦੁ ਨਿਰਾਲਾ ਵਾਜੇ ॥

ਜੇ ਪ੍ਰਭ ਭਾਵੈ ਤਾ ਮਹਲਿ ਬੁਲਾਵੈ ॥ ਸਬਦੇ ਭੇਦੇ ਤਉ ਪਤਿ ਪਾਵੈ ॥

ਕਰਿ ਕਰਿ ਵੇਸ ਖਪਹਿ ਜਲਿ ਜਾਵਹਿ ॥ ਸਾਚੈ ਸਾਚੇ ਸਾਚਿ ਸਮਾਵਹਿ ॥੮॥

Kẖastī kẖat ḏarsan parabẖ sāje.  Anhaḏ sabaḏ nirālā vāje.

Je parabẖ bẖāvai ṯā mahal bulāvai.  Sabḏe bẖeḏe ṯa-o paṯ pāvai.

Kar kar ves kẖapėh jal jāvėh.  Sācẖai sācẖe sācẖ samāvėh. ||8||

In essence: (Khasti/Sixth Lunar day) Prabh has created the sixth Systems, but an unstuck melody of His praise resounds apart from these Systems. If Prabh is pleased, He calls the mortal to His abode; when one involves with the shabda of His praise, one obtains respect, otherwise, others get weary of wearing religious robes and burn in Maya. Those who are involved with Prabh merge with Him.

ਸਪਤਮੀ ਸਤੁ ਸੰਤੋਖੁ ਸਰੀਰਿ ॥ ਸਾਤ ਸਮੁੰਦ ਭਰੇ ਨਿਰਮਲ ਨੀਰਿ ॥

ਮਜਨੁ ਸੀਲੁ ਸਚੁ ਰਿਦੈ ਵੀਚਾਰਿ ॥ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਪਾਵੈ ਸਭਿ ਪਾਰਿ ॥

ਮਨਿ ਸਾਚਾ ਮੁਖਿ ਸਾਚਉ ਭਾਇ ॥ ਸਚੁ ਨੀਸਾਣੈ ਠਾਕ ਨ ਪਾਇ ॥੯॥

Sapṯamī saṯ sanṯokẖ sarīr.  Sāṯ samunḏ bẖare nirmal nīr.

Majan sīl sacẖ riḏai vīcẖār.  Gur kai sabaḏ pāvai sabẖ pār.

Man sācẖā mukẖ sācẖa-o bẖā-e.  Sacẖ nīsāṇai ṯẖāk na pā-e. ||9||

In essence: (lunar day seventh) Those persons, who are contented, who do community service and control their five passions and who clean themselves through high morality and ethics by reflecting on Har in the heart, ferry across through the Guru’s shabda. They keep Har in their hearts and His name on their mouths in His love; they obtain His namepass for His court; therefore, nothing becomes an obstacle in their way.

ਅਸਟਮੀ ਅਸਟ ਸਿਧਿ ਬੁਧਿ ਸਾਧੈ ॥ ਸਚੁ ਨਿਹਕੇਵਲੁ ਕਰਮਿ ਅਰਾਧੈ ॥

ਪਉਣ ਪਾਣੀ ਅਗਨੀ ਬਿਸਰਾਉ ॥ ਤਹੀ ਨਿਰੰਜਨੁ ਸਾਚੋ ਨਾਉ ॥

ਤਿਸੁ ਮਹਿ ਮਨੂਆ ਰਹਿਆ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥ ਪ੍ਰਣਵਤਿ ਨਾਨਕੁ ਕਾਲੁ ਨ ਖਾਇ ॥੧੦॥

Astamī asat siḏẖ buḏẖ sāḏẖai.  Sacẖ nihkeval karam arāḏẖai.

Pa-uṇ pāṇī agnī bisrā-o.  Ŧahī niranjan sācẖo nā-o.

Ŧis mėh manū-ā rahi-ā liv lā-e.  Paraṇvaṯ Nānak kāl na kẖā-e. ||10||

In essence: (Ashtmi/eighth lunar day): One who instead of going after eight psychic powers, controls one’s intellect and involves in the praise of the immaculate Ekankar remains above the three qualities of Maya with His grace. In such a person abides the immaculate Ekankar. Oh Nanak! A person who remains meditated on Him rises above the fear of death (it just doesn’t bother one).

ਨਾਉ ਨਉਮੀ ਨਵੇ ਨਾਥ ਨਵ ਖੰਡਾ ॥ ਘਟਿ ਘਟਿ ਨਾਥੁ ਮਹਾ ਬਲਵੰਡਾ ॥

ਆਈ ਪੂਤਾ ਇਹੁ ਜਗੁ ਸਾਰਾ ॥ ਪ੍ਰਭ ਆਦੇਸੁ ਆਦਿ ਰਖਵਾਰਾ ॥

ਆਦਿ ਜੁਗਾਦੀ ਹੈ ਭੀ ਹੋਗੁ ॥ ਓਹੁ ਅਪਰੰਪਰੁ ਕਰਣੈ ਜੋਗੁ ॥੧੧॥

Nā-o na-umī nave nāth nav kẖanda.  Gẖat gẖat nāth mahā balvandā.

Ā-ī pūṯā ih jag sārā.  Parabẖ āḏes āḏ rakẖvārā.

Āḏ jugāḏī hai bẖī hog.  Oh aprampar karṇai jog. ||11||

{SGGS-839-840}

In essence: (Naomi/Ninth Lunar day): The real Yogi is Akalpurakh, who permeates the nine regions, and who is the Supreme Master; this world has emanated from Him (Akalpurakh is the origin of all). We should bow to Him; He is our Protector. He has been here since the beginning and through all ages. He is here today and He will be here in the future too. He is infinite and omnipotent.

ਦਸਮੀ ਨਾਮੁ ਦਾਨੁ ਇਸਨਾਨੁ ॥ ਅਨਦਿਨੁ ਮਜਨੁ ਸਚਾ ਗੁਣ ਗਿਆਨੁ ॥

ਸਚਿ ਮੈਲੁ ਨ ਲਾਗੈ ਭ੍ਰਮੁ ਭਉ ਭਾਗੈ ॥ ਬਿਲਮੁ ਨ ਤੂਟਸਿ ਕਾਚੈ ਤਾਗੈ ॥

ਜਿਉ ਤਾਗਾ ਜਗੁ ਏਵੈ ਜਾਣਹੁ ॥ ਅਸਥਿਰੁ ਚੀਤੁ ਸਾਚਿ ਰੰਗੁ ਮਾਣਹੁ ॥੧੨॥

Ḏasmī nām ḏān isnān.  An-ḏin majan sacẖā guṇ gi-ān.

Sacẖ mail na lāgai bẖaram bẖa-o bẖāgai.  Bilam na ṯūtas kācẖai ṯāgai.

Ji-o ṯāgā jag evai jāṇhu.  Asthir cẖīṯ sācẖ rang māṇhu. ||12||

In essence: (Tenth Lunar day) Remembering Prabh’s name is equal to giving away charity and doing ablution; having His divine knowledge is a cleaning process because of which no filth of Maya attaches to the mind. Instead with it, one’s fear and doubt go away as the flimsy thread takes no time to break up. Deem the world as the flimsy thread; keep the mind stilled with Prabh and enjoy His bliss.

ਏਕਾਦਸੀ ਇਕੁ ਰਿਦੈ ਵਸਾਵੈ ॥ ਹਿੰਸਾ ਮਮਤਾ ਮੋਹੁ ਚੁਕਾਵੈ ॥

ਫਲੁ ਪਾਵੈ ਬ੍ਰਤੁ ਆਤਮ ਚੀਨੈ ॥ ਪਾਖੰਡਿ ਰਾਚਿ ਤਤੁ ਨਹੀ ਬੀਨੈ ॥

ਨਿਰਮਲੁ ਨਿਰਾਹਾਰੁ ਨਿਹਕੇਵਲੁ ॥ ਸੂਚੈ ਸਾਚੇ ਨਾ ਲਾਗੈ ਮਲੁ ॥੧੩॥

Ėkāḏasī ik riḏai vasāvai.  Hinsā mamṯā moh cẖukẖāvai.

Fal pāvai baraṯ āṯam cẖīnai.  Pakẖand rācẖ ṯaṯ nahī bīnai.

Nirmal nirāhār nihkeval.  Sūcẖai sācẖe nā lāgai mal. ||13||

In essence: (Ekadsi/Eleventh Lunar day): One who keeps only Akalpurakh in one’s heart, who gets rid of cruelty and attachment and who realizes one’s “inner self” has performed fasting. By practicing hypocrisy (like doing fasts and other rituals), one cannot realize Akalpurakh. The immaculate Creator doesn’t need food and He is above the Maya filth.

ਜਹ ਦੇਖਉ ਤਹ ਏਕੋ ਏਕਾ ॥ ਹੋਰਿ ਜੀਅ ਉਪਾਏ ਵੇਕੋ ਵੇਕਾ ॥

ਫਲੋਹਾਰ ਕੀਏ ਫਲੁ ਜਾਇ ॥ ਰਸ ਕਸ ਖਾਏ ਸਾਦੁ ਗਵਾਇ ॥

ਕੂੜੈ ਲਾਲਚਿ ਲਪਟੈ ਲਪਟਾਇ ॥ ਛੂਟੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਚੁ ਕਮਾਇ ॥੧੪॥

Jah ḏekẖ-a-u ṯah eko ekā.  Hor jī-a upā-e veko vekā.

Falohār kī-e fal jā-e.  Ras kas kẖā-e sāḏ gavā-e.

Kūrhai lālacẖ laptai laptā-e.  Cẖẖūtai gurmukẖ sācẖ kamā-e. ||14||

In essence: Wherever I look, I see only Akalpurakh; He has created other lives of various kinds. By eating just the fruits on eleventh fasting lunar day, no fruit is obtained. By eating delicacies, one loses taste (of fasting), this way one remains engrossed in false greed; however, through the Guru, one can get rid of one’s such bonds by meditating on Akalpurakh.

ਦੁਆਦਸਿ ਮੁਦ੍ਰਾ ਮਨੁ ਅਉਧੂਤਾ ॥ ਅਹਿਨਿਸਿ ਜਾਗਹਿ ਕਬਹਿ ਨ ਸੂਤਾ ॥

ਜਾਗਤੁ ਜਾਗਿ ਰਹੈ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥ ਗੁਰ ਪਰਚੈ ਤਿਸੁ ਕਾਲੁ ਨ ਖਾਇ ॥

ਅਤੀਤ ਭਏ ਮਾਰੇ ਬੈਰਾਈ ॥ ਪ੍ਰਣਵਤਿ ਨਾਨਕ ਤਹ ਲਿਵ ਲਾਈ ॥੧੫॥

Ḏu-āḏas muḏrā man a-uḏẖūṯā.  Ahinis jāgėh kabėh na sūṯā.

Jāgaṯ jāg rahai liv lā-e.  Gur parcẖai ṯis kāl na kẖā-e.

Aṯīṯ bẖa-e māre bairā-ī.  Paraṇvaṯ Nānak ṯah liv lā-ī. ||15||

In essence: (Duadis/Twelfth Lunar day) A person who remains awake from the Maya influences and who never becomes unaware of its strength by meditating on Akalpurakh is really a detached one; thus one’s life is having all twelve signs; one remains involved with the Guru and the death doesn’t bother one. Nanak humbly says that a person who meditates on Akalpurakh becomes detached and gets rid of all evil-intentions.

ਦੁਆਦਸੀ ਦਇਆ ਦਾਨੁ ਕਰਿ ਜਾਣੈ ॥ ਬਾਹਰਿ ਜਾਤੋ ਭੀਤਰਿ ਆਣੈ ॥

ਬਰਤੀ ਬਰਤ ਰਹੈ ਨਿਹਕਾਮ ॥ ਅਜਪਾ ਜਾਪੁ ਜਪੈ ਮੁਖਿ ਨਾਮ ॥

ਤੀਨਿ ਭਵਣ ਮਹਿ ਏਕੋ ਜਾਣੈ ॥ ਸਭਿ ਸੁਚਿ ਸੰਜਮ ਸਾਚੁ ਪਛਾਣੈ ॥੧੬॥

Ḏu-āḏasī ḏa-i-ā ḏān kar jāṇai.  Bāhar jāṯo bẖīṯar āṇai.

Barṯī baraṯ rahai nihkām.  Ajpā jāp japai mukẖ nām.

Ŧīn bẖavaṇ mėh eko jāṇai.  Sabẖ sucẖ sanjam sācẖ pacẖẖāṇai. ||16||

In essence: (Duadsi/Twelfth Lunar vday): One who knows how to show compassion toward others and keeps one’s mind stilled within observes real fasting. Thus one, by becoming immaculate, remembers His name in one’s heart and sees the same Akalpurakh in the three worlds. This is the way one obtains all purity and self-restraining by realizing Akalpurakh.

ਤੇਰਸਿ ਤਰਵਰ ਸਮੁਦ ਕਨਾਰੈ ॥ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਮੂਲੁ ਸਿਖਰਿ ਲਿਵ ਤਾਰੈ ॥

ਡਰ ਡਰਿ ਮਰੈ ਨ ਬੂਡੈ ਕੋਇ ॥ ਨਿਡਰੁ ਬੂਡਿ ਮਰੈ ਪਤਿ ਖੋਇ ॥

ਡਰ ਮਹਿ ਘਰੁ ਘਰ ਮਹਿ ਡਰੁ ਜਾਣੈ ॥ ਤਖਤਿ ਨਿਵਾਸੁ ਸਚੁ ਮਨਿ ਭਾਣੈ ॥੧੭॥

Ŧeras ṯarvar samuḏ kanārai.  Amriṯ mūl sikẖar liv ṯārai.

Dar dar marai na būdai ko-e.  Nidar būd marai paṯ kẖo-e.

Dar mėh gẖar gẖar mėh dar jāṇai.  Ŧakẖaṯ nivās sacẖ man bẖāṇai. ||17||

In essence: (Teris/Thirteen Lunar day): The human body is like a tree on the seashore. One who uses Ekankar’s name as the perfect support of life doesn’t remain in fear; one doesn’t go astray. (Contrary to that) One who has no fear of Ekankar gets drowned in Maya and loses one’s honor. One who bears fear and respect for Ekankar in the heart obtains a place on His eternal throne; this way, Ekankar becomes pleasing to one.

ਚਉਦਸਿ ਚਉਥੇ ਥਾਵਹਿ ਲਹਿ ਪਾਵੈ ॥ ਰਾਜਸ ਤਾਮਸ ਸਤ ਕਾਲ ਸਮਾਵੈ ॥

ਸਸੀਅਰ ਕੈ ਘਰਿ ਸੂਰੁ ਸਮਾਵੈ ॥ ਜੋਗ ਜੁਗਤਿ ਕੀ ਕੀਮਤਿ ਪਾਵੈ ॥

ਚਉਦਸਿ ਭਵਨ ਪਾਤਾਲ ਸਮਾਏ ॥ ਖੰਡ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਰਹਿਆ ਲਿਵ ਲਾਏ ॥੧੮॥

Cẖa-uḏas cẖa-uthe thāvėh lėh pāvai.  Rājas ṯāmas saṯ kāl samāvai.

Sasī-ar kai gẖar sūr samāvai.  Jog jugaṯ kī kīmaṯ pāvai.

Cẖa-uḏas bẖavan pāṯāl samā-e.  Kẖand barahmand rahi-ā liv lā-e. ||18||

In essence: (Chaudis/Fourteenth Lunar day): A person who obtains the fourth state of mind (where the three qualities of Maya do not affect) negates the effect of Maya completely. In there, the heat of desires is cooled off because of the peace in the mind; thus one realizes how to be with Akalpurakh and to value to be one with Him. Then one remains meditated on Akalpurakh who permeates the fourteen worlds and the nether regions.

ਅਮਾਵਸਿਆ ਚੰਦੁ ਗੁਪਤੁ ਗੈਣਾਰਿ ॥ ਬੂਝਹੁ ਗਿਆਨੀ ਸਬਦੁ ਬੀਚਾਰਿ ॥

ਸਸੀਅਰੁ ਗਗਨਿ ਜੋਤਿ ਤਿਹੁ ਲੋਈ ॥ ਕਰਿ ਕਰਿ ਵੇਖੈ ਕਰਤਾ ਸੋਈ ॥

ਗੁਰ ਤੇ ਦੀਸੈ ਸੋ ਤਿਸ ਹੀ ਮਾਹਿ ॥ ਮਨਮੁਖਿ ਭੂਲੇ ਆਵਹਿ ਜਾਹਿ ॥੧੯॥

Amāvasi-ā cẖanḏ gupaṯ gaiṇār.  Būjẖhu gi-ānī sabaḏ bīcẖār.

Sasī-ar gagan joṯ ṯihu lo-ī.  Kar kar vekẖai karṯā so-ī.

Gur ṯe ḏīsai so ṯis hī māhi.  Manmukẖ bẖūle āvahi jāhi. ||19||

In essence: (Amvisya/Moon’s lunar day) Oh wise man! At night on Amassya, the moon remains invisible; otherwise, the same Moon illuminates the world at night; in the same way, Akalpurakh remains invisible though He illuminates the world; reflect on the Guru’s Shabda to understand Akalpurakh. It is Akalpurakh, who creates and watches everything. He is in the heart, but through the Guru, He is realized. A person who sees Akalpurakh through the Guru remains meditated on Him; however, the mind-slaves go astray and keep coming and going.

ਘਰੁ ਦਰੁ ਥਾਪਿ ਥਿਰੁ ਥਾਨਿ ਸੁਹਾਵੈ ॥ ਆਪੁ ਪਛਾਣੈ ਜਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪਾਵੈ ॥

ਜਹ ਆਸਾ ਤਹ ਬਿਨਸਿ ਬਿਨਾਸਾ ॥ ਫੂਟੈ ਖਪਰੁ ਦੁਬਿਧਾ ਮਨਸਾ ॥

ਮਮਤਾ ਜਾਲ ਤੇ ਰਹੈ ਉਦਾਸਾ ॥ ਪ੍ਰਣਵਤਿ ਨਾਨਕ ਹਮ ਤਾ ਕੇ ਦਾਸਾ ॥੨੦॥੧॥

Gẖar ḏar thāp thir thān suhāvai.  Āp pacẖẖāṇai jā saṯgur pāvai.

Jah āsā ṯah binas bināsā.  Fūtai kẖapar ḏubiḏẖā mansā.

Mamṯā jāl ṯe rahai uḏāsā.  Paraṇvaṯ Nānak ham ṯā ke ḏāsā. ||20||1||

In essence: One who obtains the Satiguru realizes one’s “inner-self” and stills one’s mind within by focusing on Akalpurakh firmly. Then the hopes, which used to be in one’s heart, vanish; one’s mentality of claims and duality end and one remains away from the bonds of Maya. Nanak humbly says that he is a servant of such a person.

             The Guru’s advice in a nutshell is: let the every day dawn in and be ready for it to make virtuous changes within which can be helpful to focus on the Creator. Don’t let the rituals enslave you, because the rituals were forged in commercials gains and hypocrisy and the Creator wants only your love, which should be higher of any love you are colored with. His love will not let you get filthy and you will live with a stilled mind. Only this way, you will enjoy the freedom the Guru has given you, because you are born to be free; it is the worldly Maya influences that enslave you. The Creator who created you also has blessed you with the power to defeat the Maya influences; utilize it by falling in love with Him.

Wishes

G Singh

JAPJI, The Intellective Directions To The Ultimate Freedom

Continues from the last month…

Instead Of Establishing Him Falsely, Praise Him

In the following, the Guru keeps unfolding the identity of the Creator while advising the seeker not to waste time on man-made imaginary concepts about Him. It is His praise that helps in pursuing Him:

Pauri/Stanza5

ਥਾਪਿਆ ਨ ਜਾਇ ਕੀਤਾ ਨ ਹੋਇ ॥

Thāpi-ā na jā-e kīṯā na ho-e.

He cannot be established; He cannot be created.

      The above verse is very powerful in context of understanding Akalpurakh. The Guru watched people creating their own God as per their convenient. Some people mythicized the Creator living up in the sky, and others assumed Him as an incarnating figure and named Him as per their wish. The Guru shatters all those illusions by saying that the Creator just cannot be established or created, because He is “apaar” (infinite/beyond boundaries) and beyond birth (ajooni); its reason is given in the next verse also.

ਆਪੇ ਆਪਿ ਨਿਰੰਜਨੁ ਸੋਇ ॥

Āpe āp niranjan so-e.

He is from Himself and He is immaculate.

      In the above verse, the word used in the Mool Mantra “ਸੈਭੰ is also interpreted.

ਜਿਨਿ ਸੇਵਿਆ ਤਿਨਿ ਪਾਇਆ ਮਾਨੁ ॥

Jin sevi-ā ṯin pā-i-ā mān.

Those persons who serve Him obtain glory.

      Ekankar honors those ones, who get involved in His praise. In the above verse, the power of His praise is explained. No one is special, high, or low in His court. His measure of testing us is to see if while living in this Maya, we remain imbued with His love or not. If we do, He showers honors on us; therefore,

ਨਾਨਕ ਗਾਵੀਐ ਗੁਣੀ ਨਿਧਾਨੁ ॥

Nānak gāvī-ai guṇī niḏẖān.

Oh Nanak! Sing the praises of Akalpurakh, the treasure of virtues.

 ਗਾਵੀਐ ਸੁਣੀਐ ਮਨਿ ਰਖੀਐ ਭਾਉ ॥

Gāvī-ai suṇī-ai man rakẖī-ai bẖā-o.

Sing and listen to His praises and let the mind be filled with His love;

      Singing needs involvement, because without involving, singing fails; that is why the Guru advises his followers to sing Ekankar’s praises and hear “His praises.” The phrase “Man(i) rakhiai” is very important to understand why it is necessary to praise and to listen to His praise. The Guru stresses on singing and listening to the Creator’s praise, but he also says that all this should be done with impeccable sincerity (ਮਨਿ ਰਖੀਐ ਭਾਉ). Doing a ritual is a conditioned act, but anything done because of love contains sincerity.

ਦੁਖੁ ਪਰਹਰਿ ਸੁਖੁ ਘਰਿ ਲੈ ਜਾਇ ॥

Ḏukẖ parhar sukẖ gẖar lai jā-e.

By doing so (By praising Ekankar and listening to His praises in love), you get rid of your pains and obtain peace.

      In other words, in His praise, trust in Him builds up and His ordinance is not questioned. This sort of approach keeps the mind at peace, because as faith in Him is built, one’s own mind’s questioning of uncertainty is given up.

What should we sing?  The answer is the Guru’s bani, because: 

ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਦੰ ਗੁਰਮੁਖਿ ਵੇਦੰ ਗੁਰਮੁਖਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਈ ॥

Gurmukẖ nāḏaʼn gurmukẖ veḏaʼn gurmukẖ rahi-ā samā-ī.

The Guru’s word is Ekankar’s praise; the Guru’s word is wisdom and through the Guru’s word, it is realized that Ekankar permeates all.

ਗੁਰੁ ਈਸਰੁ ਗੁਰੁ ਗੋਰਖੁ ਬਰਮਾ ਗੁਰੁ ਪਾਰਬਤੀ ਮਾਈ ॥

Gur īsar gur gorakẖ barmā gur pārbaṯī mā-ī.

Therefore, the Guru is Shiva, Vishnu, Brahma and Parvati mother for the Guru’s follower.

       Above, the Guru indirectly negates importance of other established powers (entities) by comparing them with the Guru.

ਜੇ ਹਉ ਜਾਣਾ ਆਖਾ ਨਾਹੀ ਕਹਣਾ ਕਥਨੁ ਨ ਜਾਈ ॥

Je ha-o jāṇā ākẖā nāhī kahṇā kathan na jā-ī.

Even if I know the Creator, I cannot explain Him, because He cannot be expressed in words fully (Indeed, He is inexpressible).

ਗੁਰਾ ਇਕ ਦੇਹਿ ਬੁਝਾਈ ॥

Gurā ik ḏehi bujẖā-ī.

The Guru has given me this understanding:

      Many interpreters take “Gura” as “Oh Guru!”; however, it is not “Gura” but Guran and it is used for the Guru in plural sense in respect (as in Punjabi we say: Guran ne hukam dita/the Guru ordered or Guran ne kiha/the Guru said).

ਸਭਨਾ ਜੀਆ ਕਾ ਇਕੁ ਦਾਤਾ ਸੋ ਮੈ ਵਿਸਰਿ ਨ ਜਾਈ ॥੫॥

Sabẖnā jī-ā kā ik ḏāṯā so mai visar na jā-ī. ||5||

There is only one giver, who gives to all the lives; therefore, I should not forget that Giver.

      The Guru again stresses that there is only one Creator, who not only creates the lives but also gives sustenance to them. Why, in the duality, one should forget one’s bestowing Ekankar? It is better to praise Him by ignoring the man made concepts about Him; however, He should be praised only by harboring love within for Him; about it, the Guru has already defined that to get connected to Him, falling in love with Him is necessary; in other words to be in love with Him is a kind of way out to talk to Him. In His love, when one praises Him, one overcomes one’s load of worries. This is what the Guru says, and deeming the Guru, who has realized Him as His real broker is very vital. Establishing Him in something or at some places is a folly. What other people refer to some established personalities would not be as helpful as the true Guru, who has realized Him; therefore, the true Guru is the real redeemer. And the true Guru says that Akalpurakh, who supports all, should never ever be forgotten. In the following stanza, the Guru addresses the power one attains, and in the end he negates its importance in spiritual realm.

Distancing From Man Made Rituals To Get Close To All Powerful Ekankar: 

Pauri/Stanza6

Now the Guru takes on physical rituals, which do nothing in a spiritual journey; the Guru rejects all such kind of acts.

ਤੀਰਥਿ ਨਾਵਾ ਜੇ ਤਿਸੁ ਭਾਵਾ ਵਿਣੁ ਭਾਣੇ ਕਿ ਨਾਇ ਕਰੀ ॥

Ŧirath nāvā je ṯis bẖāvā viṇ bẖāṇe kė nā-e karī.

If it is acceptable to Prabh, only then I should bathe on pilgrimaging places; otherwise, if it is not, why shall I do that?

      Basically the Guru has rejected outright the established rituals considered to be pure and to have a way out to please the Creator. To gain some thing, people do such acts all the time, but the Guru says that only His Hukam prevails and only He is the giver; therefore, we should honor His “will” by accepting it without complaining. Without knowing how to live in His ordinance, nothing can be gained through rituals of purifications. Its answer lies in the following verse:

ਜੇਤੀ ਸਿਰਠਿ ਉਪਾਈ ਵੇਖਾ ਵਿਣੁ ਕਰਮਾ ਕਿ ਮਿਲੈ ਲਈ ॥

Jeṯī siraṯẖ upā-ī vekẖā viṇ karmā kė milai la-ī.

The entire world and its things we see cannot be obtained without His grace; can anyone?

      The Guru makes it clear that what all people get is because of Akalpurakh’s grace, because He is the only giver, and without His grace, no one can have these things. It may appear that one is getting through ones’ own efforts, but His laws remain behind what one obtains “ਵਿਣੁ ਕਰਮਾ ਕਿਛੁ ਪਾਈਐ ਨਾਹੀ ਜੇ ਬਹੁਤੇਰਾ ਧਾਵੈ ॥ Viṇ karmā kicẖẖ pā-ī-ai nāhī je bahuṯerā ḏẖāvai.: Without His grace, nothing is obtained even if one tries a lot”. {Tilang Mehla 1, SGGS-722}.

The next verse:

Instead of perusing all the things we see, the Guru guides us to other precious things to be found within us:

ਮਤਿ ਵਿਚਿ ਰਤਨ ਜਵਾਹਰ ਮਾਣਿਕ ਜੇ ਇਕ ਗੁਰ ਕੀ ਸਿਖ ਸੁਣੀ ॥

Maṯ vicẖ raṯan javāhar māṇik je ik gur kī sikẖ suṇī.

Within us abide precious gems of wisdom and they are realized only if the Guru’s teaching is heeded.

      In the above verse, the metaphors of jewels, gems, and pearl are used to give importance to the divine wisdom one obtains through the Guru. It is not important to do rituals or pilgrimages, but to listen to the Guru and to live according to his advice by believing in it. One must understand first that the Creator is the giver to all the lives:

ਗੁਰਾ ਇਕ ਦੇਹਿ ਬੁਝਾਈ ॥

Gurā ik ḏehi bujẖā-ī.

The Guru has given me this understanding:

ਸਭਨਾ ਜੀਆ ਕਾ ਇਕੁ ਦਾਤਾ ਸੋ ਮੈ ਵਿਸਰਿ ਨ ਜਾਈ ॥੬॥

Sabẖnā jī-ā kā ik ḏāṯā so mai visar na jā-ī. ||6||

Of all the lives, there is only one giver. I should not forget Him!  

      The Guru is simply asking the seekers not to pay attention to what people have established financially by accepting the place Akalpurakh puts them in. if they realize Him, they remain above the idea of having or not having an established empire of wealth; therefore sticking to the Guru’s advice that Akalpurakh is the giver of all and He should never be forgotten is very important to remain close to Him In the next stanza; in a nutshell, the Guru concludes that having wealth and other powers are of no use if one is not imbued with the Creator.

Pauri/Stanza7

ਜੇ ਜੁਗ ਚਾਰੇ ਆਰਜਾ ਹੋਰ ਦਸੂਣੀ ਹੋਇ ॥

Je jug cẖāre ārjā hor ḏasūṇī ho-e.

Even if one could live throughout the four ages, or even ten times more, or

ਨਵਾ ਖੰਡਾ ਵਿਚਿ ਜਾਣੀਐ ਨਾਲਿ ਚਲੈ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥

Navā kẖanda vicẖ jāṇī-ai nāl cẖalai sabẖ ko-e.

even if one becomes known throughout the nine continents, if all people become one’s  followers,

ਚੰਗਾ ਨਾਉ ਰਖਾਇ ਕੈ ਜਸੁ ਕੀਰਤਿ ਜਗਿ ਲੇਇ ॥

Cẖanga nā-o rakẖā-e kai jas kīraṯ jag le-e.

and because of one’s good name and reputation, people start praising one throughout the world,

ਜੇ ਤਿਸੁ ਨਦਰਿ ਨ ਆਵਈ ਤ ਵਾਤ ਨ ਪੁਛੈ ਕੇ ॥

Je ṯis naḏar na āvī ṯa vāṯ na pucẖẖai ke.

still if the Creator does not bless one with His Grace,  one’s  all achievements are useless.

      The Guru first gives hint that it means nothing even if one prolongs one’s life, as many people were known to extend their lives for a long time as per the given references in the Hindu scriptures. If one, after having all those big things like long life, good name, fame, and full acceptance of the world, lacks His grace, one’s all establishments are useless; according to the Guru, the worldly acceptance is immaterial if Akalpurakh doesn’t bestow His grace.

ਕੀਟਾ ਅੰਦਰਿ ਕੀਟੁ ਕਰਿ ਦੋਸੀ ਦੋਸੁ ਧਰੇ ॥

Kītā anḏar kīt kar ḏosī ḏos ḏẖare.

Without His grace, such a person is considered like a lowest worm (insignificant) and can be blamed (for not getting imbued with the Creator).

      Literally, the Guru takes one’s such achievements meaningless if one lacks Ekankar’s grace as, according to him, the worldly power is insignificant in the Creator’s court; such things are deemed as big establishments in the world though.

ਨਾਨਕ ਨਿਰਗੁਣਿ ਗੁਣੁ ਕਰੇ ਗੁਣਵੰਤਿਆ ਗੁਣੁ ਦੇ ॥

Nānak nirguṇ guṇ kare guṇvanṯi-ā guṇ ḏe.

Oh Nanak! Akalpurakh bestows virtues on those ones, who have none, and also He blesses the knowledgeable ones with virtues

      Only Akalpurakh is the virtue-giver; the virtues we see in others are actual a display of His grace, because

ਤੇਹਾ ਕੋਇ ਨ ਸੁਝਈ ਜਿ ਤਿਸੁ ਗੁਣੁ ਕੋਇ ਕਰੇ ॥੭॥

Ŧehā ko-e na sujẖ-ī jė ṯis guṇ ko-e kare. ||7||

I cannot even think of anyone, who can bestow a virtue upon Akalpurakh (there is none).

      It is the Creator, who is in control; no one can do anything. No one is equal to Him. Obviously, the Guru takes the seeker in search of Akalpurakh by advising him or her to ignore all those who are established financially or known big entities in religious circles. Once one convinced that none is equal to Akalpurakh, why then one would go for idols or so called enlightened ones, who are actually into Maya pursuits. To be famous ……….. in context of the spirituality that connects us to our Creator If life is not spent in His love, the Guru says, it is just wasted, because no one as kind, powerful, passionate and caring as He is.

CONTINUES…….

Wishes

Gurdeep Singh

JAPJI, The Intellective Directions To The Ultimate Freedom

Continues from the last month…

After describing a short play about how people get everything and how the Creator gives them, the Guru states that the Creator has no concern about giving or the claims made by His subjects, because He is above human mentality. Also the Guru expresses how different people remember the Creator, but then he declares that actually the infinite Creator cannot be expressed.

Pauri/Stanza-3

ਗਾਵੈ ਕੋ ਤਾਣੁ ਹੋਵੈ ਕਿਸੈ ਤਾਣੁ ॥

Gāvai ko ṯāṇ hovai kisai ṯāṇ.

About His immense power, only those can sing, who have the power to sing.

ਗਾਵੈ ਕੋ ਦਾਤਿ ਜਾਣੈ ਨੀਸਾਣੁ ॥

Gāvai ko ḏāṯ jāṇai nīsāṇ.

Some people praise Him thinking about His given gifts and deeming them as His given sign or insignia.

ਗਾਵੈ ਕੋ ਗੁਣ ਵਡਿਆਈਆ ਚਾਰ ॥

Gāvai ko guṇ vaḏi-ā-ī-ā cẖār.

Some people sing of His virtues and greatness.

      The Guru keeps telling that Ekankar’s greatness and virtues are beyond praise though some people try to word them. Taking His gifts as a token of love creates love for Him in one’s heart. His gifts are not only good things, as per the worldly look; they can also be negative like a loss or pain. A person who loves the Creator by understanding His ordinance takes good and bad thing alike by saying “ਏਹਿ ਭਿ ਦਾਤਿ ਤੇਰੀ ਦਾਤਾਰ ॥ Ėhi bẖė ḏāṯ ṯerī ḏāṯār. {SGGS-5}this is also your gift, oh Bestowing Creator!”

ਗਾਵੈ ਕੋ ਵਿਦਿਆ ਵਿਖਮੁ ਵੀਚਾਰੁ ॥

Gāvai ko viḏi-ā vikẖam vīcẖār.

Some people sing His praises by attaining difficult knowledge about the Creator.

      This verse is all about those scholars, who study tough philosophies about the Creator and explain to others about the Creator.

ਗਾਵੈ ਕੋ ਸਾਜਿ ਕਰੇ ਤਨੁ ਖੇਹ ॥

Gāvai ko sāj kare ṯan kẖeh.

Some people sing that He fashions the creation and again destroys it.

ਗਾਵੈ ਕੋ ਜੀਅ ਲੈ ਫਿਰਿ ਦੇਹ ॥

Gāvai ko jī-a lai fir ḏeh.

Some people sing that the Creator takes life away and then again restores it.

      The above idea is stressed on praising His limitless amazing powers.

ਗਾਵੈ ਕੋ ਜਾਪੈ ਦਿਸੈ ਦੂਰਿ ॥

Gāvai ko jāpai ḏisai ḏūr.

Some people sing thinking Him very far away.

      Some people praise Him thinking Akalpurakh is very far away (or in the Sky); this hint is at those views according to which the Creator is separate from His Creation contrary to the Sikhi, which believes that the Creator is very much present in the Creation as it is His part.

ਗਾਵੈ ਕੋ ਵੇਖੈ ਹਾਦਰਾ ਹਦੂਰਿ ॥

Gāvai ko vekẖai hāḏrā haḏūr.

Some people sing His praises thinking Him ever-present.

      Some people sing His praises by feeling His presence all over; the hint is toward Bhagatas and enlightened ones, who being in love with Him see Him present in His creation.

ਕਥਨਾ ਕਥੀ ਨ ਆਵੈ ਤੋਟਿ ॥

Kathnā kathī na āvai ṯot.

There is no end to the description of His ordinance though;

ਕਥਿ ਕਥਿ ਕਥੀ ਕੋਟੀ ਕੋਟਿ ਕੋਟਿ ॥

Kath kath kathī kotī kot kot.

millions of people have tried to describe Him and to praise Him.

ਦੇਦਾ ਦੇ ਲੈਦੇ ਥਕਿ ਪਾਹਿ ॥

Ḏeḏā ḏe laiḏe thak pāhi.

The Great giver keeps giving, while those, who are on the receiving end, grow weary of receiving His gifts.

      He, the giver, keeps giving, but those who keep receiving gifts from Him get exhausted of receiving. In simple words, He gives in abundance. The Guru suggests that nothing can be given to Him, because He is the real giver. (There is only one Giver, ਏਕੁ ਦਾਤਾਰੁ ਸਗਲ ਹੈ ਜਾਚਿਕ ਦੂਸਰ ਕੈ ਪਹਿ ਜਾਵਉ ॥੧॥  Ėk ḏāṯār sagal hai jācẖik ḏūsar kai pėh jāva-o. ||1|| There is only one, who gives and it is Akalpurakh; all the others are beggars; why should I go to other one? On 401, SGGS, M-5). So what can we give to Him? Nothing, because what we give is His; therefore, if we want to give something to Him, it is our sincere love. The Guru is advising us not to indulge in “offerings and rituals.”

ਜੁਗਾ ਜੁਗੰਤਰਿ ਖਾਹੀ ਖਾਹਿ ॥

Jugā juganṯar kẖāhī kẖāhi.

Throughout all ages, the consumers have been consuming Ekankar’s given gifts.

      His gifts have been inexhaustible from the beginning, and they will be there in the future as well. The mortals should realize about Ekankar’s endless giving nature and stop feeling proud of what they do like charities and other such acts. Undertone advice is to eliminate self-conceit in the concept of charities.

ਹੁਕਮੀ ਹੁਕਮੁ ਚਲਾਏ ਰਾਹੁ ॥

Hukmī hukam cẖalā-e rāhu.

Under His ordinance, the world-play goes on.

      His ordinance runs this world and through it, He keeps it going on. One must understand that the Guru is revealing how known or unknown worlds are in existence and how they move on under His perfect law.

ਨਾਨਕ ਵਿਗਸੈ ਵੇਪਰਵਾਹੁ ॥੩॥

Nānak vigsai veparvāhu. ||3||

Oh Nanak! Being carefree and untroubled, Akalpurakh amuses Himself. 

      He feels no exhaustion ever because of the big world He runs; instead, it is His amusement. All the discussions about the Creator cannot be complete, because He is infinite. One should praise Him as much as one can instead of advocating false claims like if we do several paths (scripture-reading), we can please the Creator. Thus the Guru exposes the false claims established by religious exploiters over centuries. In the next stanza, he will tell us what is the best way to communicate with Him, which needs no offerings or rituals:

As He Is All Powerful, How To Converse With Him?

           In the next stanza, the Guru tells about how many kinds of people adhered to their beliefs praise the Creator; his main purpose of telling this is that there are people who praise Him, but their opinions about Him are different; among those people, there are those who see Him present all over; nonetheless, they just cannot express Him, because He is infinite. Most important thing is to remember that He is the Giver and rest of all are only at receiving end including those whom many people worship, and He amuses Himself being carefree and trouble free by setting up all the worldly ways:

Pauri/Stanza-4

ਸਾਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਸਾਚੁ ਨਾਇ ਭਾਖਿਆ ਭਾਉ ਅਪਾਰੁ ॥

Sācẖā sāhib sācẖ nā-e bẖākẖi-ā bẖā-o apār.

Eternal is the Master and so is His name; love is the language of Akalpurakh, who is infinite.

      Above is given the direct interpretation of Satnaam ਸਤਿਨਾਮੁ. Language of communication with the infinite One is “love”. Not with rituals or religious claims, but through love, one can converse with Him. Here the Guru has made clear that connecting to Him, we need to fall in love with Him; according to him, no other means of conversing with Akalpurakh work. To generate love attitude toward Him will help to communicate with Him. Obviously, Sikhi promotes His love unlike other faiths that suggest fasting, offering and many more rituals. In the following, the Guru will define the true offering (His praise in love).

ਆਖਹਿ ਮੰਗਹਿ ਦੇਹਿ ਦੇਹਿ ਦਾਤਿ ਕਰੇ ਦਾਤਾਰੁ ॥

Ākẖahi mangahi ḏehi ḏehi ḏāṯ kare ḏāṯār.

People ask and beg from the Master “”Give to us, give to us””, and He, the giver, gives them.

ਫੇਰਿ ਕਿ ਅਗੈ ਰਖੀਐ ਜਿਤੁ ਦਿਸੈ ਦਰਬਾਰੁ ॥

Fer kė agai rakẖī-ai jiṯ ḏisai ḏarbār.

Then, what offering can we place before Him to see the Court (His). In other words, how can He be realized or seen?

      Here through a question, the Guru gives his answer. The question is about how to see Him and what can be done to achieve that goal.

ਮੁਹੌ ਕਿ ਬੋਲਣੁ ਬੋਲੀਐ ਜਿਤੁ ਸੁਣਿ ਧਰੇ ਪਿਆਰੁ ॥

Muhou kė bolaṇ bolī-ai jiṯ suṇ ḏẖare pi-ār.

What words can we speak to evoke His Love?

      What should we say by hearing which He bestows His grace/love on us?  Should we call Him loudly? Should be utter some conditioned mantras? The Guru comes with a clear answer in the following verse:

ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲਾ ਸਚੁ ਨਾਉ ਵਡਿਆਈ ਵੀਚਾਰੁ ॥

Amriṯ velā sacẖ nā-o vadi-ā-ī vīcẖār.

In the Amrit Vaylaa, (the ambrosial hours before dawn), contemplate Akalpurakh’s name and His glorious greatness.

      To evoke His love, in the early wee hours, His name and virtues should be reflected on. Why only wee hours are recommended? As we wake up, our fresh minds need to be infused with His memory before walking into the world of Maya, because His memory can keep us on a virtuous path. “Amrit Vela” changes for those, who work during night. Literally it hints at a time when we wake up after a good sleep; after that sound sleep, our minds are not involved in anything, and if we are filled with Akalpurakh’s memories and His virtues, we can deal with the Maya inflicted world without getting affected by it.

ਕਰਮੀ ਆਵੈ ਕਪੜਾ ਨਦਰੀ ਮੋਖੁ ਦੁਆਰੁ ॥

Karmī āvai kapṛā naḏrī mokẖ ḏu-ār.

By His grace, the robe of His praise is obtained; by His grace, the gate of liberation is found.

      With His blessings, one involves in His praise and with His grace, one is liberated from the Maya influences. In the Gurbani, liberation is defined to go above the Maya influences. After death, liberation is not actually advocated as some say. It is achieved being-alive. The word Karmee/ ਕਰਮੀ should not be taken as “luck” or Karma widely known as the fruit of the actions of previous lives in Hindu circles. Getting liberated while alive is advocated; please read the following verses on 275, SGGS:

ਪ੍ਰਭ ਕੀ ਆਗਿਆ ਆਤਮ ਹਿਤਾਵੈ ॥ ਜੀਵਨ ਮੁਕਤਿ ਸੋਊ ਕਹਾਵੈ ॥

Parabẖ kī āgi-ā āṯam hiṯāvai. Jīvan mukaṯ so-ū kahāvai. {SGGS–275}

In essence: One who’s heart loves Prabh’s ordinance is said to be the one having salvation while alive.

Next verse continues:

ਨਾਨਕ ਏਵੈ ਜਾਣੀਐ ਸਭੁ ਆਪੇ ਸਚਿਆਰੁ ॥੪॥

Nānak evai jāṇī-ai sabẖ āpe sacẖiār. ||4||

Oh Nanak! This is the way Ekankar, who is All Pervading, is known. 

      Through praising Ekankar’s name, He is realized. All other efforts of doing charities, physical austerities, or rituals and so on do not help in realizing Him. We must remember that He is the only giver; therefore, we should not claim that we give anything to anyone. Only doing efforts to remain in harmony with His “will” can take us to happiness that is also His gift. We are also advised that to connect with Him, we need to fall in love with Him and praise Him. Doing so will trigger His blessings.

CONTINUES…….

Wishes

Gurdeep Singh

ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰੇਕ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਆਪ ਜੁਮੇਵਾਰ ਹੈ, ਕੋਈ ਹੋਰ ਦੂਸਰਾ ਨਹੀਂ (ਲੇਖਕ – ਡਾ: ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ)

Everyone is responsible for his own deeds and not someone else

ਕੋਈ ਵਿਰਲਾ ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਥੇ ਜਗਤ ਵਿਚ ਅਸਲੀ ਮਿੱਤਰ ਜਾਂ ਸਾਥੀ ਕੌਣ ਹੈ। ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਉੱਤੇ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦਇਆਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹੀ ਮਨੁੱਖ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮਾਤਾ, ਪਿਤਾ, ਪਤਨੀ, ਪੁੱਤਰ, ਧੀ, ਪਿਆਰੇ, ਮਿੱਤਰ ਤੇ ਭਰਾ ਆਦਿ, ਸਭ ਦਾ ਸਾਥ ਸਿਰਫ ਪੂਰਬਲੇ ਜਨਮਾਂ ਕਰਕੇ ਹੈ, ਤੇ ਜਾਂ ਸਾਡੇ ਕਰਮਾਂ ਕਰਕੇ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਅੰਤ ਵਿਚ ਸਹਾਈ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਹੈ।

ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਬਨਿਤਾ ਸੁਤ ਬੰਧਪ ਇਸਟ ਮੀਤ ਅਰੁ ਭਾਈ ॥

ਪੂਰਬ ਜਨਮ ਕੇ ਮਿਲੇ ਸੰਜੋਗੀ ਅੰਤਹਿ ਕੋ ਨ ਸਹਾਈ ॥੧॥ (੭੦੦)

ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਨੇ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਧਰਮ ਕਮਾਣ ਦਾ ਅਸਥਾਨ ਬਣਾ ਕੇ ਟਿਕਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕਈ ਜੁਗਤੀਆਂ ਅਤੇ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਜੀਵ ਵੱਸਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਤੇ ਅਨਗਿਣਤ ਨਾਮ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਨੇਕਾਂ ਨਾਵਾਂ ਤੇ ਰੰਗਾਂ ਵਾਲੇ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਕਰਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੇ ਦਰ ਤੇ ਨਿਬੇੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਉਕਾਈ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਨਿਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਆਪ ਸੱਚਾ ਹੈ, ਉਸਦਾ ਦਰਬਾਰ ਵੀ ਸੱਚਾ ਹੈ। 

“ਕਰਮੀ ਕਰਮੀ ਹੋਇ ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਸਚਾ ਆਪਿ ਸਚਾ ਦਰਬਾਰੁ ॥ (੭)

ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਹੀ ਸਭ ਦਾ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ, ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਤੇ ਭਰਾ ਹੈ। ਸਭ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਰੱਖਿਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵੀ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਆਪ ਹੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਜਾਂ ਭੈ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ਇਹੀ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਕਿ ਸਿੱਖ ਨੇ ਦੁਨਿਆਵੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਪਾਣੀ ਹੈ।

ਮਾਝ ਮਹਲਾ ੫ ॥ ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਪਿਤਾ ਤੂੰਹੈ ਮੇਰਾ ਮਾਤਾ ॥

ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਬੰਧਪੁ ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥

ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਰਾਖਾ ਸਭਨੀ ਥਾਈ ਤਾ ਭਉ ਕੇਹਾ ਕਾੜਾ ਜੀਉ ॥੧॥ (੧੦੩)

ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਸਭ ਦੁਨਿਆਵੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਝੂਠੇ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਭਾਵੇਂ ਪਤਨੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਮਿੱਤਰ ਹੋਵੇ, ਸਭ ਆਪਣੇ ਸੁਖਾਂ ਦੀ ਖਾਤਰ ਹੀ ਨਾਲ ਤੁਰੇ ਫਿਰਦੇ ਹਨ।

ਦੇਵਗੰਧਾਰੀ ਮਹਲਾ ੯ ॥ ਜਗਤ ਮੈ ਝੂਠੀ ਦੇਖੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ॥

ਅਪਨੇ ਹੀ ਸੁਖ ਸਿਉ ਸਭ ਲਾਗੇ ਕਿਆ ਦਾਰਾ ਕਿਆ ਮੀਤ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ (੫੩੬)

ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਇਕ ਪਿਆਰੇ ਮਿੱਤਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਾਣਾ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਸਦਾ ਸੱਚ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰ। ਇਹ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਜੋ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਅੰਤ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਚਲਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਲਿਵ ਜੋੜ।

ਏ ਮਨ ਪਿਆਰਿਆ ਤੂ ਸਦਾ ਸਚੁ ਸਮਾਲੇ ॥

ਏਹੁ ਕੁਟੰਬੁ ਤੂ ਜਿ ਦੇਖਦਾ ਚਲੈ ਨਾਹੀ ਤੇਰੈ ਨਾਲੇ ॥

ਸਾਥਿ ਤੇਰੈ ਚਲੈ ਨਾਹੀ ਤਿਸੁ ਨਾਲਿ ਕਿਉ ਚਿਤੁ ਲਾਈਐ ॥੧੧॥ (੯੧੮)

ਜੇਕਰ ਪੁੱਤਰ ਝਗੜਾਲੂ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਦਾ ਕਸੂਰ ਨਹੀਂ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਤਾਂ ਇਹੀ ਸਿਖਿਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਐ ਪੁੱਤਰ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਬਾਪ ਨਾਲ ਕਿਉਂ ਲੜ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਤੈਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ, ਪਾਲਿਆਂ ਤੇ ਵੱਡਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਸ ਨਾਲ ਝਗੜਨਾ ਪਾਪ ਹੈ।

ਕਾਹੇ ਪੂਤ ਝਗਰਤ ਹਉ ਸੰਗਿ ਬਾਪ ॥

ਜਿਨ ਕੇ ਜਣੇ ਬਡੀਰੇ ਤੁਮ ਹਉ ਤਿਨ ਸਿਉ ਝਗਰਤ ਪਾਪ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ (੧੨੦੦)

ਇਹ ਸਭ ਰਤਨ, ਮੋਤੀ, ਸੋਨਾ, ਚਾਂਦੀ, ਆਦਿਕ ਕੀਮਤੀ ਪਦਾਰਥ ਸਭ ਮਿੱਟੀ ਸਮਾਨ ਹੀ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਭ ਇਥੇ ਹੀ ਪਏ ਰਹਿ ਜਾਣੇ ਹਨ। ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਪੁੱਤਰ ਤੇ ਸਬੰਧੀਆਂ ਦੇ ਸਾਕ ਸਭ ਝੂਠੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਭ ਸਾਥ ਇਥੇ ਹੀ ਛੱਡ ਜਾਣੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਨੇ ਇਹ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚੀ ਹੈ, ਉਸ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਨੂੰ ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਵਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਮਝ ਲੈਣਾਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਨਮੁਖ ਹੈ ਤੇ ਇਕ ਪਸੂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ। ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਅਸਲ ਰਾਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਦੁਨਿਆਵੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਸਬੰਧ ਬਣਾਣਾ ਹੈ।

ਰਤਨ ਪਦਾਰਥ ਮਾਣਕਾ ਸੁਇਨਾ ਰੁਪਾ ਖਾਕੁ ॥

ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸੁਤ ਬੰਧਪਾ ਕੂੜੇ ਸਭੇ ਸਾਕ ॥

ਜਿਨਿ ਕੀਤਾ ਤਿਸਹਿ ਨ ਜਾਣਈ ਮਨਮੁਖ ਪਸੁ ਨਾਪਾਕ ॥੨॥ (੪੭)

ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਪੁੱਤਰ ਧੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਸਾਥ ਸਦਾ ਲਈ ਨਹੀਂ ਚਲਣਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਆਪਣਾ ਘਰ, ਇਸਤ੍ਰੀ, ਜਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ, ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਲਿਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅਜੇਹੀ ਪੂੰਜੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰੋ, ਜਿਹੜੀ ਕਦੇ ਨਾਸ ਨ ਹੋਵੇ ਤੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਦੇ ਦਰ ਤੇ ਇਜਤ ਨਾਲ ਜਾ ਸਕੀਏ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ਵਾਰ ਵਾਰ ਇਹੀ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਕਿ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਨੂੰ ਹਰ ਵੇਲੇ ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮੁ ਤੇ ਰਜਾ ਅਨੁਸਾਰ ਚਲ ਕੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਸਫਲ ਕਰੋ।

ਕਾ ਕੋ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸੁਤ ਧੀਆ ॥

ਗ੍ਰਿਹ ਬਨਿਤਾ ਕਛੁ ਸੰਗਿ ਨ ਲੀਆ ॥

ਐਸੀ ਸੰਚਿ ਜੁ ਬਿਨਸਤ ਨਾਹੀ ॥ ਪਤਿ ਸੇਤੀ ਅਪੁਨੈ ਘਰਿ ਜਾਹੀ ॥ (੨੫੩)

ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਬਾਣੀ ਵਿਚ ਸੁਚੇਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਕੋਈ ਵੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸਰੀਰ ਨਾਲ ਸਾਥ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਫਿਰ ਕੌਣ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮਾਂ, ਕੌਣ ਕਿਸੇ ਦਾ ਪਿਉ, ਕੌਣ ਕਿਸੇ ਦਾ ਪੁੱਤਰ, ਕੌਣ ਕਿਸੇ ਦੀ ਵਹੁਟੀ, ਤੇ ਕੌਣ ਕਿਸੇ ਦਾ ਭਰਾ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ ?

ਰਾਗੁ ਸਾਰੰਗ ਮਹਲਾ ੯ ॥ ਹਰਿ ਬਿਨੁ ਤੇਰੋ ਕੋ ਨ ਸਹਾਈ ॥

ਕਾਂ ਕੀ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸੁਤ ਬਨਿਤਾ ਕੋ ਕਾਹੂ ਕੋ ਭਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ (੧੨੩੧)

ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਅਸੀਂ ਕਰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਇਹ ਹੀ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਭੈੜਾ ਕੰਮ ਕਰ ਲਉ, ਬਸ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਪਾਠ ਪੂਜਾ ਕਰ ਲਉ, ਦਾਨ ਪੁੰਨ ਕਰ ਲਉ, ਫਿਰ ਸਾਡਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਭਲਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਰ ਕੀ ਅਸੀਂ ਕਦੀ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਲੂਣ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤੇ ਪੂਜਾ ਪਾਠ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਸਵਾਦ ਖੰਡ ਵਰਗਾ ਮਿਠਾ ਜੋ ਜਾਵੇ। ਜੇ ਕਰ ਅਜੇਹਾ ਸਰੀਰਕ ਤਲ ਤੇ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਤਾਂ ਫਿਰ ਉਹ ਆਤਮਿਕ ਤਲ ਤੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਹੁਕਮੁ ਬਾਰੇ ਵੀ ਅਸੀਂ ਇਹ ਹੀ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਬਜ਼ੁਰਗ, ਵੱਡੇ, ਮਾਲਕ, ਅਫ਼ਸਰ ਜਾਂ ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਕੰਮ ਕਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਕਿਹਾ ਹੀ ਹੁਕਮੁ ਹੈ। ਪਰੰਤੂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੁਕਮੁ ਦਾ ਸਬੰਧ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਦੇ ਨਿਯਮ, ਧਰਮ, ਅਸੂਲ ਜਾਂ ਸਿਸਟਮ ਨਾਲ ਹੈ। ਇਹ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਦਾ ਅਸੂਲ ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਪਹਿਲੂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ, ਇਸ ਵਿਚ ਅਨੇਕਤਾ ਹੈ। 

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਤਾਂ ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪੌੜੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਮਝਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਕਰ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਨੂੰ ਪਾਣਾਂ ਹੈ ਤਾਂ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਦੇ ਹੁਕਮੁ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਅਨੁਸਾਰ ਚਲਣਾ ਪਵੇਗਾ, ਜੋ ਕਿ ਧੁਰ ਤੋਂ ਹੀ ਜੀਵ ਦੇ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। 

“ਕਿਵ ਸਚਿਆਰਾ ਹੋਈਐ ਕਿਵ ਕੂੜੈ ਤੁਟੈ ਪਾਲਿ ॥

ਹੁਕਮਿ ਰਜਾਈ ਚਲਣਾ ਨਾਨਕ ਲਿਖਿਆ ਨਾਲਿ ॥੧॥” (੧)

ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰੱਬ ਦੇ ਹੁਕਮੁ ਵਿਚ ਹੀ ਹੈ। “ਹੁਕਮੈ ਅੰਦਰਿ ਸਭੁ ਕੋ ਬਾਹਰਿ ਹੁਕਮ ਨ ਕੋਇ ॥” (੧) ਕੋਈ ਜੀਵ ਹੁਕਮ ਤੋਂ ਬਾਹਰ, ਭਾਵ ਹੁਕਮੁ ਤੋ ਆਕੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਭਾਵੇਂ ਕੋਈ ਰੱਬ ਨੂੰ ਮੰਨੇ ਜਾਂ ਨਾ ਮੰਨੇ। ਇਸ ਲਈ ਭਾਵੇਂ ਕੋਈ ਆਸਤਿਕ ਹੈ ਜਾਂ ਨਾਸਤਿਕ ਹੈ। ਉਹ ਹੈ ਹੁਕਮੁ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੀ। 

ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਵਾ, ਭਾਵ ਪ੍ਰਾਣ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਰੀਰਾਂ ਲਈ ਜਰੂਰੀ ਹਨ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਲਈ ਜਰੂਰੀ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਸਭ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਪਿਉ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਜੀਵਨ ਤੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਸਭ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਸਭ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਤ ਦੋਵੇਂ ਖਿਡਾਵਾ ਤੇ ਖਿਡਾਵੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਰਕੇ ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਭਾਵ, ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜੀਵ, ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਵਿਚ ਤੇ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਕਾਰ-ਵਿਹਾਰ ਵਿਚ ਰੁਝੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਜਗਤ ਇਕ ਰੰਗ-ਭੂਮੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਜੀਵ ਖਿਲਾੜੀ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਖੇਡ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹਨ। ਧਰਮਰਾਜ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿਚ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਚੰਗੇ ਤੇ ਮੰਦੇ ਕਰਮ ਵਿਚਾਰਦਾ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਜੀਵ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਬੜੇ ਚੰਗੇ, ਇਕਸਾਰ ਤੇ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਦੇ ਹੁਕਮੁ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਈ ਜੀਵ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕਈ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਮਨੁੱਖ ਨਿਰੀ ਮਾਇਆ ਦੀ ਖੇਡ ਹੀ ਖੇਡਦੇ ਰਹੇ, ਉਹ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੁੰਦੇ ਗਏ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੇ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦਾ ਨਾਮੁ ਚੇਤੇ ਰੱਖਿਆ, ਤੇ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਦੇ ਹੁਕਮੁ ਤੇ ਰਜਾ ਅਨੁਸਾਰ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਵਿਚਰਦੇ ਰਹੇ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਸਫਲ ਕਰ ਗਏ। ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੇ ਦਰ ਤੇ ਅਜੇਹੇ ਮਨੁੱਖ ਉੱਜਲ ਮੁਖ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਜੀਵ ਅਜੇਹੇ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤਿ ਵਿਚ ਰਹਿ ਕੇ ਸੁਚੱਜੇ ਰਾਹ ਤੇ ਚਲਣ ਨਾਲ “ਕੂੜ ਦੀ ਪਾਲਿ” ਢਾਹ ਕੇ ਮਾਇਆ ਦੇ ਬੰਧਨਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋ ਗਏ। 

ਸਲੋਕੁ ॥ ਪਵਣੁ ਗੁਰੂ ਪਾਣੀ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਧਰਤਿ ਮਹਤੁ ॥

ਦਿਵਸੁ ਰਾਤਿ ਦੁਇ ਦਾਈ ਦਾਇਆ ਖੇਲੈ ਸਗਲ ਜਗਤੁ ॥

ਚੰਗਿਆਈਆ ਬੁਰਿਆਈਆ ਵਾਚੈ ਧਰਮੁ ਹਦੂਰਿ ॥

ਕਰਮੀ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਕੇ ਨੇੜੈ ਕੇ ਦੂਰਿ ॥

ਜਿਨੀ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ ਗਏ ਮਸਕਤਿ ਘਾਲਿ ॥

ਨਾਨਕ ਤੇ ਮੁਖ ਉਜਲੇ ਕੇਤੀ ਛੁਟੀ ਨਾਲਿ ॥੧॥ (੮) (ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਜੀ)

ਇਸ ਲਈ ਆਓ ਸਾਰੇ ਜਾਣੇ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਅੰਕਿਤ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ, ਸਮਝ ਕੇ, ਤੇ ਆਪਣੇ ਅਮਲੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਅਪਨਾ ਕੇ, ਅਕਾਲ ਪੁਰਖੁ ਦੇ ਨਾਮੁ ਤੇ ਹੁਕਮੁ ਨੂੰ ਸਮਝੀਏ ਤੇ ਆਪਣੇ ਕਰਮ ਠੀਕ ਕਰਕੇ ਇਹ ਮਨੁੱਖਾ ਜੀਵਨ ਸਫਲ ਕਰੀਏ।

“ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖ਼ਾਲਸਾ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫ਼ਤਹਿ”

——————–*********************———————-

Note:  Only Dr. Sarbjit Singh is aware if this article has been published somewhere else also.

ਨੋਟ :  ਵੈੱਬ ਸਾਇਟ ਤੇ ਛਪੇ ਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਅਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਹਨ । ਸੰਪਾਦਕੀ ਬੋਰਡ ਦਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ  ਸਹਿਮਤ ਹੌਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਅੱਖਰਾਂ ਪੈਰੀਂ ਬਿੰਦੀਆਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ? ( ਲੇਖਕ – ਪ੍ਰੋ. ਕਸ਼ਮੀਰਾ ਸਿੰਘ, ਯੂ. ਐੱਸ. ਏ)

ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਰਚਨ-ਕਾਲ਼ ਸੰਨ ੧੬੭੫ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦੁਰ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਜੀ ਬਾਣੀ ਨਾਲ਼ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇ ਤਕ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਨਾ ਤਾਂ ਅੱਧਕ ( ੱ )  ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਪੈਰੀਂ ਬਿੰਦੀਆਂ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿੱਪੀ ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ ੩੫ ਅੱਖਰ (a ਤੋਂ ੜ), ੧੦ ਲਗਾਂ ( ਮੁਕਤਾ, ਾਂ, ,ਿ ੀ,  ੁ  ,  ੂ  ,  ੇ ,  ੈ,  ੋ,  ੌ ) ਅਤੇ ਦੋ ਲਗਾਖਰ ( ਬਿੰਦੀ ਅਤੇ ਟਿੱਪੀ) ਹੀ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਪੈਰੀਂ ਹਲੰਤ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਅੱਧੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਸੀ।

           ਪੰਜਾਬੀ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਪੈਰੀਂ ਬਿੰਦੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਧੁਨਿਕ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਦੇਣ ਹੈ। ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ( ਜੀਵਨ-ਕਾਲ਼ ੧੮੭੨ ਤੋਂ ੧੯੫੭) ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਰੀਂ ਬਿੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਅੱਧਕ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਮਿਲ਼ਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ,  ‘ਬਿਜਲੀਆਂ ਦੇ ਹਾਰ’ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਦੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਖਰਾਂ ਨਾਲ਼ ਅੱਧਕ ਅਤੇ ਪੈਰ ਬਿੰਦੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ:-

ਨਾਮ ਜੀਭ ਤੋਂ ਕਦੇ ਜਿ ਹੋਇ ਉਹਲੇ,

ਸੂਰਤ ਦੇਹ ਤੋਂ, ਸ਼ਾਲਾ ! ਤਦ ਹੋਇ ਉਹਲੇ ।

ਉਹੋ ਸੁਹਾਵਾ ਹੱਥ ਹੈ ਸ਼ਾਹ ਮੇਰੇ ਦਾ ਹੱਥ,

ਸੂਰਜ ਰਿਸ਼ਮ ਪੁਰੋਤੜਾ ਹੇਠਾਂ ਉਤਰਯਾ ਆਣ,

ਸੁੰਞਾਂ ਅੱਜ ਬਗ਼ੀਚੇ ਸਾਡੇ

ਇੰਦਰ ਨੇ ਵਰਤਾਈਆਂ ।

ਗਲ ਪੱਲੜੂ ਤੇ ਮੂੰਹ ਘਾ ਢੋਲਾ !

ਬਾਂਦੀ ਤੇਰੀਆਂ, ਤਰੁੱਠ ਕੇ ਆ ਢੋਲਾ !

ਫੜਿਆ ਪੱਲੜੂ ਨ ਛੁਡਾ ਢੋਲਾ,

ਤੂੰ ਉੱਚਾ ਨਹੀਂ ਸੁਹਣਿਆਂ,

ਤੂੰ ਚੁੱਚਾ ਜਾਂ ਲੁੱਚਾ ।

ਛੱਤ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਬੈਠਿਆ !

ਨਾ ਸਮਝੀਂ ਮੈਂ ਨ ਉੱਚਾ

੩੫ ਅੱਖਰੀ ਵਰਨਮਾਲ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤਕ ਕੀ ਤਬਦੀਲੀ ਹੋਈ? 

ਅੱਖਰ ੪੧ ਬਣ ਗਏ। ਨਵੇਂ ੬ ਅੱਖਰ, ੩੫ ਅੱਖਰਾਂ ਿਵੱਚੋਂ ਹੀ, ਲ਼ੈ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੈਰੀਂ ਬਿੰਦੀਆਂ ਲਗਾਅ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਇਹ ਨਵੇਂ ਅੱਖਰ ਆਧੁਨਿਕ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸ਼, ਖ਼, ਗ਼, ਜ਼, ਫ਼ ਅਤੇ ਲ਼ ਬਣ ਗਏ। ਨੋਟ: ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਬੋਲਣ ਲਈ ੬ ਹੋਰ ਅੱਖਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਤਕ ਅੱਖੋਂ ਪਰੋਖੇ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਅੱਖਰ ਹਨ- aæ, ਅæ, eæ, ਹæ, ਕæ, ਅਤੇ ਤæ

ਪੈਰ ਬਿੰਦੀਆਂ ਵਾਲ਼ੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਵੱਖਰੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਪਈ? ਗੁਰੂ-ਕਾਲ਼ ਸਮੇਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਪੈਂਤੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁੱਝ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੇਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਨੁਸਾਰ ਦੋਹਰੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਰੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਨਾਲ਼ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਹੋ ਚੁਕੇ ਸ਼ਬਦ ਸਨ ,ਜਿਵੇਂ:- ਬਾਦਿਸ਼ਾਹ, ਸ਼ਿਕਾਰ, ਸ਼ਿੰਗਾਰ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਵਿਸ਼ਣੂ/ਬਿਸ਼ਨ, ਸ਼ਿਆਮ, ਜਸ਼ਰਥ (ਦਸ਼ਰਥ), ਸ਼ਿਵ, ਸ਼੍ਰਵਣ ਆਦਿਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ /ਸ/ ਦੀ ਦੁਹਰੀ ਧੁਨੀ/ਸ਼/ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਓਸ ਸਮੇਂ ਆਮ ਪਾਠਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਖ਼ੁਦ ਅਗਵਾਈ ਵੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਸੰਨ ੧੭੦੮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਿਵੇਂ ਸਮਾਂ ਬੀਤਦਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਨਿਕਟਵਰਤੀ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਪਾ ਗਏ ਜਾਂ ਚਲਾਣਾ ਕਰਦੇ ਗਏ ਤਾਂ ਗੁਰ-ਅਗਵਾਈ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਰ ਬਿੰਦੀਆਂ ਬੋਲਣ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ੰਕੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਜੋ ਹੁਣ ਤਕ ਜਾਰੀ ਹਨ। ਡੇਰਾਵਾਦ ਵਲੋਂ ਵੀ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਭਰਮ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਪੈਰ ਬਿੰਦੀਆਂ ਨਹੀਂ ਬੋਲਣੀਆਂ ਕਿਉਂਕਿ ਲੱਗੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਭਰਮ ਹੁਣ ਤਕ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ, ਅਜਿਹੇ ਭਰਮ ਨਾਲ਼ ਗ਼ਲਤ ਪਾਠ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਸ਼ੁੱਧ ਨਹੀਂ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਅੱਧਕ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਪ੍ਰਤੱਖ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਲੱਗਾ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਧੁਨੀ ਨੂੰ ਬੋਲਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਬਦ ਉੱਚਾਰਣ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਇਵੇਂ ਹੀ ਪੈਰ ਬਿੰਦੀਆਂ ਵਾਲ਼ੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬਿੰਦੀ ਸਮੇਤ ਬੋਲਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪਾਠ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

ਕੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਰਚਨ-ਕਾਲ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਹਰੇ ਅੱਖਰ (ਪੈਰੀਂ ਬਿੰਦੀਆਂ ਵਾਲ਼ੇ ਅੱਖਰਾਂ ਲਈ ਚਿੰਨ੍ਹ) ਬਣੇ ਹੋਏ ਸਨ?

ਉੱਤਰ ‘ਹਾਂ’ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਰਬੀ, ਫ਼ਾਰਸੀ, ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਹਨ ਜੋ ਉੱਚਾਰਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ. ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ, ਸਿੰਧੀ, ਮਰਾਠੀ, ਡਿੰਗਲ, ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਆਦਿਕ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲ਼ਦੇ ਹਨ। ਅਰਬੀ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਕੋਲ਼ ੧੧ ਅੱਖਰ ਦੁਹਰੇ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਸਨ। ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ ਕੋਲ਼ ਵੀ ਇਹ ਦੁਹਰੇ ਅੱਖਰ ਹਨ। ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਕੋਲ਼ ਵੀ /ਸ/ ਅਤੇ /ਸ਼/ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ  ਅੱਖਰ ਸਨ।

ਪੁਰਾਤਨ ਲਿਖਣ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਉਦਾਹਰਣਾਂ:- 

੧. ‘ਸ਼ੇਰ’  ਸ਼ਬਦ ਲਿਖਣ ਲਈ ਫ਼ਾਰਸੀ ਕੋਲ਼ ਸ਼ੀਨ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਕੋਲ਼ ੨੧ ਵਾਲ਼ਾ ਸ਼ਸ਼ਾ ਸੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਕੋਲ਼ /ਸ/ ਹੀ ਸੀ ਜਿਸ ਕਰਕੇ /ਸ਼ੇਰ/ ਨੂੰ /ਸੇਰ/ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਜੋ ਪੜ੍ਹਨ ਵਿੱਚ ‘ਸ਼ੇਰ’ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ‘ਸੇਰ’ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਹੈ ਜੋ /ਸ/ ਵਾਲ਼ਾ ਹੈ।

੨, ‘ਆਸ਼ਕ’  ਸ਼ਬਦ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦਾ ਹੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ। ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ /ਸ਼/ ਨਾਲ਼ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ‘ਆਸਕ’ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਕੋਲ਼ ਦੁਹਰੇ ਅੱਖਰ ਨਹੀਂ ਸਨ। ‘ਆਸਕ’ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ ‘ਆਸ਼ਕ’ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

੩. ‘ਇਸ਼ਕੁ’  ਸ਼ਬਦ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਔਕੜ ਨਹੀਂ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ‘ਇਸਕੁ’ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਦੁਹਰੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਸੀ। ‘ਇਸ਼ਕੁ’ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਬੋਲਦਿਆਂ ਇਸ ਦੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਮਾਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ।

੪. ‘ਖ਼ਤੇ’  ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਅਤੇ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ‘ਖਤੇ’ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਦੁਹਰੇ ਅੱਖਰ ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਾਂਙ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਹ ਗਿਆਨ ਨਾ ਹੋਣ ਤੇ ਭੁਲੇਖੇ ਵਿੱਚ ‘ਖ਼ਤੇæ’ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ‘ਖੱਤੇ’ ਹੀ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖ਼ਤੇ- ਪਾਪ। ਖੱਤੇ- ਖੇਤ।

ਕੁੱਝ ਕੁ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਅਤੇ ਅਰਥ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਨ, ਪਛਾਣਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ:- ਜਸੁ  (ਜੈਸਾ)- ਜਸ਼ ( ਸਿਫ਼ਤਿ)। ਸ੍ਰਵਣ (ਥਣ)- ਸ਼੍ਰਵਣ (ਕੰਨ)। ਜਨ (ਦਾਸ)-ਜ਼ਨ (ਔਰਤ)। ਜਰ (ਬੁਢੇਪਾ)- ਜ਼ਰ (ਸੋਨਾ, ਧਨੁ ਦੌਲਤ)। ਬੇਗਮ (ਤੁਰਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬੇਗ ਦੀ ਇਸਤਰੀ)- ਬੇ ਗ਼ਮ ( ਗ਼ਮ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ)। ਪਾਸਾ (ਕੋਲ਼) – ਪਾਸ਼ਾ (ਚੌਪੜ ਦੀ ਖੇਡ ਦਾ ਡਾਈਸ)। ਸਾਰਿ (ਸੰਭਾਲ਼)-ਸ਼ਾਰਿ (ਨਰਦ)।

ਪੈਰ ਬਿੰਦੀਆਂ ਬੋਲਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉੱਚਾਰਣ ਰੁੱਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ , ਕੁੱਝ ਕੁ ਉਦਾਹਰਣਾ , ਜਿਵੇਂ:-

ਗੋਸ਼ ਦਾ ਗੋਸ, ਬਾਦਿਸ਼ਾਹ ਦਾ ਬਾਦਿਸਾਹ, ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਦਾ ਪਾਤਿਸਾਹ, ਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਦਰਸਨ, ਅਜ਼ਰਾਈਲ ਦਾ ਅਜਰਾਈਲ, ਸ਼ੋਭਾ ਦਾ ਸੋਭਾ, ਸ਼ਲੋਕ ਦਾ ਸਲੋਕ, ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਦਾ ਸਬਾਸ, ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਇਸਕ, ਆਸ਼ਕ ਦਾ ਆਸਕ, ਸ਼੍ਰੀ/ਸ਼ਿਰੀ ਦਾ ਸਿਰੀ, ਸੀਂਗਾਰ ਦਾ ਸੀਗਾਰ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦਾ ਕ੍ਰਿਸਨ, ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਸਿਵ, ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਸਕਤੀ, ਸ਼ਾਂਤਿ ਦਾ ਸਾਂਤਿ, ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ ਦਾ ਬਖਸਸ, ਸ਼ੁਮਾਰ ਦਾ ਸੁਮਾਰ, ਜ਼ੋਰ ਦਾ ਜੋਰ, ਮਸ਼ੱਕਤਿ ਦਾ ਮਸੱਕਤਿ, ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸਬਦ, ਸ਼ਾਹਾ ਦਾ ਸਾਹਾ ਉੱਚਾਰਣ ਰੁੱਖਾ ਅਤੇ ਅਸ਼ੁੱਧ ਹੈ ਜੋ ਪਾਠੀ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾਈ ਗਿਆਨ ਪੱਖੋਂ ਊਣਤਾਈ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। 

ਨੋਟ: ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ਼ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ  ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਕਿ ਪੈਰ ਬਿੰਦੀਆਂ ਬੋਲਣਾ ਪਾਪ ਹੈ , ਨਿਰੀ ਅਗਿਆਨਤਾ ਅਤੇ ਢਿੱਲੜਪੁਣਾ ਹੈ। ੧੪ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ਼ ਬਣਾਏ ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਰਚਿਤ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਨਾਲ਼ ਇਹ ਭਾਸ਼ਾਈ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਉੱਚਾਰਣ ਵਲ ਠੋਸ ਕਦਮ ਪੁੱਟਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਈ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤਲਵਾੜਾ ਦੀ ਲਿਖੀ ਪੁਸਤਕ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਪਾਠ ਬੋਧ ਭਾਗ ੨ ਵੀ ਪੜ੍ਹਨ ਯੋਗ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੈਰ ਬਿੰਦੀਆਂ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਦਰਸ਼ਾਈ ਗਈ ਹੈ।

_______________***************_______________

Note:  Only Professor Kashmira Singh is aware if this article has been published somewhere else also.

ਨੋਟ :  ਵੈੱਬ ਸਾਇਟ ਤੇ ਛਪੇ ਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਅਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਹਨ । ਸੰਪਾਦਕੀ ਬੋਰਡ ਦਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ  ਸਹਿਮਤ ਹੌਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ।