Previous Next

ਥਾਲੈ ਵਿਚ ਤੈ ਵਸਤੂ ਪਈਓ ਅਤੇ ਥਾਲ ਵਿਚਿ ਤਿੰਨਿ ਵਸਤੂ ਪਈਓ ( ਲੇਖਕ – ਪ੍ਰੋ.ਕਸ਼ਮੀਰਾ ਸਿੰਘ, ਯੂ. ਐੱਸ. ਏ)

‘ਸੋਰਠਿ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੪॥’ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਅੰਕ ੬੪੫ ਉੱਤੇ ਧੰਨੁ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਲੋਕ ਹੈ ਜਿੱਸ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ‘ਥਾਲ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਵਸਤੂਆਂ ਪਈਆਂ ਹਨ’। ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇੱਥੇ ਕਿੱਸ ਥਾਲ਼ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਥਾਲ਼ ਕਿੱਥੇ ਹੈ? ਤਿੰਨ ਵਸਤੂਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਹਨ? ਇੱਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਉੱਤਰ ਲੱਭਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

          ਧੰਨੁ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜੁਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਪੰਨਾਂ ੧੪੨੯ ਉੱਪਰ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਸੰਬੰਧੀ ‘ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਮਹਲਾ ੫’ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ ਦਰਜ ਹੈ, ਜੋ ੬੪੫ ਅੰਕ ਉੱਤੇ ਲਿਖੀ ਤੀਜੇ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਜੀ ਵਲੋਂ ਕੀਤੀ ਰਚਨਾ (ਥਾਲੈ ਵਿਚਿ ਤੈ ਵਸਤੂ ਪਈਓ) ਨਾਲ਼ ਮਿਲ਼ਦੀ ਜੁਲ਼ਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਪਿੱਛੋਂ ਇੱਕ ਸ਼ਲੋਕ (ਤੇਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਤੋ ਨਾਹੀ—॥) ਧੰਨਵਾਦ ਵਜੋਂ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਕੋਈ ਹੋਰ ਰਚਨਾ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ; ਇਹ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ।

          ‘ਮੁੰਦਾਵਣੀ’ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲ਼ੀ ਰਚਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ‘ਥਾਲ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਵਸਤੂ ਪਈਓ’ ਵਾਲ਼ੀ ਪੰਕਤੀ ਦੇ ਅਰਥ ਕਰਦਿਆਂ ਇੱਕ ਵਿਦਵਾਨ ਸਿੱਖ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਨੇ ਟੀ ਵੀ ਤੇ ਬੋਲਦਿਆਂ ‘ਥਾਲ’ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ ‘ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਨਾਲ਼ ਸੰਬੰਧਤ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਅਰਥ ਸੁਣ ਕੇ ਦਾਸ ਦੇ ਬੀ. ਐੱਸ ਸੀ. ਕੋਰਸ ਦੇ ਇੱਕ ਫਿਜ਼ਿਕਸ (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ) ਦੇ ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ  ਪ੍ਰੋਫੈੱਸਰ ਉਸਤਾਦ ਵਲੋਂ ਇੱਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਤੇ ਅਰਥ ਦੀ ਖੋਜ-ਵਿਚਾਰ ਲਈ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਵੀ ਹੋਈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਤਾਦ ਜੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰੋ: ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸੱਚ ਦੀ ਖੋਜ ਨਾਲ਼ ਵੀ ਸੁਰਤੀ ਜੋੜੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।

          ਕੀ ‘ਥਾਲ’ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਅਵੱਸਥਾ ਲਈ ਹੈ ਜਾਂ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਲਈ? ਧੰਨੁ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਜੀ ਵਲੋਂ ਉੱਚਾਰਿਆ ਸ਼ਲੋਕ ਇੱਸ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਹਾਇਕ ਹੈ। ਇਥੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਦੋਹਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪੰਕਤੀਆਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ-

ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩ ॥

ਥਾਲੈ ਵਿਚਿ ਤੈ ਵਸਤੂ ਪਈਓ ਹਰਿ ਭੋਜਨੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਸਾਰੁ ॥

ਜਿਤੁ ਖਾਧੈ ਮਨੁ ਤ੍ਰਿਪਤੀਐ ਪਾਈਐ ਮੋਖ ਦੁਆਰੁ ॥

ਇਹੁ ਭੋਜਨੁ ਅਲਭੁ ਹੈ ਸੰਤਹੁ ਲਭੈ ਗੁਰ ਵੀਚਾਰਿ ॥

ਏਹ ਮੁਦਾਵਣੀ ਕਿਉ ਵਿਚਹੁ ਕਢੀਐ ਸਦਾ ਰਖੀਐ ਉਰਿ ਧਾਰਿ ॥

ਏਹ ਮੁਦਾਵਣੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਪਾਈ ਗੁਰਸਿਖਾ ਲਧੀ ਭਾਲਿ ॥

ਨਾਨਕ ਜਿਸੁ ਬੁਝਾਏ ਸੁ ਬੁਝਸੀ ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਗੁਰਮੁਖਿ ਘਾਲਿ ॥੧॥

ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਥਾਲ ਵਿਚਿ ਤਿੰਨਿ ਵਸਤੂ ਪਈਓ ਸਤੁ ਸੰਤੋਖੁ ਵੀਚਾਰੋ ॥

ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮੁ ਠਾਕੁਰ ਕਾ ਪਇਓ ਜਿਸ ਕਾ ਸਭਸੁ ਅਧਾਰੋ ॥

ਜੇ ਕੋ ਖਾਵੈ ਜੇ ਕੋ ਭੁੰਚੈ ਤਿਸ ਕਾ ਹੋਇ ਉਧਾਰੋ ॥

ਏਹ ਵਸਤੁ ਤਜੀ ਨਹ ਜਾਈ ਨਿਤ ਨਿਤ ਰਖੁ ਉਰਿ ਧਾਰੋ ॥

ਤਮ ਸੰਸਾਰੁ ਚਰਨ ਲਗਿ ਤਰੀਐ ਸਭੁ ਨਾਨਕ ਬ੍ਰਹਮ ਪਸਾਰੋ ॥੧॥

ਨੋਟ: ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਹਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਮੂਨ, ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਅਤੇ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੀ ਅਦੁੱਤੀ ਸਾਂਝ ਹੈ।ਇਹ ਸਾਂਝ ਇਹ ਵੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਤੀਜੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਚaਥੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਗੁਰ-ਗੱਦੀ ਸੌਂਪਣ ਸਮੇਂ ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਜੀ ਦੀ ਸਪੁਰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਆ ਗਈ ਸੀ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ ਆਪਣੇ ਹæੁਕਮ ਭੇਜ ਕੇ ਬਾਣੀ ਇੱਕੱਠੀ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪਈ ਸੀ, ਭਾਵੇਂ, ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਅਯੋਗ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਤੀਜੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚੋਂ ‘ਮੁਦਾਵਣੀ’ ਵਾਲ਼ਾ ਸ਼ਲੋਕ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ‘ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਮਹਲਾ ਪੰਜਵਾਂ’ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਅਨੇਕਾਂ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹਨ ਜੋ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੋਲ਼ ਗੁਰ-ਗੱਦੀ ਸਮੇਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਲਿਖੀ ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ, ਭਗਤ-ਬਾਣੀ ਸਮੇਤ, ਮੌਜੂਦ ਸੀ ਜੋ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਤੋਂ ਅਗਾਂਹ ਸਿਲਸਿਲੇਵਾਰ ਬਾਕੇ ਗੁਰੂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹਾਂ ਕੋਲ਼ੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੋਈ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਕੋਲ਼ ਪਹੁੰਚੀ ਸੀ। ਇੱਸ ਵਾਰੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵੱਖਰਾ ਲੇਖ ਛਪਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।

          ‘ਮੁਦਾਵਣੀ’ ਅਤੇ ‘ਮੁੰਦਾਵਣੀ’ ਦੋਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਅਰਥ ਸਮਾਨ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ‘ਗੋਬਿਦ’ ਅਤੇ ‘ਗੋਬਿੰਦ’ ਅਤੇ ‘ਅਨਦੁ’ ਅਤੇ ‘ਅਨੰਦੁ’ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ।

          ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ‘ਮੋਦਯਤਿ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ- ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ ਦੇਣੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ‘ਮੁਦਾਵਣੀ’ ਜਾਂ ‘ਮੁੰਦਾਵਣੀ’ ਸ਼ਬਦ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਦੋਹਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਹਰੀ ਨਾਮ-ਵਸਤੂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਆਤਮਕ ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ ਦੇਣ ਵਾਲ਼ੀ ਵਸਤੂ ਜਾਂ ਵੱਥੁ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਇਸਤ੍ਰੀ-ਲਿੰਗ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਤੀਜੇ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨੇ ‘ਤੈ ਵਸਤੂ ਪਈਓ’ ਕੇਵਲ ਸੰਕੇਤ ਮਾਤ੍ਰ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਪਰ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਇਹ ਵੀ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ –  ‘ਨਾਨਕ ਜਿਸੁ ਬੁਝਾਏ ਸੋ ਬੁਝਸੀ’, ਭਾਵ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਰੀ ਸੋਝੀ ਬਖ਼ਸ਼ੇਗਾ ਉਹੀ ਬੁੱਝੇਗਾ।

          ਧੰਨੁ ਮਿਹਰਵਾਨ ਸਤਿਗੁਰੂ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨੇ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ‘ਤੈ ਵਸਤੂ ਪਈਓ’ ਦੇ ਭਾਵ ਦਾ ‘ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਮਹਲਾ ੫’ ਵਿੱਚ ਖ਼ੁਲਾਸਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿੰਨ ਵਸਤੂਆਂ (ਤੈ ਵਸਤੂ)  ਹਨ- ਸਤੁ (ਉੱਚਾ ਸੁੱਚਾ ਜੀਵਨ), ਸੰਤੋਖੁ ਅਤੇ ਵੀਚਾਰ ( ਕੇਵਲ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੱਚੀ ਬਾਣੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਜਿਸ ਨਾਲ਼ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੂਝ-ਬੂਝ ਮਿਲ਼ਦੀ ਹੈ)। ਸੰਬੰਧਤ ਤੁਕਾਂ ਇਹ ਹਨ-

ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩ ॥

ਥਾਲੈ ਵਿਚਿ ਤੈ ਵਸਤੂ ਪਈਓ ਹਰਿ ਭੋਜਨੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਸਾਰੁ ॥

ਅਰਥ- ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹਰੀ ਨਾਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਰੂਪੀ ਸਿਮਰਨ ਦਾ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਭੋਜਨ ਪਿਆ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਅੰਦਰ ਤਿੰਨ ਗੁਣ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਥਾਲ ਵਿਚਿ ਤਿੰਨਿ ਵਸਤੂ ਪਈਓ ਸਤੁ ਸੰਤੋਖੁ ਵੀਚਾਰੋ ॥

ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮੁ ਠਾਕੁਰ ਕਾ ਪਇਓ ਜਿਸ ਕਾ ਸਭਸੁ ਅਧਾਰੋ ॥

ਅਰਥ- ਉਸ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਤਿੰਨ ਗੁਣ- ਸਤੁ , ਸੰਤੋਖ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ ਵੀਚਾਰ,  ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਠਾਕੁਰ ਹਰੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਯਾਦ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸਭ ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੈ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹਰੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੇ ਯਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸਣ ਨਾਲ਼ ਇਹ ਤਿੰਨ ਵਸਤੂਆਂ ਗੁਣ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅੰਦਰ ਆ ਵਸਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਲਾਭ ਉਸ ਪ੍ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਹੋਣਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਟਿਕਾਉਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿੰਨ ਵਸਤੂਆਂ ਵੀ ਉਸ ਪ੍ਰਾਣੀ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਨੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਸਤੁ, ਸੰਤੋਖੁ ਅਤੇ ਵੀਚਾਰ ਵਾਲ਼ੇ ਗੁਣ ਕਿਉਂਕਿ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦਾ ਅੰਦਰ ਹੀ , ਭਾਵ, ਮਨ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਵਾਸਤੇ ਥਾਲ਼ ਬਣ ਜਾਣਾਂ ਹੈ। ਥਾਲ਼ ਬਾਹਰ ਨਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਥਾਲ਼ ਵੀ ਅੰਦਰ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਦੋਹਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਖ਼ਿਆਲ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਅ ਹੈ। ਧੰਨੁ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਜੀ ‘ਸਲੋਕੁ ਮ:੩’ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ-

ਸਲੋਕੁ ਮ: ੩॥

ਏਹ ਮੁਦਾਵਣੀ ਕਿਉ ਵਿਚਹੁ ਕਢੀਐ ਸਦਾ ਰਖੀਐ ਉਰਿ ਧਾਰਿ॥

ਅਰਥ- ਆਤਮਕ ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ ਦੇਣ ਵਾਲ਼ੀ ਵਸਤੂ (ਮੁਦਾਵਣੀ/ਮੁੰਦਾਵਣੀ) ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰੋਂ, ਭਾਵ, ਯਾਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿੱਸ ਵਾਸਤੇ ਬਾਹਰ ਕੱਢੀਐ ਭਾਈ! ਇਸ ਨੂੰ ਤਾਂ ਸਦਾ ਹੀ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ (ਉਰਿ-ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ, ਯਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ  ਧਾਰਿ- ਟਿਕਾ ਕੇ) ਟਿਕਾ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹੀ ਸਤੁ, ਸੰਤੋਖ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ ਵੀਚਾਰ ਦੇ ਗੁਣ ਅੰਦਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਣਗੇ। ‘ਉਰਿ ਧਾਰਿ’ਲਫ਼ਜ਼ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਾਰੇ ਕਦਾ ਚਿੱਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਤੇ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ‘ਥਾਲ’ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ‘ਥਾਲ’ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਨਾਲ਼ ਹੈ । ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਸਰੂਪ ਤਿਆਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਥਾਲ’ ਸ਼ਬਦ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਲਈ ਹੀ ਵਰਤਿਆ ਹੈ।

ਧੰਨੁ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜੁਨ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਜੀ ਇਹੋ ਖ਼ਿਆਲ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ-

ਏਹ ਵਸਤੁ ਤਜੀ ਨਹ ਜਾਈ ਨਿਤ ਨਿਤ ਰਖਿ ਉਰਿ ਧਾਰੋ॥

ਅਰਥ- ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਦੇਣ ਵਾਲ਼ੀ ਇਹ ਹਰੀ ਨਾਮ-ਰੂਪ ਵਸਤੂ (ਮੁਦਾਵਣੀ/ਮੁੰਦਾਵਣੀ) ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਮਨ ਤੋਂ ਲਾਂਭੇ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਹੇ ਭਾਈ! ਇਸ ਨੂੰ ਸਦਾ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ (ਉਰਿ ਧਾਰੋ) ਟਿਕਾ ਕੇ ਰੱਖੋ; ਤਾਂ ਹੀ ਸਤੁ, ਸੰਤੋਖੁ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ ਵੀਚਾਰ ਵਾਲ਼ੇ ਗੁਣ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਸਕਣਗੇ। ਧੰਨੁ ਗੁਰੂ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਜੀ ਵੀ ‘ਮੁਦਾਵਣੀ’ ਜਾਂ ਆਤਮਕ ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ ਦੇਣ ਵਾਲ਼ੀ ਵਸਤੂ, ਹਰੀ ਨਾਮੁ,  ਨੂੰ ‘ਆਦਿ ਬੀੜ’ ਵਿੱਚ ਟਿਕਾ ਕੇ ਰੱਖਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਟਿਕਾਉਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

           ‘ਉਰਿਧਾਰੋ’ ਦਾ ਅਰਥ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਰ ਥਾਂ ਰਮੇ ਹੋਏ ਹਰੀ ਨਾਮ ਨੂੰ ਅੰਦਰ ਟਿਕਾਉਣਾ ਹੈ ਤੇ ਤਿੰਨ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ਼ ਲਈ ਮਨ ਨੇ ਹੀ ਥਾਲ਼ ਬਣਨਾ ਹੈ ।

          ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ‘ਥਾਲੈ’ ਜਾਂ ‘ਥਾਲ਼’ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨਾਲ਼ ਸੰਬੰਧਤ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨਾਲ਼ ਸੰਬੰਧਤ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਹਰੀ ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਨਾਲ਼ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਨੇ ਟਿਕਣਾ ਹੈ।

Home Coming: Just Four Steps Away

          Spiritual progression is procured only through a daring battle to be fought within; the human mind is said to be like an unyielding king in the Gurbani (61, SGGS), and a sincere battle must be fought with it to attain progression in the spiritual realms, because it is enveloped in the Maya pursuits layered with breathtaking attractions.  To attain spiritual progression that ultimately leads to a bond free life must be attained by negating the magnetic spell of Maya attractions; there is no “between way”. In this regard, even being wealthy, one lives without the Maya bonds. First Nanak makes it a little simpler for us by asking us to take just four vital steps with ingenuity that will procure the ultimate freedom. To guide us, the Guru’s those four steps are:

  1. To know the Creator and to get into His praise.
  2. To realize that the Guru, who is spiritually experienced, must be followed.
  3. To stay in the environment that keeps our attention on the Creator impeccably.
  4. To realize and to live His ordinance, which is flawlessly in force.

          The rest is left on the grace of the Creator, who judges us in His own ways.  In Japji, First Nanak talks about this spiritual journey in the stanzas from 35 to 37 (7, 8, SGGS). The shabda we are discussing here in this regard is on 71-72, SGGS in Sri Raag.

          First the Guru tries to express the formless Creator’s presence in His creation and infinity.  It is only He, who is infinite with such an impressive power; indeed, we should sacrifice to Him (The Creator is beyond gender, because He is not limited to the lives that are divided into genders; He is also expressed as mother nature; using masculine pronoun for Him is just a way of expressing Him). We should praise Him more than anyone else.

          In knowing Him, it is also included that He has created the world and assigned it to various tasks; underline idea is this that every incident, life and thing remain subject to His irreproachable ordinance. That realization will diminish one’s mind’s conceit; only this way, humility sets in one’s mind.

ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ਘਰੁ ੩ ॥

Sirīrāg mėhlā 1 gẖar 3.

Raag Sree Raag the bani of first Nanak, house third.

ਜੋਗੀ ਅੰਦਰਿ ਜੋਗੀਆ ॥

ਤੂੰ ਭੋਗੀ ਅੰਦਰਿ ਭੋਗੀਆ ॥

ਤੇਰਾ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਇਆ ਸੁਰਗਿ ਮਛਿ ਪਇਆਲਿ ਜੀਉ ॥੧॥

Jogī anḏar jogī-ā.

Ŧūʼn bẖogī anḏar bẖogī-ā.

Ŧerā anṯ na pā-i-ā surag macẖẖ pa-i-āl jī-o. ||1||

In essence: Oh Ekankar! You are the Yogi and the Reveler, as you are dwelling in them. Your limits are not known. You are present here, the nether lands, and the heaven.

Note: Some interpreters interpret the word “Andir” as “among”, but it should be interpreted as “within”.

ਹਉ ਵਾਰੀ ਹਉ ਵਾਰਣੈ ਕੁਰਬਾਣੁ ਤੇਰੇ ਨਾਵ ਨੋ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥

Ha-o vārī ha-o vārṇai kurbāṇ ṯere nāv no. ||1|| rahā-o.

I sacrifice again and again to your name. Pause.

ਤੁਧੁ ਸੰਸਾਰੁ ਉਪਾਇਆ ॥

ਸਿਰੇ ਸਿਰਿ ਧੰਧੇ ਲਾਇਆ ॥

ਵੇਖਹਿ ਕੀਤਾ ਆਪਣਾ ਕਰਿ ਕੁਦਰਤਿ ਪਾਸਾ ਢਾਲਿ ਜੀਉ ॥੨॥

Ŧuḏẖ sansār upā-i-ā.

Sire sir ḏẖanḏẖe lā-i-ā.

vekẖėh kīṯā āpṇā kar kuḏraṯ pāsā dẖāl jī-o. ||2||

You have created this world and assigned it to various tasks. You watch your creation like throwing a dice to see which way the game goes.

          A point to be understand here is the Guru’s analogy of throwing a dice; when dice is thrown, how does it sit concludes its outcome. In other words, we are His thrown dices. His world game is played in the same manner; obviously He is a cause of everything; nonetheless, no blame should be given to Him. A storm builds up in the ocean because of certain conditions, but what the storm does shouldn’t be deemed as His fault.

ਪਰਗਟਿ ਪਾਹਾਰੈ ਜਾਪਦਾ ॥

ਸਭੁ ਨਾਵੈ ਨੋ ਪਰਤਾਪਦਾ ॥

ਸਤਿਗੁਰ ਬਾਝੁ ਨ ਪਾਇਓ ਸਭ ਮੋਹੀ ਮਾਇਆ ਜਾਲਿ ਜੀਉ ॥੩॥

Pargat pahārai jāpḏā.

Sabẖ nāvai no parṯāpḏā.

Saṯgur bājẖ na pā-i-o sabẖ mohī mā-i-ā jāl jī-o. ||3||

You are seen manifest in your all-visible creation. All people long for your name, but without the Satiguru, no one can obtain it, because all are caught in the net of Maya.

          People want to realize the Creator, but they, being caught in the Maya net, fail; however, there is a solution: to take the Guru’s refuge sincerely. The second step is to know the Guru. In a Guru’s garb, cheats have established their shops to gather money; First Nanak educates us that in this regard: we must understand that only that Guru, who himself has realized the Creator, can be helpful. A Guru, who claims to know the Creator but in reality he doesn’t, will ruin the followers by using them for his selfish purposes. In the following verses, he praises the true Guru, who helps the followers in realizing the Creator.  Such a Guru’s congregation will help certainly, because in there, one’s mind is molded according to the Guru’s teachings. It is the true Guru, who guides the followers to perfection, who teaches the followers to avoid all other misleading paths but remembering the Creator sincerely and who makes this behavior unchangeable; his congregation works as supporting environments.  Those, who sit together in the Guru’s house and talk about their personal stuff, cannot be a part of “Satsang”; nay, they work as an adversary force:

SGGS, 71-72

ਸਤਿਗੁਰ ਕਉ ਬਲਿ ਜਾਈਐ ॥

ਜਿਤੁ ਮਿਲਿਐ ਪਰਮ ਗਤਿ ਪਾਈਐ ॥

ਸੁਰਿ ਨਰ ਮੁਨਿ ਜਨ ਲੋਚਦੇ ਸੋ ਸਤਿਗੁਰਿ ਦੀਆ ਬੁਝਾਇ ਜੀਉ ॥੪॥

Saṯgur ka-o bal jā-ī-ai.

Jiṯ mili-ai param gaṯ pā-ī-ai.

Sur nar mun jan locẖḏe so saṯgur ḏī-ā bujẖā-e jī-o. ||4||

I sacrifice to the Satiguru by meeting whom one gets the highest state of mind. By meeting the Satiguru, one realizes Akalpurakh, whom the Devtas and holy people long for.

ਸਤਸੰਗਤਿ ਕੈਸੀ ਜਾਣੀਐ ॥

ਜਿਥੈ ਏਕੋ ਨਾਮੁ ਵਖਾਣੀਐ ॥

ਏਕੋ ਨਾਮੁ ਹੁਕਮੁ ਹੈ ਨਾਨਕ ਸਤਿਗੁਰਿ ਦੀਆ ਬੁਝਾਇ ਜੀਉ ॥੫॥

Saṯsangaṯ kaisī jāṇī-ai.

Jithai eko nām vakẖāṇī-ai.

Ėko nām hukam hai Nānak saṯgur ḏī-ā bujẖā-e jī-o. ||5||

What is satsangat? (The answer) A congregation where only Akalpurakh’s name is uttered is called “Satsang”(A place where He is praised) Oh Nanak! Akalpurakh’s order is to praise His name only, and the Satiguru has given this understanding.

          In the following, the Guru makes us aware that the people, who are gone strayed, are also under His ordinance. They lack His grace and go astray. It is their bad luck to be away from the Creator. Who are they? It is those ones, who have forgotten the Creator under the magnetic spell of Maya.  When the Maya love dominates one, clearly one loses interest in developing love for the Creator. All the same, if He wills, He saves such individuals by enshrining in them a strong instinct of praising Him. Because of that, they remain in love with Him; otherwise, merely uttering His name remains hypocritical act.

ਇਹੁ ਜਗਤੁ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਇਆ ॥

ਆਪਹੁ ਤੁਧੁ ਖੁਆਇਆ ॥

ਪਰਤਾਪੁ ਲਗਾ ਦੋਹਾਗਣੀ ਭਾਗ ਜਿਨਾ ਕੇ ਨਾਹਿ ਜੀਉ ॥੬॥

Ih jagaṯ bẖaram bẖulā-i-ā.

Āphu ṯuḏẖ kẖu-ā-i-ā.

Parṯāp lagā ḏuhāgaṇī bẖāg jinā ke nāhi jī-o. ||6||

Oh Ekankar! This world has gone astray in doubt, because you yourself have caused it. Those unlucky brides, who don’t have good luck, endure agony (unlucky: those who don’t have developed love for Ekankar; the Guru defines it in the next verses)

ਦੋਹਾਗਣੀ ਕਿਆ ਨੀਸਾਣੀਆ ॥

ਖਸਮਹੁ ਘੁਥੀਆ ਫਿਰਹਿ ਨਿਮਾਣੀਆ ॥

ਮੈਲੇ ਵੇਸ ਤਿਨਾ ਕਾਮਣੀ ਦੁਖੀ ਰੈਣਿ ਵਿਹਾਇ ਜੀਉ ॥੭॥

Ḏuhāgaṇī ki-ā nīsāṇī-ā.

Kẖasmahu gẖuthī-ā firėh nimāṇī-ā.

Maile ves ṯinā kāmṇī ḏukẖī raiṇ vihā-e jī-o. ||7||

What is the distinguished mark of the unfortunate brides? (Answer) They wander dishonored as they are away from their Spouse, Ekankar. They are dirty (with conceit, greed, anger, lust, and attachment) and they spend their lives in pain.

ਸੋਹਾਗਣੀ ਕਿਆ ਕਰਮੁ ਕਮਾਇਆ ॥

ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ਫਲੁ ਪਾਇਆ ॥

ਨਦਰਿ ਕਰੇ ਕੈ ਆਪਣੀ ਆਪੇ ਲਏ ਮਿਲਾਇ ਜੀਉ ॥੮॥

Sohāgaṇī ki-ā karam kamā-i-ā.

Pūrab likẖi-ā fal pā-i-ā.

Naḏar kare kai āpṇī āpe la-e milā-e jī-o. ||8||

What the fortunate brides have done? They have reaped what they have sown. If Prabh wishes, He unites the mortals with Him with His grace.

ਹੁਕਮੁ ਜਿਨਾ ਨੋ ਮਨਾਇਆ ॥

ਤਿਨ ਅੰਤਰਿ ਸਬਦੁ ਵਸਾਇਆ ॥

ਸਹੀਆ ਸੇ ਸੋਹਾਗਣੀ ਜਿਨ ਸਹ ਨਾਲਿ ਪਿਆਰੁ ਜੀਉ ॥੯॥

Hukam jinā no manā-i-ā.

Ŧin anṯar sabaḏ vasā-i-ā.

Sahī-ā se sohāgaṇī jin sah nāl pi-ār jī-o. ||9||

Those ones to whom Akalpurakh has caused to follow His ordinance enshrine His praise in their hearts. Only those mates who are in love with their Spouse are fortunate.

          As they remain in His love, they realize His ordinance as well; they don’t doubt His ordinance. Why? Because the Creator blesses them with the true Guru; it is only the true Guru, who opens their closed minds and unites them with Him. The Guru doesn’t let us judge others on the basis of religion, or race or color or caste. We, as long as we remain obedient to our Guru, refrain from slandering others, hating others, engrossing in greed, lust, anger, avarice and conceit. This way, our behavior brings us closer to our Creator and our love for Him starts blooming.

ਜਿਨਾ ਭਾਣੇ ਕਾ ਰਸੁ ਆਇਆ ॥

ਤਿਨ ਵਿਚਹੁ ਭਰਮੁ ਚੁਕਾਇਆ ॥

ਨਾਨਕ ਸਤਿਗੁਰੁ ਐਸਾ ਜਾਣੀਐ ਜੋ ਸਭਸੈ ਲਏ ਮਿਲਾਇ ਜੀਉ ॥੧੦॥

Jinā bẖāṇe kā ras ā-i-ā.

Ŧin vicẖahu bẖaram cẖukā-i-ā.

Nānak saṯgur aisā jāṇī-ai jo sabẖsai la-e milā-e jī-o. ||10||

Those ones who have enjoyed obeying His ordinance get rid of their doubt (about His ordinance). Oh Nanak! He is the Satiguru, who unites all with Akalpurakh.

ਸਤਿਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ ਫਲੁ ਪਾਇਆ ॥

ਜਿਨਿ ਵਿਚਹੁ ਅਹਕਰਣੁ ਚੁਕਾਇਆ ॥

ਦੁਰਮਤਿ ਕਾ ਦੁਖੁ ਕਟਿਆ ਭਾਗੁ ਬੈਠਾ ਮਸਤਕਿ ਆਇ ਜੀਉ ॥੧੧॥

Saṯgur mili-ai fal pā-i-ā.

Jin vicẖahu ahkaraṇ cẖukā-i-ā.

Ḏurmaṯ kā ḏukẖ kati-ā bẖāg baiṯẖā masṯak ā-e jī-o. ||11||

A person who has met the Satiguru receives the fruit of Prabh’s name by eliminating his self-conceit; he overcomes his pain and becomes fortunate.

          The third step comes after meeting the true Guru. It is to deem Ekankar’s praise as a way of life while performing truthful duties of a household. Through the true Guru, it is realized that His ordinance is in force; thus His devotees believe in Him without a question. The Guru also says that the third step can be taken after meeting the Guru and when the Guru is really met, one gets absorbed in His name praise; if not, the Guru is not met. Let us take another example. We see a doctor, right? When we go there, we see the doctor, but “seeing the doctor” is completed only when the doctor diagnoses us or explains us what is wrong with us and how it can be overcome. In the same manner, seeing the Guru is completed when we do what the Guru advises us to do. We progress spiritually through the true Guru; therefore, the guiding power of Ekankar exists in the Guru’s teachings. As the true Guru’s follower progresses, he or she realizes that His blessings have started pouring in. Then the wrong paths disappear and any religious show off becomes insignificant. As chanting mantras remains useless, or doing path of certain bani numerous times also becomes insignificant, because the mind is conditioned to such acts and it never gets involved fully with Ekankar. Today, the Sikhs’ Guru is Sri Guru Granth Sahib; therefore, seeing the Guru will not be only sitting in the Guru’s presence, but also deeming the bani as true and living according to it.

ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਤੇਰੀ ਬਾਣੀਆ ॥

ਤੇਰਿਆ ਭਗਤਾ ਰਿਦੈ ਸਮਾਣੀਆ ॥

ਸੁਖ ਸੇਵਾ ਅੰਦਰਿ ਰਖਿਐ ਆਪਣੀ ਨਦਰਿ ਕਰਹਿ ਨਿਸਤਾਰਿ ਜੀਉ ॥੧੨॥

Amriṯ ṯerī bāṇī-ā.

Ŧeri-ā bẖagṯā riḏai samāṇī-ā.

Sukẖ sevā anḏar rakẖi-ai āpṇī naḏar karahi nisṯār jī-o. ||12||

Oh Akalpurakh! The bani of your praise is nectar! It remains in the hearts of your devotees. They keep your service and devotion in their hearts. By bestowing your grace, you save them.

ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲਿਆ ਜਾਣੀਐ ॥

ਜਿਤੁ ਮਿਲਿਐ ਨਾਮੁ ਵਖਾਣੀਐ ॥

ਸਤਿਗੁਰ ਬਾਝੁ ਨ ਪਾਇਓ ਸਭ ਥਕੀ ਕਰਮ ਕਮਾਇ ਜੀਉ ॥੧੩॥

Saṯgur mili-ā jāṇī-ai.

Jiṯ mili-ai nām vakẖāṇī-ai.

Saṯgur bājẖ na pā-i-o sabẖ thakī karam kamā-e jī-o. ||13||

Only then you believe that Satiguru has met you when your mind starts uttering Ekankar’s name. Without the Satiguru, His name is not obtained. All people have gotten weary of doing all other deeds (pilgrimage or fasting etc.).

ਹਉ ਸਤਿਗੁਰ ਵਿਟਹੁ ਘੁਮਾਇਆ ॥

ਜਿਨਿ ਭ੍ਰਮਿ ਭੁਲਾ ਮਾਰਗਿ ਪਾਇਆ ॥

ਨਦਰਿ ਕਰੇ ਜੇ ਆਪਣੀ ਆਪੇ ਲਏ ਰਲਾਇ ਜੀਉ ॥੧੪॥

Ha-o saṯgur vitahu gẖumā-i-ā.

Jin bẖaram bẖulā mārag pā-i-ā.

Naḏar kare je āpṇī āpe la-e ralā-e jī-o. ||14||

I sacrifice to the Satiguru, who has put me on the right path; otherwise, I was going to a wrong direction. If Akalpurakh bestows His grace, He unites the mortals with Him.

ਤੂੰ ਸਭਨਾ ਮਾਹਿ ਸਮਾਇਆ ॥

ਤਿਨਿ ਕਰਤੈ ਆਪੁ ਲੁਕਾਇਆ ॥

ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇਆ ਜਾ ਕਉ ਜੋਤਿ ਧਰੀ ਕਰਤਾਰਿ ਜੀਉ ॥੧੫॥

Ŧūʼn sabẖnā māhi samā-i-ā.

Ŧin karṯai āp lukā-i-ā.

Nānak gurmukẖ pargat ho-i-ā jā ka-o joṯ ḏẖarī karṯār jī-o. ||15||

Oh Creator! You permeate all. You have concealed yourself (though you permeate all). Oh Nanak! Akalpurakh becomes manifest in those ones, in whom He infuses His light (through the Guru).

          The last step is to live remembering His blessings. He creates and puts before the mortal the Maya attractions and a way out to live in His love. Blessed are those, who choose His love over the Maya attractions. When one reaches to the fourth step, one sees nothing but His dominating ordinance. When He blesses, no obstacle comes in our way. None is left to hate or slander. One becomes one with Ekankar and feels Him all around. Then it is realized how He has established different shows. With His blessings His show becomes attractive, and one sees them without having any influence of greed, lust, anger, avarice and conceit.

ਆਪੇ ਖਸਮਿ ਨਿਵਾਜਿਆ ॥

ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਦੇ ਸਾਜਿਆ ॥

ਆਪਣੇ ਸੇਵਕ ਕੀ ਪੈਜ ਰਖੀਆ ਦੁਇ ਕਰ ਮਸਤਕਿ ਧਾਰਿ ਜੀਉ ॥੧੬॥

Āpe kẖasam nivāji-ā.

Jī-o pind ḏe sāji-ā.

Āpṇe sevak kī paij rakẖī-ā ḏu-e kar masṯak ḏẖār jī-o. ||16||

My Master has honored me. He has created me by giving me body and mind. He has kept the honor of His servant intact with His grace.

ਸਭਿ ਸੰਜਮ ਰਹੇ ਸਿਆਣਪਾ ॥

ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਭੁ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਜਾਣਦਾ ॥

ਪ੍ਰਗਟ ਪ੍ਰਤਾਪੁ ਵਰਤਾਇਓ ਸਭੁ ਲੋਕੁ ਕਰੈ ਜੈਕਾਰੁ ਜੀਉ ॥੧੭॥

Sabẖ sanjam rahe si-āṇpā.

Merā parabẖ sabẖ kicẖẖ jāṇḏā.

Pargat parṯāp varṯā-i-o sabẖ lok karai jaikār jī-o. ||17||

All contrivance and intellect fail (I do not need them to tread on the Prabh’s path); my Prabh knows what I need to do. He bestows His grace on his attendant and the world acclaims His servant.

ਮੇਰੇ ਗੁਣ ਅਵਗਨ ਨ ਬੀਚਾਰਿਆ ॥

ਪ੍ਰਭਿ ਅਪਣਾ ਬਿਰਦੁ ਸਮਾਰਿਆ ॥

ਕੰਠਿ ਲਾਇ ਕੈ ਰਖਿਓਨੁ ਲਗੈ ਨ ਤਤੀ ਵਾਉ ਜੀਉ ॥੧੮॥

Mere guṇ avgan na bīcẖāri-ā.

Parabẖ apṇā biraḏ samāri-ā.

Kanṯẖ lā-e kai rakẖi-on lagai na ṯaṯī vā-o jī-o. ||18||

Akalpurakhh has not taken into consideration either of my merits, or demerits; as per His innate nature; He has kept me very close to Him lest I get harmed

ਮੈ ਮਨਿ ਤਨਿ ਪ੍ਰਭੂ ਧਿਆਇਆ ॥

ਜੀਇ ਇਛਿਅੜਾ ਫਲੁ ਪਾਇਆ ॥

ਸਾਹ ਪਾਤਿਸਾਹ ਸਿਰਿ ਖਸਮੁ ਤੂੰ ਜਪਿ ਨਾਨਕ ਜੀਵੈ ਨਾਉ ਜੀਉ ॥੧੯॥

Mai man ṯan parabẖū ḏẖi-ā-i-ā.

Jī-e icẖẖi-aṛā fal pā-i-ā.

Sāh pāṯisāh sir kẖasam ṯūʼn jap Nānak jīvai nā-o jī-o. ||19||

I did mediation on Prabh very honestly and I obtained its fruit, which I wished for. Oh Prabh! You are the king of kings! You are my Master at my back to protect me. Nanak lives by reciting your name.

Page 73, SGGS

ਤੁਧੁ ਆਪੇ ਆਪੁ ਉਪਾਇਆ ॥

ਦੂਜਾ ਖੇਲੁ ਕਰਿ ਦਿਖਲਾਇਆ ॥

ਸਭੁ ਸਚੋ ਸਚੁ ਵਰਤਦਾ ਜਿਸੁ ਭਾਵੈ ਤਿਸੈ ਬੁਝਾਇ ਜੀਉ ॥੨੦॥

Ŧuḏẖ āpe āp upā-i-ā.

Ḏūjā kẖel kar ḏikẖlā-i-ā.

Sabẖ sacẖo sacẖ varaṯḏā jis bẖāvai ṯisai bujẖā-e jī-o. ||20||

Oh Akalpurakh! You have created yourself and it’s your show through which you have exhibited yourself. You make that person, whom you like, understand this that you pervade everywhere.

          The winner in the spiritual realm is that one, who is blessed to know Him, to follow His ordinance and to praise Him.

ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਪਾਇਆ ॥

ਤਿਥੈ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਚੁਕਾਇਆ ॥

ਕਿਰਪਾ ਕਰਿ ਕੈ ਆਪਣੀ ਆਪੇ ਲਏ ਸਮਾਇ ਜੀਉ ॥੨੧॥

Gur parsādī pā-i-ā.

Ŧithai mā-i-ā moh cẖukā-i-ā.

Kirpā kar kai āpṇī āpe la-e samā-e jī▫o. ||21||

Through the blessings of the Guru, one obtains Ekankar, who eliminates one’s Maya attachment. Actually it is Ekankar, who causes the devotee to get absorbed in Him with His grace.

          The Maya can be eradicated in His love with His blessings. If it is there, the spiritual progression remains a dream.

ਗੋਪੀ ਨੈ ਗੋਆਲੀਆ ॥

ਤੁਧੁ ਆਪੇ ਗੋਇ ਉਠਾਲੀਆ ॥

ਹੁਕਮੀ ਭਾਂਡੇ ਸਾਜਿਆ ਤੂੰ ਆਪੇ ਭੰਨਿ ਸਵਾਰਿ ਜੀਉ ॥੨੨॥

Gopī nai go-ālī-ā.

Ŧuḏẖ āpe go-e uṯẖālī-ā.

Hukmī bẖāʼnde sāji-ā ṯūʼn āpe bẖann savār jī-o. ||22||

Oh Prabh! You created Gopi, the river, and herdsman; you hold the earth at your own. As per your ordinance, you create the beings; you break them, and you embellish them.

          No one was there who acted independently; nothing happened beyond His ordinance, because all in all is Ekankar, the Creator

ਜਿਨ ਸਤਿਗੁਰ ਸਿਉ ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ ॥

ਤਿਨੀ ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਚੁਕਾਇਆ ॥

ਨਿਰਮਲ ਜੋਤਿ ਤਿਨ ਪ੍ਰਾਣੀਆ ਓਇ ਚਲੇ ਜਨਮੁ ਸਵਾਰਿ ਜੀਉ ॥੨੩॥

Jin saṯgur si-o cẖiṯ lā-i-ā.

Ŧinī ḏūjā bẖā-o cẖukā-ā.

Nirmal joṯ ṯin parāṇī-ā o-e cẖale janam savār jī-o. ||23||

Those ones who get attached to the Satiguru heartily become able to eradicate their love for Maya. Such mortals become pure and they depart from here by making their life-mission successful.

ਤੇਰੀਆ ਸਦਾ ਸਦਾ ਚੰਗਿਆਈਆ ॥

ਮੈ ਰਾਤਿ ਦਿਹੈ ਵਡਿਆਈਆਂ ॥

ਅਣਮੰਗਿਆ ਦਾਨੁ ਦੇਵਣਾ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸਚੁ ਸਮਾਲਿ ਜੀਉ ॥੨੪॥੧॥

Ŧerī-ā saḏā saḏā cẖang-ā-ī-ā.

Mai rāṯ ḏihai vadi-ā-ī-āʼn.

Aṇmangi-ā ḏān ḏevṇā kaho Nānak sacẖ samāl jī-o. ||24||1||

Oh Ekankar! Excellences are your virtues! I praise you day and night. You give me even without my asking. Oh Nanak! Say this: (brothers!) Contemplate Ekankar.

          In that bliss, one starts enjoying His creation, which used to appear adversary before. One remains aware of the fact that behind all the biggest events was the Creator and thus He will remain like this forever. Loving Him, one praises what He gives, and also one praises Him even if He doesn’t. What more one want to have when one has entered into everlasting bliss. Life is a journey the Creator has put us on it; we start it with nothing and we end it with nothing. The grasping and gathering the materialistic things do not solve our problem: the Maya bondage, which keeps us separated from our Creator. Contentment makes our journey easier and comfortable and His love and feeling His presence always set us free from the bondage. Then, only then we come home to settle down within by ending our wandering and a load of worries and anxieties.

Wishes

Gurdeep Singh

An Experience Through A Routine

For a long time, it has been my curiosity to understand what our Gurus’ routine had been for a spiritual perfection. The stories told about them are not enough for me, as I suspect that some hear say elements and egregious lies are layered in them. Fourth Nanak guides us how our day should start on 305, SGGS, but my desire has continued to know more about their own routine through their own words. While studying the bani, I have come across a shabda by First Nanak that is satisfactorily relevant to my curiosity.  In it, he tells about him and his priorities, which is a base of his missionary exploration. That is what he has believed in and that is what he wants from us, his followers. Let us look at that shabda, in Raag Parbhati on 1331, SGGS:

ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥

Parbẖāṯī mėhlā 1.

Raag Parbhati, the bani of First Nanak

ਗੀਤ ਨਾਦ ਹਰਖ ਚਤੁਰਾਈ ॥

ਰਹਸ ਰੰਗ ਫੁਰਮਾਇਸਿ ਕਾਈ ॥

Gīṯ nāḏ harakẖ cẖaṯurā-ī.

Rahas rang furmā-is kā-ī.

In essence: The worldly songs, tunes and cleverness, the comforts, pleasures and dominion,

ਪੈਨ੍ਹ੍ਹਣੁ ਖਾਣਾ ਚੀਤਿ ਨ ਪਾਈ ॥

ਸਾਚੁ ਸਹਜੁ ਸੁਖੁ ਨਾਮਿ ਵਸਾਈ ॥੧॥

Painĥaṇ kẖāṇā cẖīṯ na pā-ī.

Sācẖ sahj sukẖ nām vasā-ī. ||1||

and wearing and eating do not please my mind; I enshrine Har’s name in my mind, and I obtain peace and poise.

        In this context, look at the Guru’s another expression on 225, SGGS in which he declares that everything one desires to attain fails to provide peace for one’s mind without the Creator’s love. We see everyday that the achievement of the worldly financial and power related goals fails to procure peace and happiness that can last. It is our shallowness that we fall for that petty stuff if we are longing to have everlasting happiness. Where is peace without Him? Certainly, there is no peace without loving Him flawlessly:

ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਚੋਆ ਚੰਦਨੁ ਅੰਕਿ ਚੜਾਵਉ ॥

ਪਾਟ ਪਟੰਬਰ ਪਹਿਰਿ ਹਢਾਵਉ ॥

ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਨਾਮ ਕਹਾ ਸੁਖੁ ਪਾਵਉ ॥੧॥

Ga-oṛī mėhlā 1.

Cẖo-ā cẖanḏan ank cẖaṛāva-o.

Pāt patambar pahir hadẖāva-o.

Bin har nām kahā sukẖ pāva-o. ||1||

Raag Gaurhi, the bani of First Nanak.

In essence: Even if I apply perfume of Chandan and wear silky robes, I cannot obtain peace and comfort without Akalpurakh’s name.

ਕਿਆ ਪਹਿਰਉ ਕਿਆ ਓਢਿ ਦਿਖਾਵਉ ॥

ਬਿਨੁ ਜਗਦੀਸ ਕਹਾ ਸੁਖੁ ਪਾਵਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥

Ki-ā pahira-o ki-ā odẖ ḏikẖāva-o.

Bin jagḏīs kahā sukẖ pāva-o. ||1|| rahā-o.

What should I wear to make a show? I cannot obtain peace and comfort without Akalpurakh, the Master of the world. Pause.

         The essence is the same; without living in His memory and love, peace remains unattainable. Obviously first priority of the Guru is remembering the Creator and feeling His presence within and out. Then the daily routine of making a living starts. Whatever is due to do is done but without forgetting Him for a second. Basically, the entire attention remains on the Creator. The result of it settles a flow of peace within. Add to it, the plight of the mind that becomes uninterested in the worldly attractions is expressed as it falls in love with the Creator. The mind, in love with the Creator, doesn’t worry what is going to happen or what is there in the future, because it is irrelevant for it as it is drenched in His love. It is only His memory that keeps it in bliss.

ਕਿਆ ਜਾਨਾਂ ਕਿਆ ਕਰੈ ਕਰਾਵੈ ॥

ਨਾਮ ਬਿਨਾ ਤਨਿ ਕਿਛੁ ਨ ਸੁਖਾਵੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥

Ki-ā jānāʼn ki-ā karai karāvai.

Nām binā ṯan kicẖẖ na sukẖāvai. ||1|| rahā-o.

What do I know what Akalpurakh does for me, or what He makes me do? Nothing pleases my mind without His name. Pause.

           Worries have no place in believing in His eternal laws that are bound to occur.  We are treading on a path leading to our goal, but does it matter if it is littered with obstacles?  It doesn’t, because important is the spiritual goal – filled with everlasting bliss – that we intend to attain. The Guru implies here his determination to stay in His love. As long as the mind is fixed on His memory, nothing matters. If the path is blocked, all measures at hand can be applied so that treading on the path continues. Sikhi doesn’t accept outer influences save for the Gurbani; it doesn’t compromise with other alternatives but the Guru’s shown path; walking fearlessly on this path, the follower merges with the Guru’s guidance finally.

ਜੋਗ ਬਿਨੋਦ ਸ੍ਵਾਦ ਆਨੰਦਾ ॥

ਮਤਿ ਸਤ ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਗੋਬਿੰਦਾ ॥

Jog binoḏ savāḏ ānanḏā.

Maṯ saṯ bẖā-e bẖagaṯ gobinḏā.

I enjoy bliss through the wondrous play of Akalpurakh’s union, as I am totally involved in His devotion in love.

        Then our living becomes sweeter, and negativity around us disappears; even some ups and down may hit hard, but the cozy presence of the Creator soothes our flickering minds; thus we are saved from the fire of anxiety. Such powerful is His devotion if done with impeccable sincerity.

ਕੀਰਤਿ ਕਰਮ ਕਾਰ ਨਿਜ ਸੰਦਾ ॥

ਅੰਤਰਿ ਰਵਤੌ ਰਾਜ ਰਵਿੰਦਾ ॥੨॥

Kīraṯ karam kār nij sanḏā.

Anṯar ravṯou rāj ravinḏā. ||2||

Praising Akalpurakh has become my daily routine. My all-pervading Akalpurakh is illumining me within.

            As His presence glows within, positive energy is established not only within but also outside. If the negativity is experienced around, it is converted into positivity. Now in this situation, it is not our minds that take the steering of our lives, but the presence of Akalpurakh that drives us toward the unending bliss. In Maya pursuits, such experience is not inevitable; instead it remains incomprehensible.

ਪ੍ਰਿਉ ਪ੍ਰਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰੇਮਿ ਉਰ ਧਾਰੀ ॥

ਦੀਨਾ ਨਾਥੁ ਪੀਉ ਬਨਵਾਰੀ ॥

Pari-o pari-o parīṯ parem ur ḏẖārī.

Ḏīnā nāth pī-o banvārī.

I have enshrined my Akalpurakh’s love in my heart. My spouse, Akalpurakh, is the Support of the meek; He is the Master of the world.

          Feelings of His greatness envelop the mind and it enjoys the bliss it is in. It never comes out of it knowing and realizing that He is the Master of all and He is ever present in and out. Then what else can scare us? What else can worry us?

ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਦਾਨੁ ਬ੍ਰਤਕਾਰੀ ॥

ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਤਰੰਗ ਤਤੁ ਬੀਚਾਰੀ ॥੩॥

An-ḏin nām ḏān baraṯkārī.

Ŧaripaṯ ṯarang ṯaṯ bīcẖārī. ||3||

I am performing my duty of remembering His name and inspiring others to do that every day. As I reflect on Akalpurakh, the source of all, I become satiated and free of the Maya waves.

        The waves of Maya subside and die, as the mind gets soaked in His love. As the mind is in His blissful love, it pursues its aim to get together with those, who are ready to listen and to walk on the same path. Let others also realize that the presence of the all-powerful and all wise Creator is saturated all over; realization of this truth is itself an ever-lasting joy.

ਅਕਥੌ ਕਥਉ ਕਿਆ ਮੈ ਜੋਰੁ ॥

ਭਗਤਿ ਕਰੀ ਕਰਾਇਹਿ ਮੋਰ ॥

Akthou katha-o ki-ā mai jor.

Bẖagaṯ karī karā-ihi mor.

Oh Akalpurakh! What power I have to express your inexpressible virtues? I do your devotion, because you make me do it.

         Make sure, no claim gets place in the heart ever; whatever is obtained through His devotion should be credited back to the Creator saying loudly: Oh Ekankar! It is you who can make it happen; otherwise, a small attraction of Maya can floor us instantly.

ਅੰਤਰਿ ਵਸੈ ਚੂਕੈ ਮੈ ਮੋਰ ॥

ਕਿਸੁ ਸੇਵੀ ਦੂਜਾ ਨਹੀ ਹੋਰੁ ॥੪॥

Anṯar vasai cẖūkai mai mor.

Kis sevī ḏūjā nahī hor. ||4||

When Akalpurakh abides within, my self-conceit and claims related to it go away.There is none other whom I can serve but Him.

        Truth is that when Ekankar is realized, none other is deemed as worthy of worship or praise, because there is none equal to Him. No fear bothers us and we stop going door to door for any help. All rituals and rites lose their luster. No need is felt to please anyone. His immanent presence within evaporates our duality and conceit once for all and the ultimate freedom dawns in. No other one exists to be compared to Him. Thus no other compromise or alternative exists in His true devotee’s mind.

ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਮਹਾ ਰਸੁ ਮੀਠਾ ॥

ਐਸਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਅੰਤਰਿ ਡੀਠਾ ॥

Gur kā sabaḏ mahā ras mīṯẖā.

Aisā amriṯ anṯar dīṯẖā.

The Guru’s shabda is supreme elixir; I have seen such elixir of life (Akalpurakh’s name) within.

       To elevate to that mountainous peak, the instructions from the Guru are mandatory; therefore reading and putting them in practice bring the mind closer to Akalpurakh; eventually, it falls in love with Him forever. As the Guru’s instructions are inspiring and sweet, so are Akalpurakh and His memory. Like an actor, the mind plays an assigned role; after that, it comes back to its real home. How such experience can be expressed? It is not possible. A few words can be said about that but that cannot define its entirety.

ਜਿਨਿ ਚਾਖਿਆ ਪੂਰਾ ਪਦੁ ਹੋਇ ॥

ਨਾਨਕ ਧ੍ਰਾਪਿਓ ਤਨਿ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥੫॥੧੪॥

Jin cẖākẖi-ā pūrā paḏ ho-e.

Nānak ḏẖarāpi-o ṯan sukẖ ho-e. ||5||14||

Who ever tastes that, obtains the perfect status. Oh Nanak! By becoming satiated with that elixir of life, one obtains peace.

         Such spiritual experience is inexpressible and incomprehensible as well for most of us; nonetheless, a rare one gets elevated so high that it enjoys the ultimate experience. Bottom line is to follow the routine the Guru has expressed in the above shabda by sharing his personal experience with us. Live with the Guru; seeing him drenched in Ekankar’s love, fall for Him forsaking everything but the Guru’s instructions. Any short cut can ruin the entire purpose of studying his shabda or enjoying his experience. One wrong step can push us far away from our selected goal. Sincerity is very essential. Consequential nature has no place on this path. It is a complete surrender to the Creator but after falling in love with Him. As His presence is realized within, a guiding light glows within us forever; then no turning back occurs. We play our assigned roles, but we live in His ordinance perfectly by staying with Him all the time. We should also extend our hands to others. Establishing spiritual shop to gain financial gains and worldly recognition is nothing but committing spiritual suicide that drowns not only its owner but also its customers. Our becoming customers of such a shop leads us to get cheated in day light at our own hands. Walking away from such fake spiritual-shops will be perfect wisdom to attain what the Guru expresses in the above shabda; otherwise, bear in mind that the storm of treachery and exploitation or incendiary speeches has no pity for any one.

Wishes!

Humbly

Gurdeep Singh

A Difficult But Possible Path

Many times, I have heard from my own friends that living strictly according to the Gurbani becomes very much difficult. It appears to them that it is not possible to become detached with the world; besides, they also believe that Tenth Nanak has taught them to deal with the world without becoming detached while following First Nanak. I wonder what made them think so!  I agree that walking on the First Nanak’s path is not that simple, but all the same, it is not impossible. Tenth Nanak has attached us to the Gurbani so that we, his Sikhs, take guidance from it; however, living detached means living fearlessly without getting attached with anything emotionally; what we have, we have, but if it is gone, it should not affect on us negatively. Tenth Nanak has shown us by going through the storm of ups and down. Tenth Nanak was certainly one with First Nanak and many oftenly we fail to realize that. No wonder, the outsiders separate Tenth Nanak from First Nanak forgetting that the same message was conveyed in context of different situations and contexts. In a detached situation, utter humility is cemented with fearlessness; Tenth Nanak inspires us to stand up against tyranny or injustice but being detached, as he keeps First Nanak’s advice his priority number one, because the message is the same; according to him, turning our backs towards any eminent oppression is not right for the Guru’s follower (Please see First Nanak’s shabda on, 417,SGGS). The Guru’s followers are fearless and detached and what can scare them? Even while living a normal life and dealing with the worldly conflict, it is possible to remain detached. Tenth Nanak and his brave followers proved to be detached and fearless. Didn’t they? No attachment of any kind came in their way.

           Actually attachment sows the seed of fear. In the Gurmat, by divorcing everything or every relation, living in a lonely place is not called a detached life. To understand the real aspect of detachment, the Gurbani asks us to live like a guest without getting attached to anything (Please see 1188, 646, 148, SGGS). In the following shabdas, we will see that living as per the Gurbani is not impossible while bearing in our minds our Tenth Nanak’s advice about injustice and oppression.

The following shabda is on 830, SGGS:

ਰਾਗੁ ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੧੩ ਪੜਤਾਲ

Rāg bilāval mėhlā 5 gẖar 13 paṛṯāl

Raag Bilawal, the bani of Fifth Nanak, house thirteen “Partaal (repeated rhythm)

ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥

Ik  oaʼnkār saṯgur parsāḏ.

There is only one all pervading Akalpurakh, who is known through the Satiguru’s blessings.

ਮੋਹਨ ਨੀਦ ਨ ਆਵੈ ਹਾਵੈ ਹਾਰ ਕਜਰ ਬਸਤ੍ਰ ਅਭਰਨ ਕੀਨੇ ॥

ਉਡੀਨੀ ਉਡੀਨੀ ਉਡੀਨੀ ॥

ਕਬ ਘਰਿ ਆਵੈ ਰੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥

Mohan nīḏ na āvai hāvai hār kajar basṯar abẖran kīne.

Udīnī udīnī udīnī.

Kab gẖar āvai rī. ||1|| rahāo.

In essence: Oh my enticing Ekankar! I cannot sleep without you though I am adorned with necklace, ornaments and collyrium (though I have decorated-religiously myself to meet you); I cannot hold back my sobbing, and I am very sad. When will you be home? Pause.

           In the above verses, the Guru expresses a sad plight of the soul-bride, who is eager to see Ekankar. In helplessness, she is in anxiety; she is eager to meet Him but cannot. We are not like that soul-bride, because we are happy with what we have or what we do; we take pleasure to feed our own conceit, and we are involved in our affairs and entanglements exceedingly. The Guru, through these verses, asks us to develop such longing for Ekankar that can awaken us from ourMaya slumber. If we do not develop that kind of longing for Him, we are not going anywhere; we are stuck in our duality. To long for Him eagerly should be our first step.

ਸਰਨਿ ਸੁਹਾਗਨਿ ਚਰਨ ਸੀਸੁ ਧਰਿ ॥

ਲਾਲਨੁ ਮੋਹਿ ਮਿਲਾਵਹੁ ॥

ਕਬ ਘਰਿ ਆਵੈ ਰੀ ॥੧॥

Saran suhāgan cẖaran sīs ḏẖar.

Lālan mohi milāvhu.

Kab gẖar āvai rī. ||1||

I take refuge of the fortunate soul-bride humbly and ask her to help me to meet my enticing Prabh. (My anxiety is) When will my Prabh come home?

           Now the Guru suggests us to meet Prabh’s real devotee, who is with Him, and who has envisioned Him. This is the second step. (Suhagan is a lady whose spouse is alive and remains with her; even if sometimes, she is not physically with her spouse, still she is known to be wife of a that spouse, who is alive. Here the word “suhagan” is used as a metaphor to express oneness with the Creator. Suhagana are the Guru, and His devotee. Why cannot we be Suhagana? Answer: We are divorced to Him because of our liaisons with Maya. We are not fortunate enough to realize our Spouse, Prabh.

           It is said in the Gurbani that to become an expert, one should ask an expert (602, 1410, SGGS). What can I tell you about His union if I do not have its experience? In the same way, what others can tell you if they lack such experience? The experienced one is the Guruor a true Guru’s follower, who can guide us perfectly.

           In the following verses, the Guru advises his followers:

ਸੁਨਹੁ ਸਹੇਰੀ ਮਿਲਨ ਬਾਤ ਕਹਉ ਸਗਰੋ ਅਹੰ ਮਿਟਾਵਹੁ ਤਉ ਘਰ ਹੀ ਲਾਲਨੁ ਪਾਵਹੁ ॥

ਤਬ ਰਸ ਮੰਗਲ ਗੁਨ ਗਾਵਹੁ ॥

ਆਨਦ ਰੂਪ ਧਿਆਵਹੁ ॥

ਨਾਨਕੁ ਦੁਆਰੈ ਆਇਓ ॥

ਤਉ ਮੈ ਲਾਲਨੁ ਪਾਇਓ ਰੀ ॥੨॥

Sunhu saherī milan bāṯ kahao sagro ahaʼn mitāvhu ṯao gẖar hī lālan pāvhu.

Ŧab ras mangal gun gāvhu.

Ānaḏ rūp ḏẖiāvahu.

Nānak ḏuārai āio.

Ŧao mai lālan pāio rī. ||2||

Oh Friend! Listen to me! I am telling you how our Beloved is met: eliminate your entire self-conceit (Self-conceit doesn’t only means to show pride but it includesgeneral behavior as well) and find your Spouse, Prabh, within. Then, you sing His praises and meditate on Him, who is embodiment of bliss. Nanak has also come to this door (has settled within after eliminating his “self-conceit”) and has found his beloved.

           Our Self-conceit makes us aware that we are very intelligent; we see things and only believe in those things, which are convincing to our own set up minds. Anything that goes against our rational measure we build through our knowledge, we reject it. That is why Fifth Nanak advises us to leave our wisdom aside and take the Guru’s refuge humbly: 43 SGGS.

           If we intend to envision Ekankar, our conceit that guides our everyday behavior must go. If this conceit is there, there is no chance to realize Him. This part is the hardest part to put in practice. We have dug many ditches around us with this conceit; therefore, our walking with the Guru has become impossible. We have friends to take their sides regardless their being right or wrong. We have to keep our honorable names. We coin new meanings of some concepts expressed in the Gurbani and we start boasting that we have found the diamond. We have strong thirst of getting compliments; in fact, we are addicted to them. We have other so many interests that create ditches on our way. It is not possible to have Prabh’s memory in our hearts because of our involvement into such Maya temptations (First Nanak states about it on 15 SGGS, but still we ignore it and keep letting our minds direct us. We keep saying: we are learning). You know how the things are! Well, the Guru warns us that we cannot get both ways. Make a pick. There is a dilemma that tears us apart. We find different ways to obey our Guru; we get up early in the morning and do Gurbani-path; not a bad habit. There is one thing missing in this act though; for that reason, it is not acceptable to the Guru. What is that and why it is not acceptable to the Guru? The answer is: We keep our filth of Maya and conceit sealed within. Our Guru asks us to get rid of it. If we don’t obey our Guru, what the Gurbani reciting will do then? That seal is like bulletproof glass. That must be shattered to follow the Guru and to clean the filth of our conceit andMaya attachment. Are you with me to make a right pick? If you are, please read on the following, and see what miracle occurs if we get ready to follow the Guru:

ਮੋਹਨ ਰੂਪੁ ਦਿਖਾਵੈ ॥

ਅਬ ਮੋਹਿ ਨੀਦ ਸੁਹਾਵੈ ॥

ਸਭ ਮੇਰੀ ਤਿਖਾ ਬੁਝਾਨੀ ॥

ਅਬ ਮੈ ਸਹਜਿ ਸਮਾਨੀ ॥

ਮੀਠੀ ਪਿਰਹਿ ਕਹਾਨੀ ॥

ਮੋਹਨੁ ਲਾਲਨੁ ਪਾਇਓ ਰੀ ॥ ਰਹਾਉ ਦੂਜਾ ॥੧॥੧੨੮॥

Mohan rūp ḏikẖāvai.

Ab mohi nīḏ suhāvai.

Sabẖ merī ṯikẖā bujẖānī.

Ab mai sahj samānī.

Mīṯẖī pirėh kahānī.

Mohan lālan pāio rī. Rahāo ḏūjā. ||1||128||

My enticing Ekankar has shown me His vision, and now sleep has become soothing to me. My all thirst is quenched. My mind is stilled now, and the story (talk) of my Spouse has become sweet. I have obtained my beloved. Pause second (rI is an expression used for the famine gender; in the shabda, the words are coming out of a soul bride, who is keen to see her Spouse, Ekankar).

What happened here?

           The Guru continues the story of the soul-bride, who gets counseling and succeeds in eradicating her conceit. When her conceit is gone, her Spouse’s vision becomes apparent. Thus she realizes Ekankar. The dominant change that was brought in by the soul-bride was elimination of her conceit. As we go through the Gurbani, it becomes obvious that there is no place for the conceit in the Guru’s house (560, SGGS). It is the first thing we should do away with when we go to the Guru. If it lurks around, it will play very negative roles in our lives. The relation of the conceit with us is like of the termite and the wood The Gurus and the Bhagatas repeatedly say that if our conceit exists, Ekankar’s vision becomes impossible for us.In the end of this article, First Nanak’s slok makes this pointclearer. To have success in following our Guru and to obtain our goal to envision the Creator, we must learn how to live detachedly, because in detachment, the conceit disappears.Eventually as His love glows within, fearlessness and humbleness will kick in automatically. As we elevate to that peak, in real sense, we can practically enjoy First Nanak’s slok on 1092 to 1093, SGGS:

ਸਲੋਕ ਮਃ ੧ ॥

Salok mėhlā 1.

Slok of First Nanak

ਹਉ ਮੈ ਕਰੀ ਤਾਂ ਤੂ ਨਾਹੀ ਤੂ ਹੋਵਹਿ ਹਉ ਨਾਹਿ ॥

ਬੂਝਹੁ ਗਿਆਨੀ ਬੂਝਣਾ ਏਹ ਅਕਥ ਕਥਾ ਮਨ ਮਾਹਿ ॥

ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਤਤੁ ਨ ਪਾਈਐ ਅਲਖੁ ਵਸੈ ਸਭ ਮਾਹਿ ॥

ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ਤ ਜਾਣੀਐ ਜਾਂ ਸਬਦੁ ਵਸੈ ਮਨ ਮਾਹਿ ॥

ਆਪੁ ਗਇਆ ਭ੍ਰਮੁ ਭਉ ਗਇਆ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੁਖ ਜਾਹਿ ॥

ਗੁਰਮਤਿ ਅਲਖੁ ਲਖਾਈਐ ਊਤਮ ਮਤਿ ਤਰਾਹਿ ॥

ਨਾਨਕ ਸੋਹੰ ਹੰਸਾ ਜਪੁ ਜਾਪਹੁ ਤ੍ਰਿਭਵਣ ਤਿਸੈ ਸਮਾਹਿ ॥੧॥

Hao mai karī ṯāʼn ṯū nāhī ṯū hovėh hao nāhi.

Būjẖhu giānī būjẖṇā eh akath kathā man māhi.

Bin gur ṯaṯ na pāīai alakẖ vasai sabẖ māhi.

Saṯgur milai ṯa jāṇīai jāʼn sabaḏ vasai man māhi.

Āp gaiā bẖaram bẖao gaiā janam maran ḏukẖ jāhi.

Gurmaṯ alakẖ lakẖāīai ūṯam maṯ ṯarāhi.

Nānak sohaʼn hansā jap jāpahu ṯaribẖavaṇ ṯisai samāhi. ||1||

Oh Prabh! When I display my conceit, you do not become manifest in me and when you are in me, my conceit doesn’t exist.Oh knowledgeable and wise ones! Find out about this secret of the inexpressible of inexpressible Creator in your minds.Without the Guru, the inexpressible Creator, who abides in all, cannot be obtained.Through the Satiguru, He is known when the shabda stays in the mind.Then one’s sense of “self” goes away; one’s fear and doubt, and pain of birth and death go away.Through the Guru, the invisible is seen, and with the sublime intellect, the people ferry across the worldly ocean.Oh Nanak! Contemplate Prabh saying,” He is me and I am Him (become one with Him by casting off the duality)” all the residents of the three worlds are at His support.

           Awareness of “self”, presence of doubt and fear are because of the body attachment; as one goes beyond it, Akalpurakh’s presence settles within; consequently, we become one with Him. Then nothing is left to get attached to or to display any claim in any circumstances. The only idea that dominates us then is ” He is me and I am Him,”as the Guru said in the above slok.  It is hard to get elevated to that level, but it is not impossible.

Humbly

Gurdeep Singh

ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਮ੍ਰਿਤਕ-ਸੰਸਕਾਰ ਦੀ ਰਸਮ ( ਲੇਖਕ – ਪ੍ਰੋ.ਕਸ਼ਮੀਰਾ ਸਿੰਘ, ਯੂ. ਐੱਸ. ਏ)

ਧੰਨੁ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਸਮਾਉਣ ਸਮੇਂ ਦਾਹ-ਸੰਸਕਾਰ ਸੰਬੰਧੀ ਕੁਝ ਪਿਆਰੇ ਬੋਲ ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੋਲਾਂ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਸੁੰਦਰ ਜੀ ਨੇ ਰਾਮਕਲੀ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ‘ਸਦ’ ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਸੁੰਦਰ ਜੀ ਤੀਜੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਪੜਪੋਤੇ ਸਨ {ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਤੋਂ ਬਾਬਾ ਮੋਹਰੀ ਜੀ, ਬਾਬਾ ਮੋਹਰੀ ਜੀ ਤੋਂ ਬਾਬਾ ਅਨੰਦ ਤੇ ਬਾਬਾ ਅਨੰਦ ਜੀ ਤੋਂ ਬਾਬਾ ਸੁੰਦਰ ਜੀ}। ਧੰਨੁ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜੁਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਰਚਨਾ ‘ਆਦਿ ਬੀੜ’ ਜਾਂ ‘ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ’ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਆਪਿ ਕਿਰਪਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।

        ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਤੁਕ ‘ਸਦ’ ਰਚਨਾ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਪਉੜੀ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ। ‘ਸਦ’ ਸ਼ਬਦ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਲਫ਼ਜ਼ ‘ਸ਼ਬਦ’ ਦਾ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਰੂਪ ਹੈ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ‘ਸੱਦ’ ਹੀ ਹੈ ਤੇ ਅਰਥ ਹੈ- ਸੱਦਾ ਜਾਂ ਆਵਾਜ਼। ਇੱਸ ਪਉੜੀ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਇਉਂ ਹੈ-

ਤੁਕ ਨੰਬਰ ੧:

        ਅੰਤ ਸਮੇਂ ਤੀਜੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ, ਸ਼ਰੀਰ ਤਿਆਗਣ ਤੋਂ, ਪਿੱਛੋਂ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ ਸਾਲਾਹ ਦਾ ਕੀਰਤਨ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।

ਤੁਕ ਨੰਬਰ ੨:

        ਰੱਬ ਦੇ ਸਿਮਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਗੁਰਸਿੱਖਾਂ (ਕੇਸਉ ਗੋਪਾਲ ਪੰਡਿਤ) ਨੂੰ ਹਰੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ ਸਾਲਾਹ (ਹਰਿ ਹਰਿ ਕਥਾ ਪੜਹਿ) ਕਰਨ ਲਈ ਬੁਲਾਇਓ {ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਰੀਤੀ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਹੀ ਨਿੱਜੀ ਅਚਾਰਜ ਕਿਰਿਆ ਕਰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਏਥੇ ਇੱਕ ਦੀ ਨਹੀਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸੱਚੀ ਕਿਰਿਆ ਵਾਸਤੇ ਸੱਦਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਚੱਲਦੀ ਗ਼ਲਤ ਰੀਤੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਅਚਾਰਜ ਨਿਸਚਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਅਚਾਰਜ ਦੀ ਬੇ-ਸਮਝੀ ਵਾਲ਼ੀ ਅਧੀਨਗੀ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਹੈ। ਸ਼ਬਦ ‘ਪੰਡਿਤ’ ਵੀ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਹੈ ਤੇ ਕਰਮ ਕਾਰਕ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ-ਵਚਨ ‘ਪੰਡਿਤੁ’ ਲਫ਼ਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਬਦ ਜੋੜਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਵੇਖਣ ਯੋਗ ਹੈ}। ਇਹ ਸਿਫ਼ਤਿ ਸਾਲਾਹ ਹੀ ‘ਪੁਰਾਣ’ ਪੜ੍ਹਨਾ ਹੈ, ਭਾਵ, ਕਿਸੇ ਹੋਰ ‘ਗਰੁੜ ਪੁਰਾਣ’ ਆਦਿਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ।

        ਧੰਨੁ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ‘ਕੇਸਉ’ { ਕੇਸ਼ਉ- ਕੇਸ਼ਵ ਤੋਂ} ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦਿਆਂ ਬਖ਼ਸ਼ਸ ਕੀਤਾ ਹੈ-

ਪਿੰਡੁ ਪਤਲਿ ਮੇਰੀ ਕੇਸਉ ਕਿਰਿਆ ਸਚੁ ਨਾਮੁ ਕਰਤਾਰੁ॥

ਐਥੈ ਓਥੈ ਆਗੈ ਪਾਛੈ ਏਹੁ ਮੇਰਾ ਆਧਾਰੁ॥        

— ਗਗਸ ੩੫੮

        ਕੇਸੁ – ਕੇਸ਼ਉ, ਕੇਸ਼ਵ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ ਹੀ ਪੱਤਲ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਪਿੰਨੇ (ਜੌਂਆਂ ਜਾਂ ਚੌਲ਼ਾਂ ਦੇ ਪੇੜੇ) ਰੱਖ ਕੇ ਵੰਡਣ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਕਿਰਿਆ- ਦਾਹ ਸੰਸਕਾਰ ਨਾਲ਼ ਸੰਬੰਧਤ ਕਰਮ। ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ ਹੀ ਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ ਹੀ ਹਰ ਥਾਂ ਉੱਤੇ, ਭਾਵ, ਲੋਕ ਪ੍ਰਲੋਕ ਵਿੱਚ ਸਹਾਰਾ ਬਣਦੀ ਹੈ।

ਤੁਕ ਨੰਬਰ ੩:

        ਹਰੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ ਸਾਲਾਹ ਹੀ ਪੜ੍ਹਨੀ ਹੈ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੀ ਹੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਕੋਈ ‘ਬੇਬਾਣ’ ਕੱਢਣ { ਬੁੱਢਾ ਮਰਨਾ, ਫੁੱਲੀਆਂ ਪਤਾਸ਼ੇ ਸੁੱਟਣੇ, ਗੁਬਾਰੇ ਬੰਨ੍ਹਣੇ ਆਦਿਕ} ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਪਿਆਰ ਹੀ ‘ਬੇਬਾਣ’ ਹੈ ਜੋ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਬਾਬਾ ਸੁੰਦਰ ਜੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ।

ਤੁਕ ਨੰਬਰ ੪:

ਪਿੰਡੁ ਪਤਲਿ ਕਿਰਿਆ ਦੀਵਾ ਫੁਲ, ਹਰਿ ਸਰਿ ਪਾਵਏ॥

ਨੋਟ: ਧੰਨੁ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਸਾ ਰਾਗ ਦੇ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ‘ਪਿੰਡੁ, ‘ਪਤਲਿ’, ‘ਕਿਰਿਆ’, ‘ਕੇਸਉ’ ਆਦਿਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਦੱਸ ਗਏ ਸਨ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾਂ ਵਿਛੜੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੀ ਆਤਮਾ ਜਾਂ ਮੁਕਤੀ ਨਾਲ਼ ਕੋਈ ਸੰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੁਰਦਾ ਸ਼ਰੀਰ ਕੋਲ਼ ੩੬੦ ਦੀਵੇ ਜਗਾਉਣ ਦਾ ਭਰਮ ਵੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੱਢ ਗਏ ਸਨ। ਦੀਵੇ ਜਗਾਉਣ ਤੇ ਮੁਰਦੇ ਦਾ ਰਾਹ ਰੌਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

        ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਖਿਆ- ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ ਹੀ ‘ਦੀਵਾ’ ਹੈ। ਨਾਮ ਦਾ ਦੀਵਾ ਜਗਦਾ ਰੱਖਣ ਤੇ ਜਮਾਂ ਦਾ ਦੁਖ-ਰੂਪ ਤੇਲ ਨਾਮ ਦੇ ਦੀਵੇ ਵਿੱਚ ਸੜਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾਮ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਜੀਵ ਜੀਉਂਦਾ ਹੀ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਿਛੁੜੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਥਾਂ ਤੇ ਸੁੱਟਣ ਨਾਲ਼ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਕੋਈ ਵਾਸਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਮੁਕਤੀ ਨਹੀਂ ਮੰਗਦੇ ਸਗੋਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਮੰਗਦੇ ਹਨ-

ਰਾਜੁ ਨ ਚਾਹੁ ਮੁਕਤਿ ਨ ਚਾਹਉ ਮਨਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਚਰਨ ਕਮਲਾਰੇ॥

— ਗਗਸ ੫੩੪ (ਮਹਲਾ ੫)

ਆਸਾ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਧੰਨੁ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਬਖ਼ਸਸ ਕਰਦੇ ਹਨ-

ਦੀਵਾ ਮੇਰਾ ਏਕੁ ਨਾਮੁ ਦੁਖੁ ਵਿਚਿ ਪਾਇਆ ਤੇਲੁ॥

ਉਨਿ ਚਾਨਣਿ ਓਹੁ ਸੋਖਿਆ ਚੂਕਾ ਜਮ ਸਿਉ ਮੇਲੁ॥

— ਗਗਸ ੩੫੮

ਆਟੇ ਦੇ ਵੰਡੇ ਪਿੰਨੇ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ ਦਾ ਪਿੰਨਾਂ (ਪਿੰਡੁ) ਕਦੀ ਮੁੱਕਦਾ ਨਹੀਂ-

ਇਕ ਲੋਕੀ ਹੋਰੁ ਛਮਿਛਰੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣੁ ਵਟਿ ਪਿੰਡੁ ਖਾਇ॥

ਨਾਨਕ ਪਿੰਡੁ ਬਖਸੀਸ ਕਾ ਕਬਹੂੰ ਨਿਖੂਟਸਿ ਨਾਹਿ॥

— ਗਗਸ ੩੫੮

ਪਦ-ਅਰਥ: ਇਕ ਲੋਕੀ- ਇੱਕ ਪਿੰਨ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ। ਹੋਰੁ ਛਮਿਛਰੀ- ਦੂਜਾ ਪਿੰਨ

        ਛਮਿਛਰੀ (ਪਿੱਤਰਾਂ) ਨੂੰ ਭੇਂਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਇ- ਪਿੱਛੋਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਆਪ ਜਜਮਾਨ ਦੇ ਘਰੋਂ ਖੀਰ-ਪੂਰੀ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਬਖਸੀਸ ਕਾ- ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ ਦਾ ਪਿੰਨ (ਪੇੜਾ)। ਨਿਖੂਟਸਿ ਨਾਹਿ- ਮੁੱਕਦਾ ਨਹੀਂ।

ਤੁਕ ਨੰਬਰ ੪ ਦੇ ਅਰਥ:- ਗੁਰੂ ਤਾਂ ਜੌਆਂ ਜਾਂ ਚੌਲ਼ਾਂ ਦੇ ਆਟੇ ਦੇ,ਪੱਤਲ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਰੱਖੇ ਪਿੰਨੇ, ਸਾਰੀ ਅੰਤਮ ਦੀ ਕਿਰਿਆ, ਮਰਨ ਤੇ ੩੬੦ ਦੀਵੇ ਬਾਲਣੇ ਅਤੇ ਬਚੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਅਗੀਠੇ ਵਿੱਚੋਂ ਚੁਗਣ ਨੂੰ ਹਰਿ ਸਰਿ (ਸਤਿਸੰਗਤ) ਤੋਂ ਸਦਕੇ ਕਰਦਾ ਹੈ। ‘ਪਾਵਏ’ ਸ਼ਬਦ ਤੀਜੇ ਪੁਰਖ ਦੀ ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ਼ ਦੀ ਇੱਕ-ਵਚਨ ਕਿਰਿਆ ਹੈ। ‘ਪਾਵਹੁ’ ਸ਼ਬਦ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਪਾਇਓ।

        ਪਾਵਏ- ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕੌਣ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ?

        ਉੱਤਰ ਹੈ – ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ।

        ਕੀ ਪਉਂਦਾ ਹੈ?

        ਉੱਤਰ ਹੈ- ਪਿੰਡ ਪਤਲਿ ਕਿਰਿਆ ਦੀਵਾ ਫੁਲ {‘ਕਿਰਿਆ’ ਕਿਤੇ ਵੀ ਪਾਈ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਥੂਲ ਵਸਤੂ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਤਾਂ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਵਲੋਂ ਆਪਣੇ ਸਵਾਰਥ ਲਈ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਕੀਤੀ ਰੀਤੀ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ। ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੁਝ ਕਿਤੇ ਜਾ ਕੇ ਪਉਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਆਖ ਰਹੇ}

        ਕਿੱਥੇ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ?

        ਉੱਤਰ ਹੈ- ‘ਹਰਿ ਸਰਿ’ ਵਿੱਚ। ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ‘ਹਰਿਸਰਿ’ ਨਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਤੀਰਥ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਪੁਰਾਤਨ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਕੀਤੀ ਰੀਤੀ ਅਨੁਸਾਰ ਜਿੱਥੇ ਹੱਡੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ਉਸ ਥਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ‘ਹਰਿਦੁਆਰ’ ਹੈ, ‘ਹਰਿਸਰਿ’ ਨਹੀਂ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ‘ਰਾਮ ਸਰਿ’, ‘ਹਰਿ ਸਰਿ’, ‘ਰਾਮਦਾਸ ਸਰਿ’, ‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸਰਿ’, ‘ਸਤਿ ਸਰਿ’, ‘ਸਤ ਸਰਿ’ ‘ਸਚੈ

        ਸਰਿ’ ਆਦਿਕ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸੇ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਤੀਰਥ ਲਈ ਨਹੀਂ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸਗੋਂ ‘ਸਤਿ ਸੰਗਤਿ’ ਲਈ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸਤਿ ਸੰਗਤਿ ਨੂੰ ਹੀ ਫੁੱਲ ਚੁਗਣ ਨਾਲੋਂ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਸਤਿ ਸੰਗਤਿ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਨਾਲੋਂ ਫੁੱਲ ਪਉਣ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਤੁੱਛ ਤੇ ਵਿਅਰਥ ਹੈ।

ਨੋਟ: ਧੰਨੁ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਇਸ ਲਿਖਤੀ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਵੀ ਸਿੱਖ ਦਾਹ-ਸੰਸਕਾਰ ਦੇ ਸਹੀ ਰਹੱਸ ਨੂੰ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਸਕੇ। ਅਜੇ ਵੀ ਸਿੱਖ ਅੰਗੀਠੇ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਭੂਤ-ਨੁਮਾ ਤੇ ਡਰਾਉਣੀ ਪੋਟਲ਼ੀ ਚੁੱਕੀ ਹਰਿ ਦੁਆਰ ਗੰਗਾ ਤੇ ਪਾਤਾਲ਼ ਪੁਰੀ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਲੈ ਜਾਣ ਤੋਂ ਹਟੇ ਨਹੀਂ ਜਦੋਂ ਕਿ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਇਸ ਕਿਰਿਆ ਨਾਲ਼ ਕੋਈ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨਹੀਂ।

        ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਛੜੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਗੰਗਾ/ਪਾਤਾਲ਼ਪੁਰੀ ਭੇਜਣ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਕਿਰਾਏ ਵਜੋਂ ਬੇਲੋੜੇ ਖ਼ਰਚ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕਾਇਆ ਕਲਪ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੁੰ ਸਹਾਇਤਾ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

        ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਸਮੇਂ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਅਣਗਿਣਤ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਪਾਈਆਂ। ਕੀ ਕੋਈ ਮੰਨ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੋਏ? ਉਹ ਤਾਂ ਜੀਉਂਦੇ ਹੀ ਮੁਕਤ ਸਨ, ਤਾਂ ਹੀ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਪਾ ਸਕੇ ਸਨ। ਜੋ ਜੀਉਂਦੇ ਹੀ ਮੁਰਦਾ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਕਿਸੇ ਭੀ ਤੀਰਥ ਉੱਤੇ ਪਾਉਣ ਨਾਲ਼ ਉਹ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਤਾਂ ਜੀਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ , ਮਰਨ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਨਹੀਂ।ਫ਼ੁਰਮਾਨ ਹੈ-

ਪ੍ਰਭ ਕੀ ਆਗਿਆ ਆਤਮ ਹਿਤਾਵੈ॥

ਜੀਵਨ ਮੁਕਤਿ ਸੋਊ ਕਹਾਵੈ॥

— ਗਗਸ ੨੭੫

        ਵਾਤਾ ਵਰਣ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਸਾਰੇ ਅਗੀਠੇ ਦੀ ਸੁਆਹ, ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਪਾਲ਼ਦੇ ਹੋਏ, ਨੇੜੇ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਗਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦੇਣੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਯੋਗ ਥਾਂ ਤੇ ਟੋਆ ਪੁੱਟ ਕੇ ਉੱਪਰ ਮਿੱਟੀ ਪਾ ਕੇ ਦੱਬ ਦੇਣੀ ਯੋਗ ਹੈ। ਵਿੱਛੜੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੀ ਮੜ੍ਹੀ ਆਦਿਕ ਕੋਈ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਉਣੀ ਅਯੋਗ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ।ਮੁਰਦਾ ਸ਼ਰੀਰ ਦਾਨ ਕਰ ਦੇਣ ਨਾਲ਼ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਝਗੜੇ ਹੀ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਬਿਮਾਰ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਦਾਨ ਕੀਤੇ ਸ਼ਰੀਰ ਦੇ ਅੰਗ ਅੰਗ ਮਿਲ਼ ਜਾਣ ਤੇ ਉਹ ਤੰਦਰੁਸਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।

        ਹਰ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਆਪ ਅਰਥਾਂ ਸਮੇਤ ਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮਨਮਤਾਂ ਭਾਰੂ ਹੋ ਨਹੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਸੱਚ ਵੀ ਝੂਠ ਵਿੱਚ ਲਪੇਟਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਦਾ ਗੁਰੂ ਗਿਆਨ (ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ) ਹੋਵੇ ਪਰ ਸਿੱਖ ਆਪ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੇ ਹਨ੍ਹੇਰੇ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਸੋਚਣ ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਵਾਲ਼ੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਜੇ ਸਿੱਖ ਹੀ ਅਰਥਾਂ ਸਮੇਤ ਬਾਣੀ ਦੀ ਸਹੀ ਵਿਚਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ ਤਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਫਿਰ ਓਸੇ ਵਹਿਣ ਵਿੱਚ ਵਹਿ ਜਾਣਗੀਆਂ ਜਿੱਸ ਵਿੱਚੋਂ ੨੩੯ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਲਾ ਕੇ ਅਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਦੇ ਕੇ ਦਸ ਗੁਰੂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹਾਂ ਨੇ ਕੱਢਿਆ ਸੀ।

ਤੁਕ ਨੰਬਰ ੫:

        ਹਰੀ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲੱਗਾ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉੱਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਪ੍ਰਭੂ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਹੋ ਗਏ।

ਤੁਕ ਨੰਬਰ ੬:

        ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰੂ-ਗੱਦੀ ਦਾ ਵਾਰਸ ਥਾਪਿਆ ਗਿਆ। ਗੁਰ ਸ਼ਬਦ ਰੂਪ ਸੱਚੀ ਰਾਹਦਾਰੀ ਦੀ ਤੀਜੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਵਲੋਂ ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ।

_______________***************_______________

Note:  Only Professor Kashmira Singh is aware if this article has been published somewhere else also.

ਨੋਟ :  ਵੈੱਬ ਸਾਇਟ ਤੇ ਛਪੇ ਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਅਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਹਨ । ਸੰਪਾਦਕੀ ਬੋਰਡ ਦਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ  ਸਹਿਮਤ ਹੌਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ।