Previous Next

The Knowledge Of Scriptures And A True Spiritual Progression.

In the following shabda Third Nanak makes it clear that it is not the reading or discussing of religious scriptures that helps the seeker to obtain spiritual progression but the grace of the Creator. The Guru advises his followers to reflect on the mind and its different situations it falls for by giving an example of a Pundit, who is totally engrossed in reading and talking about the scriptures. Why some people don’t care about what their religion says? Why they keep falling for vices and negativity? Why some people give no importance to Maya and get involved in the welfare of others?  Why some people indulge in gathering wealth and then leave it for others? What is the cause behind all these situations? As we study the shabda, we realize that the gift of our Creator’s grace decides our destiny. It is He, who has staged this show and involved behind it actively. Only reading and discussing about the scriptures bring no spiritual progression; instead such behavior fills one with conceit of being knowledgeable. The shabda is on 1261, SGGS: 

ਮਲਾਰ ਮਹਲਾ ਘਰੁ

Malār mėhlā 3 gẖar 2

 Raag Malaar, the bani of Third Nanak, house second

 ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ

Ik▫oaʼnkār saṯgur parsāḏ.

There is only one all Pervading Akalpurakh, who is known with the blessing of the Satiguru. 

                  First, the Guru asks the seeker to ponder over to analyze in what situation one’s mind is and why is it so? What is the basic cause that triggers its wrong falls?

ਇਹੁ ਮਨੁ ਗਿਰਹੀ ਕਿ ਇਹੁ ਮਨੁ ਉਦਾਸੀ

ਕਿ ਇਹੁ ਮਨੁ ਅਵਰਨੁ ਸਦਾ ਅਵਿਨਾਸੀ

Ih man girhī kė ih man uḏāsī.  

Kė ih man avran saḏā avināsī. 

In essence: Is this mind a householder, or is it detached? Is this mind above castes? Is it eternal?

 ਕਿ ਇਹੁ ਮਨੁ ਚੰਚਲੁ ਕਿ ਇਹੁ ਮਨੁ ਬੈਰਾਗੀ

ਇਸੁ ਮਨ ਕਉ ਮਮਤਾ ਕਿਥਹੁ ਲਾਗੀ ॥੧॥

Kė ih man cẖancẖal kė ih man bairāgī.

 Is man ka▫o mamṯā kithhu lāgī. ||1|| 

Is this mind mercurial (ever for Maya) or is it detached?  How this mind has gripped with attachment?

 ਪੰਡਿਤ ਇਸੁ ਮਨ ਕਾ ਕਰਹੁ ਬੀਚਾਰੁ

ਅਵਰੁ ਕਿ ਬਹੁਤਾ ਪੜਹਿ ਉਠਾਵਹਿ ਭਾਰੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ

Pandiṯ is man kā karahu bīcẖār.

Avar kė bahuṯā paṛėh uṯẖāvėh bẖār. ||1|| rahā▫o.

 Oh Pundit? Reflect on this mind! Why do you read too much and through reading, you load your mind? Pause.

             The seeker is advised to ponder over behind the reason of the mind’s too much involvement in attachment of Maya; in the next verses, the Guru makes it clear that the reason behind all is the Creator’s ordinance.

 ਮਾਇਆ ਮਮਤਾ ਕਰਤੈ ਲਾਈ

ਏਹੁ ਹੁਕਮੁ ਕਰਿ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਉਪਾਈ

Mā▫i▫ā mamṯā karṯai lā▫ī.  

Ėhu hukam kar sarisat upā▫ī.  

The Creator has attached the mind to Maya. By this Ordinance, He has fashioned the Creation.         

              Once, one realizes His ordinance, trusting His ordinance becomes one’s faith. Knowing about the scriptures doesn’t qualify a person to be successful in realizing the Creator. By becoming aware of this ordinance, the seeker is advised to seek the Creator’s blessings to get rid of the influences of the three qualities of Maya. Seeking the Creator’s refuge is abandoning one’s self-conceit and the worldly doubts and concerns.

 ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਬੂਝਹੁ ਭਾਈ

ਸਦਾ ਰਹਹੁ ਹਰਿ ਕੀ ਸਰਣਾਈ ॥੨॥

Gur parsādī būjẖhu bẖā▫ī.  

Saḏā rahhu har kī sarṇā▫ī. ||2||

 Oh brother! Understand this fact through the Guru and always remain in the Har’s refuge. 

ਸੋ ਪੰਡਿਤੁ ਜੋ ਤਿਹਾਂ ਗੁਣਾ ਕੀ ਪੰਡ ਉਤਾਰੈ

ਅਨਦਿਨੁ ਏਕੋ ਨਾਮੁ ਵਖਾਣੈ

So pandiṯ jo ṯihāʼn guṇā kī pand uṯārai.  

An▫ḏin eko nām vakẖāṇai. 

Only that person is a pundit, who casts off the load of three qualities of Maya and utters His Naam only day and night. 

                After seeking His refuge, the devotee involves in His praise; he enshrines His memory in his heart and then walks into this world with totally different approach: 

ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਓਹੁ ਦੀਖਿਆ ਲੇਇ

ਸਤਿਗੁਰ ਆਗੈ ਸੀਸੁ ਧਰੇਇ

Saṯgur kī oh ḏīkẖi▫ā le▫e.  

Saṯgur āgai sīs ḏẖare▫e.  

He takes the teaching of the Satiguru as a guiding force by surrendering to the Satiguru completely. 

               Surrendering to the Satiguru means abandoning one’s own thoughts built on the worldly influences. As the seeker realizes the negativity showered by Maya, he becomes detached with the Guru’s teachings. Then, the Guru says, such a devotee is accepted as a devotee. If we advocate our own views though we talk about our Guru, we are not going anywhere spiritually. 

ਸਦਾ ਅਲਗੁ ਰਹੈ ਨਿਰਬਾਣੁ

ਸੋ ਪੰਡਿਤੁ ਦਰਗਹ ਪਰਵਾਣੁ ॥੩॥

Saḏā alag rahai nirbāṇ.  

So pandiṯ ḏargėh parvāṇ. ||3|| 

He remains always aloof and detached. Such a Pundit is accepted in Prabh’s court. 

               Now after progressing spiritually, the devotee sees and feels the presence of the Creator in His creation; he doesn’t accept any one other but the Creator. It is a different approach than the worldly Maya that divides the world and destroys the virtues of honoring all the lives as His creation equally. If one rises to such high level spiritually, one really becomes a Pundit: 

ਸਭਨਾਂ ਮਹਿ ਏਕੋ ਏਕੁ ਵਖਾਣੈ

ਜਾਂ ਏਕੋ ਵੇਖੈ ਤਾਂ ਏਕੋ ਜਾਣੈ

Sabẖnāʼn mėh eko ek vakẖāṇai.  

Jāʼn eko vekẖai ṯāʼn eko jāṇai. 

If he sees only Prabh in all, then he sees and recognizes Him only. 

               How such a spiritual progression is experienced? The Guru says that it is because of the grace of the Creator: 

ਜਾ ਕਉ ਬਖਸੇ ਮੇਲੇ ਸੋਇ

ਐਥੈ ਓਥੈ ਸਦਾ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥੪॥

Jā ka▫o bakẖse mele so▫e.  

Aithai othai saḏā sukẖ ho▫e. ||4|| 

Prabh unites with Him to that person, to whom He blesses with grace. Here and hereafter, he always gets peace and comforts.

  ਕਹਤ ਨਾਨਕੁ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਕਰੇ ਕਿਆ ਕੋਇ

ਸੋਈ ਮੁਕਤਿ ਜਾ ਕਉ ਕਿਰਪਾ ਹੋਇ

Kahaṯ Nānak kavan biḏẖ kare ki▫ā ko▫e.  

So▫ī mukaṯ jā ka▫o kirpā ho▫e. 

Nanak says: what one can do to get liberated? Only that person becomes liberated upon whom Prabh bestows His graces. 

               As one procures His grace, one eradicates one’s self-conceit; one abandons to claim to be knowledgeable and one stops commotion of one’s pride. 

ਅਨਦਿਨੁ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵੈ ਸੋਇ

ਸਾਸਤ੍ਰ ਬੇਦ ਕੀ ਫਿਰਿ ਕੂਕ ਹੋਇ ॥੫॥੧॥੧੦॥

An▫ḏin har guṇ gāvai so▫e.  

Sāsṯar beḏ kī fir kūk na ho▫e. ||5||1||10||

 He sings Har’s praises day and night and then the shouting about the shastras and the Vedas stops (then conceit of having extra knowledge ceases) 

               The knowledge of scriptures and all claims bring nothing to a true seeker. That could be good for those people, who have become habitual of feeding their self-conceit of being knowledgeable. Bhagat Dhanna, who has the honor of having his bani in Sri Guru Granth Sahib was not a pundit, but he succeeded in realizing the Creator by following the Guru and getting rid of his self-conceit and other Maya influences. Unquestionable faith in the Guru and the Creator is mandatory in this regard.  Once we realize that, we can simply try to live as our Guru guides us by leaving the rest to the Creator, chances are there that our dream of realizing our Creator may materialize; otherwise, our talk about scriptures remains futile as long as we remain in the grip of our self-conceit and the Maya influences. 

Humbly 

G Singh

ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿ਼ਬ ਵਿੱਚ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਪੈਰੀ ਲੱਗੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹਲੰਤ ( ੍‍ ) ( ਲੇਖਕ – ਪ੍ਰੋ.ਕਸ਼ਮੀਰਾ ਸਿੰਘ, ਯੂ ਐੱਸ ਏ)

ਇਸ  ਹਲੰਤ (  ੍‍ )  ਚਿੰਨ੍ਹ ਨੂੰ ‘ੳੇੁਦਾਤ’ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਧੇ ਹਾਹੇ ( ੍ਹ ) ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਸ਼ਕਲ ਵੱਖਰੀ ਹੈ। ਪੁਰਾਤਨ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਅੱਧੇ ਹਾਹੇ (  ੍ਹ ) ਦੀ ਸੂਖਮ ਆਵਾਜ਼ ਦੀ ਥਾਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪੜ੍ਹਹਿ ( ਗਗਸ ਜੀ 419/2 ਅਤੇ 1133/14) ਅਤੇ ਪੜ੍‍ਹਿ (ਗਗਸ ਜੀ 1169/7), ਸਮ੍‍ਾਲਿ (ਗਗਸ ਜੀ 1412/1) ਅਤੇ ਸਮ੍ਹਾਲੇ (ਗਗਸ ਜੀ 594/7) ਦੋਵੇਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖੇ ਮਿਲ਼ਦੇ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜਾਂ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ-

1).  ਜਿਨ੍‍ – ਬਹੁ-ਵਚਨ ਪੜਨਾਂਵ ਅਰਥ- ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ।

    ਜਿਨ੍‍-ਿ ਇੱਕ-ਵਚਨ ਪੜਨਾਂਵ ਅਰਥ- ਜਿੱਸ ਨੇ।

    ਜਿਨ- ਜਿੰਨ ਭੂਤ।

2).   ਤਿਨ੍‍-ਿ ਇੱਕ-ਵਚਨ ਪੜਨਾਂਵ ਅਰਥ- ਤਿੱਸ ਨੇ।

    ਤਿਨਿ- Three

3).  ਬੰਨ੍‍ਾ- ਬੰਨ੍ਹ ਲਵਾਂ tie up.

      ਬੰਨਾ- ਸਹਾਰਾ support.

4).  ਕਾਨ੍‍- ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ

     ਕਾਨ- ਕਾਨਾਂ, ਕੰਨ।

ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਵਿਚਾਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਗਟ ਹੈ ਕਿ ਹਲੰਤ ਬੋਲਣ ਜਾਂ ਨਾ ਬੋਲਣ ਤੇ ਅਰਥ ਅਤੇ ਉਚਾਰਣ ਬਦਲਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਥਾਂ ਤੇ ਸ਼ਬਦ ਹਲੰਤ ਵਾਲ਼ੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲੱਗਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਓਥੇ ਹਲੰਤ ਬੋਲਣ ਤੇ ਹੀ ਅਰਥ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਸਕਣਗੇ। ਵਰਤੇ ਹੋਏ ਹਲੰਤ ਵਾਲ਼ੇ ਸ਼ਬਦ ਸੰਕੇਤਕ ਮਾਤ੍ਰ ਹਨ ਓਵੇਂ ਹੀ ਜਿਵੇਂ ‘ਮਹਲਾ 3 ਤੀਜਾ’ ਹਰ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ ਕੇਵਲ ਸੰਕੇਤ ਵਜੋਂ ਲਿਖ ਕੇ ਸਮਝਾਉਣਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਕੀ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਵੀ ‘ਮਹਲਾ ਤਿੰਨ’ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ‘ਤੀਜਾ’ ਹੀ ਬੋਲਣਾ ਹੈ। ‘ਜਪੁ’ ਜੀ ਵਿੱਚ ‘ਬੰਨਾ ਪੁਰੀਆ ਭਾਰ’ ਵਾਕ-ਅੰਸ਼ ਵਿੱਚ ‘ਬੰਨ੍‍ਾਂ’ (ਬੰਨ੍‍ ਲਵਾਂ) ਪੜ੍ਹਿਆਂ ਅਰਥ ਠੀਕ ਬਣਦੇ ਹਨ। ‘ਪਰਮੇਸਰਿ ਦਿੱਤਾ ਬੰਨਾ’ ਵਿੱਚ ‘ਬੰਨਾ’ ਬੋਲ ਕੇ ਹੀ ਠੀਕ ਅਰਥ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਬੋਲਣ ਦਾ ਅਰਥਾਂ ਨਾਲ਼ ਤੇ ਅਰਥਾਂ ਦਾ ਬੋਲਣ ਨਾਲ਼ ਪ੍ਰਸਪਰ ਸੰਬੰਧ ਹੈ। ‘ਜਿਨਿ ਸੇਵਿਆ ਤਿਨਿ ਪਾਇਆ ਮਾਨੁ॥’ ਵਾਕ ਵਿੱਚ ‘ਜਿਨਿ’ ਅਤੇ ‘ਤਿਨਿ’ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ‘ਜਿਨ੍‍ ਿ ਅਤੇ ‘ਤਿਨ੍‍ ਿ ਬੋਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿ਼ਬ ਵਿੱਚ ਹਲੰਤ ਲੱਗੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਕੇਤਕ ਸ਼ਬਦ ਮਿਲ਼ਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਓਹੀ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਬਿਨਾਂ ਹਲੰਤ ਵੀ ਮਿਲ਼ਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ;

5).   ਹਲੰਤ ਸਮੇਤ- 

ਜਿੰਨ੍‍ 1 ਵਾਰੀ, ਜਿਨ੍‍ 110 ਵਾਰੀ, ਜਿਨ੍‍ ਿ6 ਵਾਰੀ, ਜਿਨ੍‍ਾ 39 ਵਾਰੀ, ਜਿੰਨ੍‍ੀ 1 ਵਾਰੀ, ਜਿਨ੍‍ੀ 45 ਵਾਰੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ।

ਬਿਨਾਂ ਹਲੰਤ-

ਜਿੰਨਾ 4 ਵਾਰੀ, ਜਿੰਨੀ 1 ਵਾਰੀ, ਜਿਨੀ 181 ਵਾਰੀ, ਜਿਨਾ 140 ਵਾਰੀ, ਜਿੰਨਾਂ 1 ਵਾਰੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਨੋਟ: ‘ਜਿਹਨਾਂ’ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਹੀ ‘ਜਿਨ੍‍ਾਂ’, ‘ਜਿਹਨੀ’ ਨੂੰ ‘ਜਿਨ੍‍ੀ’ ਆਦਿਕ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਲੰਤ ਸਮੇਤ ਹੀ ਬੋਲਿਆਂ ਠੀਕ ਅਰਥ ਬਣਦੇ ਹਨ।

6).   ਹਲੰਤ ਸਮੇਤ-

ਗਾਲ੍‍ ਿ1 ਵਾਰੀ, ਗਾਲ੍‍ੀ 3 ਵਾਰੀ,

ਬਿਨਾਂ ਹਲੰਤ-

ਗਾਲ 4 ਵਾਰੀ, ਗਾਲਿ 6 ਵਾਰੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਨੋਟ: ‘ਗਾਹਲਿ’ ਨੂੰ ‘ਗਾਲ੍‍’ਿ, ‘ਗਾਹਲੀ’ ਨੂੰ ‘ਗਾਲ੍‍ੀ’। ‘ਗੱਲ’ ਨੂੰ ਵੀ ‘ਗਾਲਿ’ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ‘ਗਾਲ੍‍’ਿ ਨੂੰ ਵੀ ‘ਗਾਲਿ’ {ਗਗਸ ਜੀ 132/9, 471/6, 641/9 ਅਤੇ 1154/8}। ‘ਗਾਲਣਾ’ ਸ਼ਬਦ ਲਈ ਵੀ ਗਗਸ ਜੀ ਦੇ ਪੰਨਾਂ 1325/2 ਉਂਤੇ ‘ਗਾਲਿ’ { ਗਾਲ਼ਿ } ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਕਰਣ ਦੇਖਕੇ ਹੀ ਹਲੰਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਹੈ। ਜੇ ਅਰਥ ‘ਗੱਲ ਬਾਤ’ ਹੋਵੇ ਤਾਂ /ਲ/ ਧੁਨੀ ਹੀ ਬੋਲਣੀ ਹੈ, /ਲ੍‍/ ਨਹੀਂ। ਗਾਲ੍‍ ਿ ਸ਼ਬਦ ਗੱਲ ਬਾਤ ਲਈ ਵੀ ਹੈ (ਗਗਸ ਜੀ 397/5) ਪਰ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਪੁਰਾਤਨ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਬੀੜਾਂ ਤੋਂ ਹੋਰ ਪੜਤਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

7).   ਹਲੰਤ ਸਮੇਤ- ਕਾਨ੍‍ 3 ਵਾਰੀ, ਕਾਨ੍‍ੁ 3 ਵਾਰੀ।

ਬਿਨਾ ਹਲੰਤ- ਕਾਨ 12 ਵਾਰੀ, ਕਾਨੁ 4 ਵਾਰੀ।

ਨੋਟ: ਅਰਥ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਹਰ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ /ਨ੍‍/ ਧੁਨੀ ਬੋਲਣੀ ਹੈ।

8).   ਹਲੰਤ ਸਮੇਤ-

ਚੀਨ੍‍ 3 ਵਾਰੀ, ਚੀਨ੍‍ ਿ8 ਵਾਰੀ, ਚੀਨ੍‍ਾ 5 ਵਾਰੀ, ਚੀਨ੍‍ਾਂ 1 ਵਾਰੀ, ਚੀਨ੍‍ੀ 1 ਵਾਰੀ, ਚੀਨ੍‍ੇ 3 ਵਾਰੀ, ਚੀਨ੍‍ਸੀ 1 ਵਾਰੀ, ਚੀਨ੍‍ਆਿ 6 ਵਾਰੀ।

ਬਿਨਾਂ ਹਲੰਤ-

ਚੀਨ 5 ਵਾਰੀ, ਚੀਨਿ 13 ਵਾਰੀ, ਚੀਨਸਿ 6 ਵਾਰੀ, ਚੀਨੈ 7 ਵਾਰੀ,

ਚੀਨਾ 11 ਵਾਰੀ, ਚੀਨੀ 5 ਵਾਰੀ, ਚੀਨਿਆ 5 ਵਾਰੀ, ਚੀਨੇ 4 ਵਾਰੀ, ਚੀਨੈ 25 ਵਾਰੀ, ਚੀਨੋ 1 ਵਾਰੀ।

ਨੋਟ: ਚੀਨ੍‍ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਜਾਣਨਾ, ਪਛਾਣ ਕਰਨੀ, ਵੇਖਣਾ ਆਦਿਕ (ਪ੍ਰਕਰਣ ਅਨੁਸਾਰ)। ਅਜਿਹੇ ਸਾਰੇ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲਣ ਵਿੱਚ ਹਲੰਤ(  ੍‍ ) ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਾਲ਼ੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਚੀਨ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਹੈ ਪਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ‘ਚੀਨ’ ਸ਼ਬਦ ਦੇਸ਼ (country) ਲਈ ਨਹੀਂ ਹੈ।

9).   ਹਲੰਤ ਸਮੇਤ- ਗਾਵਨ੍‍ ਿ12 ਵਾਰੀ।

ਬਿਨਾਂ ਹਲੰਤ- ਗਾਵਨਿ 32 ਵਾਰੀ।

10).   ਹਲੰਤ ਸਮੇਤ- ਹੋਵਨ੍‍ ਿ1 ਵਾਰੀ।

ਬਿਨਾਂ ਹਲੰਤ- ਹੋਵਨਿ 6 ਵਾਰੀ।

11).  ਹਲੰਤ ਸਮੇਤ- ਨਾਨ੍‍ਾ 4 ਵਾਰੀ ਜਿਵੇਂ- ਗਗਸ ਜੀ (509/19—–) ਉਚਾਰਣ- ‘ਨੰਨ੍‍੍‍ਾ’ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ ਪਰ ਕੰਨਾਂ( ਾ ) ਵੀ ਬੋਲਣਾਂ ਹੈ, ਅਰਥ-ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ।

ਬਿਨਾਂ ਹਲੰਤ- ਨਾਨਾ 26 ਵਾਰੀ ਜਿਵੇਂ- ‘ਸੁਖਮਨੀ’ ਵਿੱਚ 10 ਵਾਰੀ, ਉਚਾਰਣ- ‘ਨਾਅਨਾ’ ਜਾਂ ‘ਨਾਹਨਾ’ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਅਰਥ- ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ।

ਨੋਟ: ਬਿਨਾਂ ਹਲੰਤ- ‘ਨਾਨਾ’ (Mother’s father)।  ਨਾਨੀ- ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਵਰਤੋਂ ਹੈ, ਮਾਂ ਦੀ ਮਾਂ (ਗਗਸ ਜੀ 1015/7- ਫੁਫੀ ਨਾਨੀ ਮਾਸੀਆਂ—॥)। ਨਾਨ੍‍ੀ- ਇੱਕ ਵਾਰੀ,  ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ (ਗਗਸ ਜੀ 1274/1-ਨਾਨ੍‍ੀ ਸੀ ਬੂੰਦ—॥), ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਬੂੰਦ, ਉਚਾਰਣ ‘ਨੰਨੀ’ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ ਪਰ ਲੱਗਾ ਕੰਨਾਂ ( ਾ  ) ਵੀ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾਂ।

           ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਤੇ ਹਲੰਤ ਨਾਲ਼ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਹਨ,  ਓਹੀ ਸ਼ਬਦ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ ਉਂਤੇ ਬਿਨਾਂ ਹਲੰਤ ਲਿਖੇ ਮਿਲ਼ਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨਾ ਦੀ ਇਹ ਰਾਇ ਹੈ ਕਿ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਸੰਕੇਤ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕੋ ਅਰਥਾਂ ਵਾਲ਼ੇ ਬਿਨਾਂ ਪੈਰ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਾਲ਼ੇ ਸ਼ਬਦ ਪੈਰ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸਮੇਤ ਹੀ ਬੋਲਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੁ ਅਰਥ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਸਕਣ। ਬਾਣੀਕਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਇਹ ਪੈਰੀਂ ਵਰਤੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਪਾਠਕਾਂ ਲਈ ਠੀਕ ਬੋਲਣ ਵਿੱਚ ਅਗਵਾਈ ਲਈ ਸੰਕੇਤਕ ਮੰਨੇ ਗਏ ਹਨ। ਠੀਕ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਵਾਕ ਵਿੱਚ ਚਲਦੇ ਪ੍ਰਕਰਣ ਦੀ ਸੂਝ-ਬੂਝ ਦੀ ਅਤੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਅਭਿਆਸ ਕਰੋ:

ਕਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਹਲੰਤ ਵਾਲ਼ੇ ਹਨ?

•  ਚੀਨ (ਦੇਸ਼) ਜਾਂ ਚੀਨ (ਪਛਾਣ ਕਰਨੀ)?

•  ਚੀਨਾ (ਪਛਾਣਿਆਂ) ਜਾਂ ਚੀਨਾ ( ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਵਾਸੀ)?

•  ਬੰਨਾ (ਸਹਾਰਾ) ਜਾਂ ਬੰਨਾ (tie up)?

•  ਜਿੰਨ (ਭੂਤ) ਜਾਂ ਜਿਨ (ਪੜਨਾਂਵ pronoun)?

•  ਤਿਨਿ ( 3 ) ਜਾਂ ਤਿਨਿ (ਪੜਨਾਂਵ pronoun)?

•  ਨਾਵਾ (nineth) ਜਾਂ ਨਾਵਾ (take bath)?

•  ਨਾਵਾ (ਨਾਮ) ਜਾਂ ਨਾਵਾ ( ਕਿਸ਼ਤੀ)?

•  ਚੀਨੀ (ਖੰਡ) ਜਾਂ ਚੀਨੀ (ਪਛਾਣੀ)?

•  ਕਾਨ (ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ) ਜਾਂ ਕਾਨੁ ( ਕਾਨਾਂ)?

•  ਗੱਲਾਂ (talking) ਜਾਂ ਗੱਲਾਂ (cheeks)?

•  ਨਾਨਾ (ਮਾਤਾ ਦਾ ਪਿਤਾ) ਜਾਂ ਨਾਨਾ ( ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ)?

•  ਨਾਨੀ (ਮਾਂ ਦੀ ਮਾਂ) ਜਾਂ ਨਾਨੀ (ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ)?

        ———————————-*************************———————————-

Note:  Only Professor Kashmira Singh is aware if this article has been published somewhere else also.

ਨੋਟ :  ਵੈੱਬ ਸਾਇਟ ਤੇ ਛਪੇ ਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਅਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਹਨ । ਸੰਪਾਦਕੀ ਬੋਰਡ ਦਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ  ਸਹਿਮਤ ਹੌਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

 

 

 

ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਸੰਗ੍ਰਾਂਦ ( ਲੇਖਕ – ਪ੍ਰੋ.ਕਸ਼ਮੀਰਾ ਸਿੰਘ, ਯੂ ਐੱਸ ਏ)

ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ 35 ਬਾਣੀਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ (ਰਾਗ ਮਾਲ਼ਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਲਿਖਾਰੀ ਦਾ ਕੋਈ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ) ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਭੀ ‘ਸੰਗ੍ਰਾਂਦ’ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਹੈ।

               ‘ਸੰਗ੍ਰਾਂਦ’ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ‘ਸੰਕ੍ਰਾਂਤਿ’ ਤੋਂ ਵਿਗੜ ਕੇ ਬਣਿਆਂ ਹੈ। ‘ਸੰਕ੍ਰਾਂਤਿ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ- ਸੂਰਜ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਦੀ ਤਬਦੀਲੀ।

               ਬਿਕ੍ਰਮਾਜੀਤ ਜੰਤਰੀ ਵਿੱਚ 12 ਸੰਗ੍ਰਾਂਦਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ 12 ਰਾਸ਼ੀਆਂ ਹਨ- ਮੇਸ਼/ਮੇਖ, ਵਰਿਸ਼ਭ, ਮਿਥੁਨ, ਕਰਕ, ਸਿਮਹਾ/ਸਿਨਹਾ, ਕੰਨਿਆਂ, ਤੁਲਾ, ਵ੍ਰੁਸਚਿਕਾ, ਧਨੁ, ਮਕਰ, ਕੁੰਭ ਅਤੇ ਮੀਨਾ। ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਨਾਂ ਕ੍ਰਮ ਵਾਰ ਇਉਂ ਹਨ- Aries, Taurus, Gemini, Cancer, Leo, vigor, Libra, Scorpio, Sagittarius, Capricorn, Aquarius and Pisces ਹਰ ਰਾਸ਼ੀ ਦੇ ਆਰੰਭ ਜਾਂ ਮਗਰਲੀਆਂ ਘੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਭ ਜਾਂ ਅਸ਼ੁੱਭ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਘੜੀਆ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਭੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਹਰ ਦੇਸੀ/ਦੇਸ਼ੀ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਾਰੀਖ਼ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਪਹਿਲੀ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲ਼ ਕੇ ਅਗਲੇ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਸੰਕ੍ਰਮਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ‘ਸੰਕ੍ਰਾਂਤਿ’ ਜਾਂ ‘ਸੰਗ੍ਰਾਂਦ’।

               ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਦਿਨ ਹਿੰਦੂ ਵੀਰਾਂ ਭੈਣਾਂ ਲਈ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੁ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਂਤੇ ਸਾਰਾ ਮਹੀਨਾ ਪ੍ਰਸੰਨ ਰਹੇ। ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਬਾਕੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਗ੍ਰਾਂਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਤੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਭਲੇ {ਮਨਮੱਤ} ਦੇ ਮੂਹੋਂ ਬਾਕੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਸੁਣਦੇ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੁ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਇਸ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ।

               ਗੁਰੂ ਜੀ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹ ਹੀ ਮਹੀਨਾ, ਦਿਨ, ਘੜੀ, ਮੂਰਤੁ ਸਫਲ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭੂ ਚੇਤੇ ਆਵੇ ਜਾਂ ਗੁਰੁ ਜੀ ਦੇ ਆਤਮਕ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋਣ ਭਾਵ ਗੁਰੁ ਨਾਲ਼ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਣੇ। ਪ੍ਰਮਾਣ ਵਜੋਂ ਸੋਚ ਮੰਡਲ਼ ਵਿੱਚ ਲਿਆਓ ਇਹ ਪਾਵਨ ਬੋਲ :-

ਮਾਹ ਦਿਵਸ ਮੂਰਤ ਭਲੇ ਜਿਸ ਕਉ ਨਦਰਿ ਕਰੇ॥(SGGS,136)

ਧੰਨੁ ਸੁ ਵੇਲਾ ਘੜੀ ਧੰਨੁ ਧਨੁ ਮੂਰਤੁ ਪਲੁ ਸਾਰੁ॥

ਧੰਨੁ ਸੁ ਦਿਨਸੁ ਸੰਜੋਗੜਾ ਜਿਤੁ ਡਿਠਾ ਗੁਰ ਦਰਸਾਰੁ॥( SGGS,958)

ਸਾਈ ਘੜੀ ਸੁਲਖਣੀ ਸਿਮਰਤ ਹਰਿ ਨਾਮੁ॥( SGGS, 819)

ਨਾਨਕ ਸੋਈ ਦਿਨਸੁ ਸੁਹਾਵੜਾ ਜਿਤੁ ਪ੍ਰਭੁ ਆਵੈ ਚਿਤਿ॥

ਜਿਤੁ ਦਿਨਿ ਵਿਸਰੈ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਫਿਟੁ ਭਲੇਰੀ ਰੁਤਿ॥( SGGS, 318)

ਕੇਵਲ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਾਰੀਖ਼ (ਸੰਗ੍ਰਾਂਦ ਵਾਲ਼ੇ ਦਿਨ) ਨਾਲ਼ ਹੀ ਸ਼ਰਧਾ ਜੋੜਨ ਅਤੇ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਬਾਕੀ ਦਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਨਾ ਸੁਣਨਾ ਤੇ ਨਾ ਪੜ੍ਹਨਾ ਗੁਰੂ ਆਸ਼ੇ ਅਨੂਕੂਲ ਨਹੀਂ ਹੈ।  ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ:-

ਅਪੇ ਪੂਰਾ ਕਰੇ ਸੁ ਹੋਇ॥

ਏਹਿ ਥਿਤੀ ਵਾਰ ਦੂਜਾ ਦੋਇ॥( SGGS,842)

ਅਰਥ- ਹੁੰਦਾ ਓਹੀ ਹੈ ਜੋ ਪ੍ਰਭੂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਸੰਗ੍ਰਾਂਦ ਦੇ ਵਸ ਨਹੀਂ।ਕਿਸੇ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਨੂੰ ਹੀ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣੀ ਦੁਬਿਧਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬਾਕੀ ਦਿਨਾ ਵਿੱਚ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਸੁਣਨਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਸੰਗ੍ਰਾਂਦ ਲੰਘ ਗਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਸਤਿਗੁਰ ਬਾਝਹੁ ਅੰਧੁ ਗੁਬਾਰੁ॥

ਥਿਤੀ ਵਾਰ ਸੇਵਹਿ ਮੁਗਧ ਗਵਾਰ॥ (SGGS,843)

ਅਰਥ- ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਗੱਲ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਮਨ ਦਾ ਘੁੱਪ ਹਨੇਰਾ ਬਣਿਆ ਰਹੇਗਾ। ਕੇਵਲ ਮੂਰਖ ਅਤੇ ਮਹਾਂ ਮੂਰਖ ਹੀ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਿੱਥ ਜਾਂ ਦਿਨ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦਿਨ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ, ਕੇਵਲ ਗੁਰੂ ਪ੍ਰੀਤਿ ਦੀ ਹੀ ਲੋੜ ਹੈ।

               ‘ਸੋਮਵਾਰ’ ਜਾਂ ‘ਮੰਗਲ਼ਵਾਰ’ ਕੇਵਲ ਨਾਂ ਲੈਣ ਜਾਂ ਨਾਂ ਸੁਣਨ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ‘ਬਸੰਤ’ ਜਾਂ ‘ਪੱਤਝੜ’ ਨਾਂ ਸੁਣਨ ਨਾਲ਼ ਇਹ ਰੁੱਤਾਂ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ, ‘ਚੇਤ’ ਜਾਂ ‘ਵੈਸ਼ਾਖ’ ਆਦਿ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਕੇਵਲ ਨਾਂ ਸੁਣਨ ਨਾਲ਼ ਇਹ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਜੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬੰਦਗੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਬੀਤ ਜਾਣ, ਐਸਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ।

               ਧੰਨੁ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਨੇ ਤੁਖਾਰੀ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ‘ਬਾਰਹ ਮਾਹਾ’ ਦੀ ਰਚਨਾ ‘ਸੰਗ੍ਰਾਂਦ’ ਵਾਸਤੇ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਕੀਤਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ‘ਸੰਗ੍ਰਾਂਦ’ ਵਾਸਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਮਾਝ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ‘ਬਾਰਹ ਮਾਹਾ’ ਲਿਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪੈਣੀ। ‘ਬਾਰਹ ਮਾਹਾ’, ‘ਰੁਤੀ ਸ਼ਲੋਕ’, ‘ਸਤਵਾਰ’ ਜਾਂ ‘ਵਾਰਸਤ’, ‘ਪਟੀ’, ‘ਬਾਵਨ ਅਖਰੀ’ ਆਦਿ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਮਹੀਨਿਆਂ, ਰੁੱਤਾਂ, ਅੱਖਰਾਂ ਅਤੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਜਾਂ ਸੂਰਜ ਚੰਦ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਾਸਤੇ ਨਹੀਂ ਰਚੇ ਸਗੋਂ ਰੱਬੀ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਦੇ ਚੁਣੇ ਗਏ ਮਾਧਿਅਮ ਵਜੋਂ ਕਾਵਿ ਰੂਪ ਹਨ।

               ‘ਵਾਰ ਸਤ’ ਨਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਸੋਮਵਾਰ, ਮੰਗਲ਼ਵਾਰ ਆਦਿ ਦਿਨਾ ਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ‘ਸੋਮਵਾਰ’ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਤੁਕਾਂ ‘ਸੋਮਵਾਰ’ ਨੂੰ ਹੀ ਪੜ੍ਹਨੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ‘ਮੰਗਲ਼ਵਾਰ’ ਰਾਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਕੇਵਲ ‘ਮੰਗਲ਼ਵਾਰ’ ਨੂੰ ਹੀ ਪੜ੍ਹਨਾ ਹੈ। ‘ਰੁਤੀ ਸਲੋਕ’ ਬਾਣੀ ਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਗਰਮੀ ਦੀ ਰੁੱਤ ਵਾਲ਼ੇ ਸ਼ਲੋਕ ਸਰਦੀ ਦੀ ਰੁੱਤੇ ਰੱਖੇ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਦੇਣੇ ਹਨ। ਇਵੇਂ ਹੀ ‘ਬਾਰਹ ਮਾਹ’ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਸੰਗ੍ਰਾਂਦਾਂ ਦੀਆਂ ਬੰਦਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਹੈ। ਚੇਤ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਤੇ ਘੱਟ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਤੇ ਚੇਤ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ।

               ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਚੰਦ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਾਸਤੇ ਪੁਜਾਰੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਲੋਂ 10 ਦਿਨ ਪਵਿੱਤ੍ਰ ਮੰਨ ਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਧੰਨੁ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ:-

ਗੁਰ ਗਿਆਨੁ ਸਾਚਾ ਥਾਨੁ ਤੀਰਥੁ ਦਸ ਪੁਰਬ ਸਦ ਦਸਾਹਰਾ॥

ਹਉ ਨਾਮੁ ਹਰਿ ਕਾ ਸਦਾ ਜਾਚਉ ਦੇਹੁ ਪ੍ਰਭ ਧਰਣੀਧਰਾ॥( SGGS, 687)

ਅਰਥ- ਗੁਰੂ ਦਾ ਬਖ਼ਸ਼ਿਆ ਰੱਬੀ ਗਿਆਨ ਹੀ ਅਸਲੀ ਤੀਰਥ ਅਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਗਿਆਨ ਹੀ ਮੇਰੇ ਵਾਸਤੇ ਦਸ ਪੁਰਬ ਅਤੇ ਗੰਗਾ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਮਾਣ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਗਿਆਨ ਦੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਦਸ ਪੁਰਬ (ਸੰਗ੍ਰਾਂਦ, ਮੱਸਿਆ, ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ, ਸੂਰਜ ਗ੍ਰਹਿਣ, ਚੰਦ ਗ੍ਰਹਿਣ, ਚਾਨਣਾ ਐਤਵਾਰ, ਦੋ ਅਸ਼ਟਮੀਆਂ, ਦੋ ਚੌਦੇਂ) ਅਤੇ ਦਸਾਹਰਾ (ਦਸ ਪਾਪ ਹਰਨ ਵਾਲ਼ਾ ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਜੇਠ ਸੁਦੀ ਦਸ਼ਮੀਂ) ਸਿੱਖ ਲਈ ਕੋਈ ਕੀਮਤ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾ ਰੱਖਣੀ ਸਿੱਖ ਲਈ ਗੁਰ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕੂਲ ਹੈ।

               ਗੁਰੂ ਜੀ ਤਾਂ ਪ੍ਰਭੂ ਕੋਲ਼ੋਂ ਕੇਵਲ ਨਾਮ ਦੀ ਹੀ ਜਾਚਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਿਸੇ ਪੁਜਾਰੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਕਲਪਿਤ ਕੀਤੇ ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਦਿਨ ਤੇ ਕ੍ਰਿਤ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦੀ ਮੰਗ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਸੂਰਜ ਚੰਦ ਆਦਿ ਕਰਤੇ ਦੀ ਕ੍ਰਿਤ ਹੈ ਤੇ ਸਿੱਖ ਕ੍ਰਿਤ ਦੀ ਨਹੀਂ ਕਰਤੇ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੰਗ੍ਰਾਂਦ ਕ੍ਰਿਤ ਦੀ ਪੂਜਾ ਹੈ। ਸੂਰਜ ਗ੍ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਸੰਗ੍ਰਾਂਦ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤੇ ਦੇ ਦਿਨ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਅੱਠ ਦਿਨ ਚੰਦ੍ਰਮਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰੋ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਤੁਖਾਰੀ ਰਾਗ ਦੇ ਬਾਰਹ ਮਾਹਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ “ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਤਾਲੀਮ ਦੀ ਬਰਕਤ ਨਾਲ਼ ਜੋ ਲੋਕ ਅੱਨਯ ਪੂਜਾ ਛੱਡ ਕੇ ਇੱਕ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲ਼ੇ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਉਹ ਭੀ ਸੂਰਜ ਦੀ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਛੱਡ ਸਕੇ”।

ਸੰਗ੍ਰਾਂਦ, ਮੱਸਿਆ, ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਆਦਿ ਨਾਲ਼ ਸਿੱਖ ਕਿਵੇਂ ਜੁੜ ਗਏ?

ਸੰਨ 1801 ਤੋਂ (ਮਹਾਂਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਾਜ ਕਾਲ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ) ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਰਾਜ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ ਤਕ ਲਗਭਗ 120-22  ਸਾਲ  ਗੁਰ ਅਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਬਿਪਰਵਾਦੀ ਮੱਤ ਵਿੱਚ ਪੱਕੇ ਮਹੰਤਾਂ ਕੋਲ਼ ਰਿਹਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਗੁਰ-ਮੱਤ ਦੇ ਉਲ਼ਟ ਰੀਤਾਂ ਰਸਮਾਂ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਤੇ ਕੱਚੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ। ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਨੇ ਧਰਮ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਜਗੀਰਾਂ ਤਾਂ ਲਾਈਆਂ ਪਰ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਢਾਂਚਾ ਮਹੰਤਾਂ ਕੋਲ਼ ਹੀ ਰਹਿਣ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਅਣਗਿਣਤ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਦੇ ਕੇ ਚੁਕਾੳੇਣੀ ਪਈ।ਞ

               ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਸ਼੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿ਼ਬ ਦੀ ਪਰਕਰਮਾ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਨਾਲ਼ ਭਰੀ ਪਈ ਸੀ ਜੋ ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਵਲੋਂ ਜੱਜ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਸਿੱਖੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੇ ਓਥੋਂ ਉਠਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਜੋ ਦੁਗਿਆਣਾ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਵਲੋਂ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚੇ ਲਾ ਕੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਦੇ ਕੇ ਮਹੰਤਾਂ ਕੋਲੋਂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਏ ਪਰ ਮਿਲ਼ਗੋਭਾ ਹੋਈ ਸਿੱਖੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਅੱਜ ਤਾਈਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲ਼ ਸਕੀ। ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਗੁਰੁ ਮੰਨਣ ਵਾਲ਼ੇ ਅਜੇ ਭੀ ਧਾਰਮਿਕ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੇ ਗ਼ੁਲਾਮ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ ਜੋ ਜਾਲ਼ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਜਾਲ਼ ਸਮੇਤ ੳਂਡਦੇ ਜਾਂਦੇ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ “ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਦੇ ਫੰਧੇ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਹਾਂ” ।

ਨੋਟ:         ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਪ੍ਰੋ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਦੇ ‘ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਰਪਣ’ ਦੀ ਅੱਠਵੀਂ ਪੋਥੀ ਵਿੱਚ ‘ਬਾਰਹ ਮਾਹਾ’ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਪੜ੍ਹੋ।

    ______________**************______________

Note:  Only Professor Kashmira Singh is aware if this article has been published somewhere else also.

ਨੋਟ :  ਵੈੱਬ ਸਾਇਟ ਤੇ ਛਪੇ ਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਅਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਹਨ । ਸੰਪਾਦਕੀ ਬੋਰਡ ਦਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ  ਸਹਿਮਤ ਹੌਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

 

 

Experiencing The Creator Through The Guru Only

Sri Guru Granth SahibSikhi settles well only with the Guru’s thought that binds and guides its course; any thought other than the Guru’s words has no meaning in the Sikhi. Any effect of science or modern culture used while understanding the Gurbani will literally become a misgiving. In the past, many people have tried to interpret the Gurbani by making the Vedas and other old scriptures a source of understanding it, but it is a big mistake. The Guru has experienced the ultimate reality, the Creator, and he has shared it with his followers. To fortify the reality of the experience, the Guru has added in Sri Guru Granth Sahib the bani of those devotees of Akalpurakh, who indeed had the same experience. As per their writings, none of them finds the old scriptures truly a right path to realize Him. Obviously the earlier interpretations like of Freedkoti Wala Teeka do not justify the authentic approach of the Guru. In the same way, any interpretation under the influence of modern culture is nothing but a fallacy. New meanings given to words like “Antkaal, Janam Maran, Garbh Joni” are absolutely incorrect and misleading, because their application doesn’t go right in all contexts discussed in the Gurbani. Just for an example, the new meaning-givers take “joni” as “ the different stages of the mind”, but when “Joni” is used for Akalpurakh, they take its meaning as “birth”; therefore, they cannot have both ways. The reason of what I have stated above is simple: The Guru’s path is personal experience and to go through such experience, only the Guru’s guidance is mandatory not the old scriptures or any effect of science or modern culture.

               First Nanak’s following Ashtpadee, on 1040 to 1041, Sri Guru Granth Sahib in Raag Soohi, stresses on following none but the Guru. Let us go through it leaving behind our load of academic achievements:

ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੧ ॥ ਸਚੁ ਕਹਹੁ ਸਚੈ ਘਰਿ ਰਹਣਾ ॥

ਜੀਵਤ ਮਰਹੁ ਭਵਜਲੁ ਜਗੁ ਤਰਣਾ ॥

ਗੁਰੁ ਬੋਹਿਥੁ ਗੁਰੁ ਬੇੜੀ ਤੁਲਹਾ ਮਨ ਹਰਿ ਜਪਿ ਪਾਰਿ ਲੰਘਾਇਆ ॥੧॥

Maaroo mehlaa 1.

Sach kahhu sachai ghar rahnaa.

Jeevat marahu bhavjal jag tarnaa.

Gur bohith gur bayrhee tulhaa man har jap paar langhaa-i-aa. ||1||

In essence: Praise Akalpurakh if you want to be with Him; if you want to swim across the dreadful worldly ocean, live without self-conceit. The Guru is the Ship, boat and raft; it is the Guru, who ferries across the worldly ocean through remembering Akalpurakh ‘s name.

               The guiding force that unites the mortal with the eternal Creator is the Guru; the Guru’s inspiration to indulge in His memory saves the seeker from drowning in the worldly Maya pursuits. One step towards the Maya-bound goals simply negates the all-good efforts to walk on the Guru’s path. Making a living honestly right in this world and living in His memory separate the Sikhi from all other faiths.

(ਹੇ ਭਾਈ!) ਸਦਾ-ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿਮਰੋ, (ਸਿਮਰਨ ਦੀ ਬਰਕਤਿ ਨਾਲ ਉਸ) ਸਦਾ-ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿਚ ਥਾਂ ਮਿਲੀ ਰਹੇਗੀ, ਜੀਵਨ-ਸਫ਼ਰ ਵਿਚ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਹੱਲੇ ਤੋਂ ਬਚੇ ਰਹੋਗੇ, ਤੇ ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਪਾਰ ਲੰਘ ਜਾਵੋਗੇ। ਹੇ ਮਨ! (ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਪਾਰ ਲੰਘਣ ਲਈ) ਗੁਰੂ ਜਹਾਜ਼ ਹੈ, ਗੁਰੂ ਬੇੜੀ ਹੈ, ਗੁਰੂ ਤੁਲਹਾ ਹੈ, (ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ ਪੈ ਕੇ) ਹਰਿ-ਨਾਮ ਜਪ, (ਜਿਸ ਜਿਸ ਨੇ ਜਪਿਆ ਹੈ ਗੁਰੂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ) ਪਾਰ ਲੰਘਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।੧।

ਹਉਮੈ ਮਮਤਾ ਲੋਭ ਬਿਨਾਸਨੁ ॥

ਨਉ ਦਰ ਮੁਕਤੇ ਦਸਵੈ ਆਸਨੁ ॥

ਊਪਰਿ ਪਰੈ ਪਰੈ ਅਪਰੰਪਰੁ ਜਿਨਿ ਆਪੇ ਆਪੁ ਉਪਾਇਆ ॥੨॥

Ha-umai mamtaa lobh binaasan.

Na-o dar muktay dasvai aasan.

Oopar parai parai aprampar jin aapay aap upaa-i-aa. ||2||

Akalpurakh’s Naam eradicates one’s self-conceit, worldly love and greed; through His Naam, one rises above the influence of the negative attitude of one’s guiding forces (nine doors) within and becomes stilled in the tenth door. The infinite Creator, who has manifested Himself through His creation, becomes visible in that tenth gate.

               As the seeker indulges in His name praise, his deep attachment to the worldly attractions, greed and self-conceit just go away Then as his mind settles in peace; it gets absorbed in His memory, where He is seen manifested.

ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਹਉਮੈ ਮਮਤਾ ਤੇ ਲੋਭ ਦਾ ਨਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ, (ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਦੀ ਬਰਕਤਿ ਨਾਲ) ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਨੌ ਗੋਲਕਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਖ਼ਲਾਸੀ ਮਿਲੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਸੁਰਤਿ ਦਸਵੇਂ ਦੁਆਰ ਵਿਚ ਟਿਕੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ (ਭਾਵ, ਦਸਵੇਂ ਦੁਆਰ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ)। ਜਿਸ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ (ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ) ਪਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਪਰੇ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ ਤੇ ਬੇਅੰਤ ਹੈ ਉਹ ਉਸ ਦਸਮ ਦੁਆਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਤੱਖ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।੨।

ਗੁਰਮਤਿ ਲੇਵਹੁ ਹਰਿ ਲਿਵ ਤਰੀਐ ॥

ਅਕਲੁ ਗਾਇ ਜਮ ਤੇ ਕਿਆ ਡਰੀਐ ॥

ਜਤ ਜਤ ਦੇਖਉ ਤਤ ਤਤ ਤੁਮ ਹੀ ਅਵਰੁ ਨ ਦੁਤੀਆ ਗਾਇਆ ॥੩॥

Gurmat layvhu har liv taree-ai.

Akal gaa-ay jam tay ki-aa daree-ai.

Jat jat daykh-a-u tat tat tum hee avar na dutee-aa gaa-i-aa. ||3||

Seek the Guru’s teachings to swim across the worldly ocean. Why one needs to be feared from death when one sings the praises of Prabh, the absolute one? Oh Prabh! Wherever I look, I see you. There is none other but you; I will sing your praises.

               Praising Prabh makes the seeker fearless. In His memory, the seeker sees Him manifested everywhere. Singing His praises becomes one’s way of life.

(ਹੇ ਭਾਈ!) ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਤਿ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰੋ (ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਤਿ ਦੀ ਰਾਹੀਂ) ਪਰਮਾਤਮਾ ਵਿਚ ਸੁਰਤਿ ਜੋੜਿਆਂ ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਪਾਰ ਲੰਘ ਜਾਈਦਾ ਹੈ। (ਇਕ-ਰਸ ਵਿਆਪਕ) ਅਖੰਡ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕੀਤਿਆਂ ਜਮ ਤੋਂ ਡਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ। (ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਇਹ ਤੇਰੇ ਸਿਮਰਨ ਦਾ ਹੀ ਸਦਕਾ ਹੈ ਕਿ) ਮੈਂ ਜਿਧਰ ਜਿਧਰ ਵੇਖਦਾ ਹਾਂ ਉਧਰ ਉਧਰ ਤੂੰ ਹੀ ਤੂੰ ਦਿੱਸਦਾ ਹੈਂ। ਮੈਨੂੰ ਤੇਰੇ ਵਰਗਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਸਦਾ, ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਹੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।੩।

ਸਚੁ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸਚੁ ਹੈ ਸਰਣਾ ॥

ਸਚੁ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਜਿਤੈ ਲਗਿ ਤਰਣਾ ॥

ਅਕਥੁ ਕਥੈ ਦੇਖੈ ਅਪਰੰਪਰੁ ਫੁਨਿ ਗਰਭਿ ਨ ਜੋਨੀ ਜਾਇਆ ॥੪॥

Sach har naam sach hai sarnaa.

Sach gur sabad jitai lag tarnaa.

Akath kathai daykhai aprampar fun garabh na jonee jaa-i-aa. ||4||

Har’s Naam is eternal and so is the refuge of His Naam; the Shabada of Guru is also forever; by attaching to it, one swims across the dreadful worldly ocean. One, who praises the infinite Creator, doesn’t enter into mother’s womb again.

               By taking refuge of the eternal name of the Creator, one rises above the worldly Maya load and ferries across it intact. This way, no more womb-birth remains to experience.

ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਆਸਰਾ-ਪਰਨਾ ਭੀ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਦਾ ਸ਼ਬਦ (ਭੀ) ਸਦਾ-ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ (ਵਸੀਲਾ ਹੈ), ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਜੁੜ ਕੇ ਹੀ ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਪਾਰ ਲੰਘੀਦਾ ਹੈ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਸਰੂਪ ਬਿਆਨ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ, ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਉਸ ਪਰੇ ਤੋਂ ਪਰੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਉਸ ਦਾ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਫਿਰ ਗਰਭ-ਜੋਨਿ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ।੪।

ਸਚ ਬਿਨੁ ਸਤੁ ਸੰਤੋਖੁ ਨ ਪਾਵੈ ॥

ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਮੁਕਤਿ ਨ ਆਵੈ ਜਾਵੈ ॥

ਮੂਲ ਮੰਤ੍ਰੁ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਰਸਾਇਣੁ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਪੂਰਾ ਪਾਇਆ ॥੫॥

Sach bin sat santokh na paavai.

Bin gur mukat na aavai jaavai.

Mool mantar har naam rasaa-in kaho naanak pooraa paa-i-aa. ||5||

Without Akalpurakh, no one obtains purity and contentment; without the Guru, one doesn’t get liberation; therefore, one comes and goes. Oh Nanak! Har’s Naam is the Mool mantra and source of all essences. By meditating on Har’s Naam, He, the perfect one, is obtained.

               Without realizing Akalpurakh, one never gets satiated with anything; to get connected to Akalpurakh, one needs the Guru’s guidance, because one’s own efforts may get tainted with the outer influences. Through the Guru, remembering His name becomes medicine-mantra.

ਸਦਾ-ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾ (ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ) ਸੇਵਾ ਤੇ ਸੰਤੋਖ (ਦਾ ਆਤਮਕ ਗੁਣ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਖ਼ਲਾਸੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ, ਮਨੁੱਖ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੇ ਗੇੜ ਵਿਚ ਪਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਹੇ ਨਾਨਕ! ਹਰੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿਮਰ ਜੋ ਸਭ ਮੰਤ੍ਰਾਂ ਦਾ ਮੂਲ ਹੈ ਤੇ ਜੋ ਸਭ ਰਸਾਂ ਦਾ ਸੋਮਾ ਹੈ। (ਜੇਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ ਪੈ ਕੇ ਨਾਮ ਸਿਮਰਦਾ ਹੈ) ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।੫।

ਸਚ ਬਿਨੁ ਭਵਜਲੁ ਜਾਇ ਨ ਤਰਿਆ ॥

ਏਹੁ ਸਮੁੰਦੁ ਅਥਾਹੁ ਮਹਾ ਬਿਖੁ ਭਰਿਆ ॥

ਰਹੈ ਅਤੀਤੁ ਗੁਰਮਤਿ ਲੇ ਊਪਰਿ ਹਰਿ ਨਿਰਭਉ ਕੈ ਘਰਿ ਪਾਇਆ ॥੬॥

Sach bin bhavjal jaa-ay na tari-aa.

Ayhu samund athaahu mahaa bikh bhari-aa.

Rahai ateet gurmat lay oopar har nirbha-o kai ghar paa-i-aa. ||6||

This worldly dreadful ocean is filled with the Maya-poison, and without Har’s Naam, it cannot be swum across. One, who remains above this Maya poison through the Guru’s shabda, finds Har, the fearless, within.

               Without falling in love with the Creator, it is difficult to negate the forceful negativity of the Maya; nonetheless, in His love, one remains detached to all kinds of Maya attractions and eventually becomes one with Him.

ਇਹ ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਡੂੰਘਾ ਹੈ ਤੇ (ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ) ਜ਼ਹਿਰ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਦਾ-ਥਿਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਇਸ ਵਿਚੋਂ ਪਾਰ ਨਹੀਂ ਲੰਘ ਸਕੀਦਾ। ਜੇਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਤਿ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਉਹ ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਨਿਰਲੇਪ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਜ਼ਹਿਰ-ਭਰੇ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਉਤਾਂਹ ਉਤਾਂਹ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਲੱਭ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਅਜੇਹੇ (ਆਤਮਕ) ਟਿਕਾਣੇ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਥੇ ਉਹ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਡਰ-ਸਹਿਮ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।੬।

ਝੂਠੀ ਜਗ ਹਿਤ ਕੀ ਚਤੁਰਾਈ ॥

ਬਿਲਮ ਨ ਲਾਗੈ ਆਵੈ ਜਾਈ ॥

ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਰਿ ਚਲਹਿ ਅਭਿਮਾਨੀ ਉਪਜੈ ਬਿਨਸਿ ਖਪਾਇਆ ॥੭॥

Jhoothee jag hit kee chaturaa-ee.

Bilam na laagai aavai jaa-ee.

Naam visaar chaleh abhimaanee upjai binas khapaa-i-aa. ||7||

The worldly love and cleverness are false and short-lived and because of these, the mortals come and go. The self-conceited persons depart from here forgetting His Naam; they take birth and die. Thus they keep suffering.

               The worldly cleverness and wisdom are not useful in realizing Akalpurakh. Indeed those ones are conceited ones, who depart from here forgetting Him.

ਜਗਤ ਦੇ (ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ) ਮੋਹ ਦੀ ਸਿਆਣਪ ਵਿਅਰਥ ਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ (ਜਗਤ ਦੀ ਮਾਇਆ ਦਾ ਸਾਥ ਮੁੱਕਦਿਆਂ) ਰਤਾ ਚਿਰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਇਸ ਮੋਹ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜਨਮ ਮਰਨ ਵਿਚ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਇਆ ਦਾ ਮਾਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੰਦੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਭੁਲਾ ਕੇ (ਇਥੋਂ ਖ਼ਾਲੀ ਹੱਥ) ਤੁਰ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। (ਜੋ ਭੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਵਿਸਾਰਦਾ ਹੈ ਉਹ) ਜੰਮਦਾ ਹੈ ਮਰਦਾ ਹੈ ਜੰਮਦਾ ਹੈ ਮਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਖ਼ੁਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।੭।

ਉਪਜਹਿ ਬਿਨਸਹਿ ਬੰਧਨ ਬੰਧੇ ॥

ਹਉਮੈ ਮਾਇਆ ਕੇ ਗਲਿ ਫੰਧੇ ॥

ਜਿਸੁ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਨਾਹੀ ਮਤਿ ਗੁਰਮਤਿ ਸੋ ਜਮ ਪੁਰਿ ਬੰਧਿ ਚਲਾਇਆ ॥੮॥

Upjahi binsahi bandhan bandhay.

Ha-umai maa-i-aa kay gal fandhay.

Jis raam naam naahee mat gurmat so jam pur bandh chalaa-i-aa. ||8||

People come and go because of the worldly bonds; they have chained in self-conceit and Maya. The death drags (scares) that person, who doesn’t obtain Akalpurakh’s Naam through the Guru.

               One’s self-conceit and attachment of Maya becomes bonds, which trigger birth and death; obviously those who do not get attached to His name face the death in fear.

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬੰਦਿਆਂ ਦੇ ਗਲ ਵਿਚ ਹਉਮੈ ਤੇ ਮਾਇਆ ਦੇ ਮੋਹ ਦੇ ਫਾਹੇ ਪਏ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਇਹਨਾਂ ਬੰਧਨਾਂ ਵਿਚ ਬੱਝੇ ਹੋਏ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੇ ਗੇੜ ਵਿਚ ਪਏ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਮਤਿ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ, ਉਸ ਮੋਹ ਦੇ ਬੰਧਨਾਂ ਵਿਚ ਬੱਝ ਕੇ ਜਮ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਧੱਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।੮।

ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਮੋਖ ਮੁਕਤਿ ਕਿਉ ਪਾਈਐ ॥

ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਕਿਉ ਧਿਆਈਐ ॥

ਗੁਰਮਤਿ ਲੇਹੁ ਤਰਹੁ ਭਵ ਦੁਤਰੁ ਮੁਕਤਿ ਭਏ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ॥੯॥

Gur bin mokh mukat ki-o paa-ee-ai.

Bin gur raam naam ki-o Dhi-aa-ee-ai.

Gurmat layho tarahu bhav dutar mukat bha-ay sukh paa-i-aa. ||9||

Without the Guru, the bonds of Maya are not shattered; thus liberation doesn’t occur. Without the Guru, Akalpurakh’s Naam is not contemplated. Therefore, take the Guru’s guidance and swim across the dreadful worldly ocean and get liberation and peace.

               The Guru is very important to get rid of the negative influences of Maya and without the Guru, one doesn’t learn how to get involved in His name; therefore, taking the Guru’s refuge is mandatory.

ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾ (ਹਉਮੈ ਮਾਇਆ ਦੇ ਬੰਧਨਾਂ ਤੋਂ) ਖ਼ਲਾਸੀ ਕਿਸੇ ਭੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿਮਰਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। (ਹੇ ਭਾਈ!) ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਤਿ ਤੇ ਤੁਰ ਕੇ (ਨਾਮ ਸਿਮਰੋ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ) ਉਸ ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚੋਂ ਪਾਰ ਲੰਘ ਜਾਵੋਗੇ ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ ਪਾਰ ਲੰਘਣਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਔਖਾ ਹੈ। ਜੇਹੜੇ ਬੰਦੇ (ਨਾਮ ਸਿਮਰ ਕੇ) ਵਿਕਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬੱਚ ਨਿਕਲੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਤਮਕ ਆਨੰਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ।੯।

ਗੁਰਮਤਿ ਕ੍ਰਿਸਨਿ ਗੋਵਰਧਨ ਧਾਰੇ ॥

ਗੁਰਮਤਿ ਸਾਇਰਿ ਪਾਹਣ ਤਾਰੇ ॥

ਗੁਰਮਤਿ ਲੇਹੁ ਪਰਮ ਪਦੁ ਪਾਈਐ ਨਾਨਕ ਗੁਰਿ ਭਰਮੁ ਚੁਕਾਇਆ ॥੧੦॥

Gurmat krisan govardhan Dhaaray.

Gurmat saa-ir paahan taaray.

Gurmat layho param pad paa-ee-ai naanak gur bharam chukaa-i-aa. ||10||

Through the Guru’s guidance, Krishna lifted Goverdhan Mountain; through the Guru’s guidance, Ram Chander made the stones float; therefore, follow the Guru’s guidance and obtain the supreme status. Oh Nanak! The Guru dispels doubt

               The Guru is not verifying any story but simply saying that it is the Guru, who helped people like Krishan and Ram Chander in the past; therefore, taking the Guru’s refuge helps the seeker to get rid of his duality and doubt. Thus the Creator empowers His devotees.

ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਤਿ ਤੇ ਤੁਰ ਕੇ ਨਾਮ ਸਿਮਰਿਆਂ ਬੜੀ ਉੱਚੀ ਆਤਮਕ ਅਵਸਥਾ ਹਾਸਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ (ਬੜਾ ਆਤਮਕ ਬਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਇਸੇ ਗੁਰਮਤਿ ਦੀ ਬਰਕਤਿ ਨਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ (ਜੀ) ਨੇ ਗੋਵਰਧਨ ਪਹਾੜ ਨੂੰ (ਉਂਗਲਾਂ ਤੇ) ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਸੀ ਤੇ (ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਚੰਦ੍ਰ ਜੀ ਨੇ) ਪੱਥਰ ਸਮੁੰਦਰ ਉੱਤੇ ਤਾਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਹੇ ਨਾਨਕ! (ਜੋ ਭੀ ਮਨੁੱਖ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ ਆਇਆ) ਗੁਰੂ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਭਟਕਣਾ ਮੁਕਾ ਦਿੱਤੀ।੧੦।

ਗੁਰਮਤਿ ਲੇਹੁ ਤਰਹੁ ਸਚੁ ਤਾਰੀ ॥

ਆਤਮ ਚੀਨਹੁ ਰਿਦੈ ਮੁਰਾਰੀ ॥

ਜਮ ਕੇ ਫਾਹੇ ਕਾਟਹਿ ਹਰਿ ਜਪਿ ਅਕੁਲ ਨਿਰੰਜਨੁ ਪਾਇਆ ॥੧੧॥

Gurmat layho tarahu sach taaree.

Aatam cheenahu ridai muraaree.

Jam kay faahay kaateh har jap akul niranjan paa-i-aa. ||11||

Take the Guru’s guidance and swim across the worldly ocean with His Naam; contemplate Akalpurakh heartily. Through uttering the name of the absolute and immaculate one, the bonds of death are shattered and He is obtained.

               Again it is advised to follow the Guru’s advice in utter sincerity through which one should contemplate the Creator within. The fear of death is eradicated by remembering the immaculate Creator.

(ਹੇ ਭਾਈ!) ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਤਿ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰੋ ਤੇ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿਮਰੋ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਪਾਰ ਲੰਘਣ ਲਈ ਤਾਰੀ ਤਰੋ। ਆਪਣੇ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਗਹੁ ਨਾਲ ਵੇਖੋ ਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਵਸਾਓ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪ ਕੇ ਜਪ ਦੇ ਦੇਸ ਲੈ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬੰਧਨ ਕੱਟੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੇਹੜਾ ਭੀ ਮਨੁੱਖ ਨਾਮ ਜਪਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਉਹ ਪਰਮਾਤਮਾ ਮਿਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਕੋਈ ਖ਼ਾਸ ਕੁਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤੇ ਜੋ ਮਾਇਆ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਉਤਾਂਹ ਹੈ।੧੧।

ਗੁਰਮਤਿ ਪੰਚ ਸਖੇ ਗੁਰ ਭਾਈ ॥

ਗੁਰਮਤਿ ਅਗਨਿ ਨਿਵਾਰਿ ਸਮਾਈ ॥

ਮਨਿ ਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਜਪਹੁ ਜਗਜੀਵਨ ਰਿਦ ਅੰਤਰਿ ਅਲਖੁ ਲਖਾਇਆ ॥੧੨॥

Gurmat panch sakhay gur bhaa-ee.

Gurmat agan nivaar samaa-ee.

Man mukh naam japahu jagjeevan rid antar alakh lakhaa-i-aa. ||12||

Through the Guru’s teachings, truth, contentment, passion, righteousness and tolerance become one’s friends; through the Guru’s guidance, one’s fire within is put out and one’s mind is attached to His Naam. Utter the name of Life-Giver, who reveals Himself within.

               As one follows the Guru sincerely, one overcomes the five negative passions and gets rid of one’s all negative desires. This way, one realizes Him within.

ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਤਿ ਤੇ ਤੁਰਿਆਂ ਸਤ ਸੰਤੋਖ ਆਦਿਕ ਪੰਜੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਆਤਮਕ ਸਾਥੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਗੁਰ-ਭਾਈ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਤਿ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਦੀ ਅੱਗ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰ ਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ ਵਿਚ ਜੋੜ ਦੇਂਦੀ ਹੈ। (ਹੇ ਭਾਈ!) ਜਗਤ ਦੇ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਜਪਦੇ ਰਹੋ। (ਜੇਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਜਪਦਾ ਹੈ ਉਹ) ਆਪਣੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ਟ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।੧੨।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੂਝੈ ਸਬਦਿ ਪਤੀਜੈ ॥

ਉਸਤਤਿ ਨਿੰਦਾ ਕਿਸ ਕੀ ਕੀਜੈ ॥

ਚੀਨਹੁ ਆਪੁ ਜਪਹੁ ਜਗਦੀਸਰੁ ਹਰਿ ਜਗੰਨਾਥੁ ਮਨਿ ਭਾਇਆ ॥੧੩॥

Gurmukh boojhai sabad pateejai.

Ustat nindaa kis kee keejai.

Cheenahu aap japahu jagdeesar har jagannaath man bhaa-i-aa. ||13||

Through the Guru, one knows Har and gets satiated with Guru’s shabda; such a person neither praises any one, nor slanders anyone. Analyze your “inner- self” and utter the name of the world’s Master. One, who does so, starts loving the Master of the universe (truly).

               As the Guru’s guidance becomes a force to direct one’s life, one rises above slandering or spoon-feeding of others. One realizes one’s inner-self and falls for the world Master.

ਜੇਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ ਪੈ ਕੇ (ਇਹ ਜੀਵਨ-ਜੁਗਤਿ) ਸਮਝ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਉਹ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਜੁੜ ਕੇ ਆਤਮਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਫਿਰ ਨਾਹ ਕਿਸੇ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਨਾਹ ਕਿਸੇ ਦੀ ਨਿੰਦਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ। (ਹੇ ਭਾਈ!) ਆਪਣੇ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪੜਤਾਲਦੇ ਰਹੋ, ਤੇ ਜਗਤ ਦੇ ਮਾਲਕ (ਦਾ ਨਾਮ) ਜਪਦੇ ਰਹੋ। (ਜੇਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਨਾਮ ਜਪਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਜਗਤ ਦਾ ਨਾਥ ਹਰੀ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿਚ ਪਿਆਰਾ ਲੱਗਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।੧੩।

ਜੋ ਬ੍ਰਹਮੰਡਿ ਖੰਡਿ ਸੋ ਜਾਣਹੁ ॥

ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੂਝਹੁ ਸਬਦਿ ਪਛਾਣਹੁ ॥

ਘਟਿ ਘਟਿ ਭੋਗੇ ਭੋਗਣਹਾਰਾ ਰਹੈ ਅਤੀਤੁ ਸਬਾਇਆ ॥੧੪॥

Jo barahmand khand so jaanhu.

Gurmukh boojhhu sabad pachhaanhu.

Ghat ghat bhogay bhoganhaaraa rahai ateet sabaa-i-aa. ||14||

You should believe that Akalpurakh, who pervades in the world, also lives within you. Through the Guru’s shabda, realize Akalpurakh and understand this fact that He enjoys by being present in all though He remains detached.

               It is the Guru that makes the follower realizes the presence of the Creator within and all over. Thus it is realized that He is in all, but still He remains detached to all and everything.

ਜੇਹੜਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਵਿਚ ਵੱਸਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਵੱਸਦਾ ਪਛਾਣੋ। ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ ਪੈ ਕੇ ਇਹ ਭੇਤ ਸਮਝੋ, ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਜੁੜ ਕੇ ਇਸ ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਪਛਾਣੋ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਮਾਣ ਸਕਣ ਵਾਲਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਹਰੇਕ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਵਿਆਪਕ ਹੋ ਕੇ ਸਾਰੇ ਭੋਗ ਭੋਗ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਭੀ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਨਿਰਲੇਪ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।੧੪।

ਗੁਰਮਤਿ ਬੋਲਹੁ ਹਰਿ ਜਸੁ ਸੂਚਾ ॥

ਗੁਰਮਤਿ ਆਖੀ ਦੇਖਹੁ ਊਚਾ ॥

ਸ੍ਰਵਣੀ ਨਾਮੁ ਸੁਣੈ ਹਰਿ ਬਾਣੀ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਰੰਗਿ ਰੰਗਾਇਆ ॥੧੫॥੩॥੨੦॥

Gurmat bolhu har jas soochaa.

Gurmat aakhee daykhhu oochaa.

Sarvanee naam sunai har banee naanak har rang rangaa-i-aa. ||15||3||20||

Through the Guru’s guidance, praise Har. His praise makes the mind pure. Through the Guru’s guidance, envision Har, who is lofty, with your eyes (in person). Oh Nanak! A person, who hears His Naam and praises Him, gets drenched in His love.

               As the follower praises Har, he eradicates his all impurity. Being in His love, he listens to His name-praise and sees Him all around and within.

(ਹੇ ਭਾਈ!) ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਤਿ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਰੋ ਜੋ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤ੍ਰ ਬਣਾ ਦੇਂਦੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਤੁਰ ਕੇ ਉਸ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ (ਅੰਦਰ ਬਾਹਰ ਹਰ ਥਾਂ) ਵੇਖੋ। ਹੇ ਨਾਨਕ! ਜੇਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਕੰਨਾਂ ਨਾਲ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਣਦਾ ਹੈ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਸੁਣਦਾ ਹੈ ਉਹ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ-ਰੰਗ ਵਿਚ ਰੰਗਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।੧੫।੩।੨੦।

               As we see in the entire Ashtpadee, First Nanak asks his followers to do what the Guru says. Without the Guru, even rightful praise of the Creator cannot be done. The followers are advised to become pure from negative passions to become one with Him through the Guru’s guidance.  Referring to the well-known personalities like Krishan and Ram Chander in Indian culture, he stresses how important the Guru was for them. He further says that one must eradicate one’s deep attachment, greed and self-conceit by remaining in Akalpurakh’s love and memory. The Guru has handed over a lamp in the hands of the seeker, but it is up to the seeker to get frustrated through other people’s stories, or to get guided by the Guru’s lamp. When the rain pours, one needs to come out of the closed doors to feel it.

Note: The interpretation in Punjabi is by Dr. Sahib Singh.

Regards

G Singh

As The Rainy Season Dawns In

Once one truly falls in love with the Creator, one sees the world very differently. A distance develops from the world, which is involved in the Maya pursuits deeply; then living in that world becomes easier and comfortable. Everywhere the presence of the beloved Creator is felt intensely. Compassion for the week and left behind ones glows and one sees His beautiful Ordinance in practice. The following shabda is a story of that heart that not only desires the Creator strongly, but also feels the negativity of the outer influences that become obstacle in its way. Interestingly even in such negative situations, the desire for Him can survive: that is the message. The entire shabda is enveloped in metaphors and analogies; nonetheless, the scenes that set in remain the same and we need not to look at them as metaphors. The month of Sawan (the rainy season: June and July) has been described in India as the most pleasant season, in which certain people try to color it in love, so does First Nanak but with a different prospective. Let us go through it and enjoy it; Bhai Satinderbir Singh has sung it beautifully. If you listen to it after shutting off all the in and out commotion, you will feel First Nanak talking to you. You will also notice that in one verse, the Guru addresses to the one who is lost, but in the next verse, he prays to Akalpurakh. Thus emotions spread in many ways. It is on: 557 to 558, SGGS

peacocks are singing

ਮੋਰੀ ਰੁਣ ਝੁਣ ਲਾਇਆ ਭੈਣੇ ਸਾਵਣੁ ਆਇਆ ॥
Moree Run Jhun Laeia Bhainae Savan Aeia ||
मोरी रुण झुण लाइआ भैणे सावणु आइआ ॥
Oh Sister! The rainy season of Sawan (name of the month) has come and the peacocks are singing sweetly.

ਵਡਹੰਸੁ ਮਹਲਾ 1 ਘਰੁ 2 ॥

ਮੋਰੀ ਰੁਣ ਝੁਣ ਲਾਇਆ ਭੈਣੇ ਸਾਵਣੁ ਆਇਆ ॥ 

ਤੇਰੇ ਮੁੰਧ ਕਟਾਰੇ ਜੇਵਡਾ ਤਿਨਿ ਲੋਭੀ ਲੋਭ ਲੁਭਾਇਆ ॥ 

ਤੇਰੇ ਦਰਸਨ ਵਿਟਹੁ ਖੰਨੀਐ ਵੰਞਾ ਤੇਰੇ ਨਾਮ ਵਿਟਹੁ ਕੁਰਬਾਣੋ ॥ 

ਜਾ ਤੂ ਤਾ ਮੈ ਮਾਣੁ ਕੀਆ ਹੈ ਤੁਧੁ ਬਿਨੁ ਕੇਹਾ ਮੇਰਾ ਮਾਣੋ ॥

Vad-hans mehlaa 1 ghar 2.

Moree run jhun laa-i-aa bhainay saavan aa-i-aa.

Tayray mundh kataaray jayvdaa tin lobhee lobh lubhaa-i-aa.

Tayray darsan vitahu khannee-ai vanjaa tayray naam vitahu kurbaano.

Jaa too taa mai maan kee-aa hai tudh bin kayhaa mayraa maano.

Raag Wadhans, the bani of First Nanak, house second.

In essence: Oh Sister! The rainy season of Sawan (name of the month) has come and the peacocks are singing sweetly. Oh Prabh! Your fascinating and sharp beauty has enticed your bride (It has inspired me to see you). I am ready to be cut into pieces to have your vision and I sacrifice to your Naam. If you are seen there (in this scene), I have felt proud; otherwise, without you, what honor I have?

                      First, the Guru creates a scene full with the presence of Prabh all around; then, he expresses how a seeker expresses about the fascinating Prabh and His creation. The Guru further expresses how His lover feels to sacrifice his life to Prabh. In the end, thanks are offered to Prabh, who has blessed the seeker to see Him eminently in His creation.

                            In the following stanza, a plight of the Creator’s devotee who is only into show off is expressed. Our any show wrapped in wrong intentions pushes us into hypocrisy. If the Creator is not envisioned, what is the use of such a show off? Talking about who is right or wrong will bring nothing to us, because in such pursuits we steer our minds away from Him. It is wastage of time and a big step away from the Creator. An analogy is taken of a husband and a wife. The wife gets ready for her husband; she decorates herself; she tries to become attractive, but if her husband doesn’t notice her, what is the use of her decoration? Implication is deep. If we remain in love with our selected choices and go to the Guru’s house, how can we express our true love toward our Guru and the Creator? All the hypocritical shows need to be abandoned. By feeling being in love with the Guru and the Creator, we should proceed to perform His devotion sincerely. The Guru is not only in the Gurdwara but also with us: within. We need to turn toward him by remembering what often he says to us. The Creator is not met only in the Gurdwara, but also within, because His presence is within and out as well. The Gurdwara creates environments that help us in falling in love truly with the Creator. Very important is to become spotless and to feel His presence. When that is done, a feeling of separation from Him overtakes our all negative pursuits; thus our love for Him commands us to become one with Him by overcoming our self-conceit, lust, greed, anger and attachment:

ਚੂੜਾ ਭੰਨੁ ਪਲੰਘ ਸਿਉ ਮੁੰਧੇ ਸਣੁ ਬਾਹੀ ਸਣੁ ਬਾਹਾ ॥

ਏਤੇ ਵੇਸ ਕਰੇਦੀਏ ਮੁੰਧੇ ਸਹੁ ਰਾਤੋ ਅਵਰਾਹਾ ॥

ਨਾ ਮਨੀਆਰੁ ਨ ਚੂੜੀਆ ਨਾ ਸੇ ਵੰਗੁੜੀਆਹਾ ॥

ਜੋ ਸਹ ਕੰਠਿ ਨ ਲਗੀਆ ਜਲਨੁ ਸਿ ਬਾਹੜੀਆਹਾ ॥

ਸਭਿ ਸਹੀਆ ਸਹੁ ਰਾਵਣਿ ਗਈਆ ਹਉ ਦਾਧੀ ਕੈ ਦਰਿ ਜਾਵਾ ॥

ਅੰਮਾਲੀ ਹਉ ਖਰੀ ਸੁਚਜੀ ਤੈ ਸਹ ਏਕਿ ਨ ਭਾਵਾ ॥

ਮਾਠਿ ਗੁੰਦਾਈ ਪਟੀਆ ਭਰੀਐ ਮਾਗ ਸੰਧੂਰੇ ॥

ਅਗੈ ਗਈ ਨ ਮੰਨੀਆ ਮਰਉ ਵਿਸੂਰਿ ਵਿਸੂਰੇ ॥

Choorhaa bhann palangh si-o mundhay san baahee san baahaa.

Aytay vays karaydee-ay mundhay saho raato avraahaa.

Naa manee-aar na choorhee-aa naa say vangoorhee-aahaa.

Jo sah kanth na lagee-aa jalan se bahrhee-aahaa.

Sabh sahee-aa saho raavan ga-ee-aa ha-o daadhee kai dar jaavaa.

Ammaalee ha-o kharee suchjee tai sah ayk na bhaavaa.

Maath gundaa-een patee-aa bharee-ai maag sandhooray.

Agai ga-ee na mannee-aa mara-o visoor visooray.

(SGGS-557,558)

In essence: (now a reaction about the feelings of Prabh’s separation is expressed; please bear in mind that it is done only when one is in love with Him) Oh bride! What is the use of your decoration if your Spouse is not with you? Break your coach along with its arms and your arms as well. These bracelet and bangles are of no use if your arms cannot embrace your Spouse (Prabh)? Let such arms be burned. All my friends have come to enjoy the company of the Spouse (Prabh), but where should I, an unfortunate one, go? Oh friend! I think that I am virtuous, but none of my virtues pleases my Spouse. I have decorated myself by weaving my hair into braids and applying vermillion in my partings (I have done all religious rites and also I have worn religious garbs), but my Beloved does not accept me. Obviously I shall die in anguish.

                           It is horrible for us to claim to be Prabh’s devotees without ever doing serious efforts to know Him. What is the use of our acts (done as His devotees), which fail to take us out of miseries and let us die bit-by-bit everyday? If He is known, one enjoys stable bliss before which millions of dominos become insignificant (44, SGGS). Burn such religious dresses! Burn such claims!  The Guru asks us to feel for Him. Yes feel for Him and start experiencing Him within always. Lucky are those, who are with Him; unlucky are we who wash away with the waves of the worldly pleasure.

                          In the following verses, the Guru points out how we are lost in the worldly Maya pursuits forgetting Him. That is the reason no feeling of separation from Him ever develops in us. We are enjoying the worldly pleasure; we are busy in them; therefore, we don’t feel for changing, which can enable us to live in His love truly and to envision Him. With a feeling of His presence within, don’t we become a part of Him? If in reality we feel to be His part, we should become one with Him tearing away every wall that comes between us. Akalpurakh is not a deity we can worship Him as a toy. His infinity and presence in all separates Him from all the worldly established gods. The Guru says:  people seeing my plight show empathy toward me but my own body, which remains happy in the worldly pleasures. In other words, the body doesn’t feel separation from Him; instead it is happy like a child enjoys its toys. The desire to see Him still glows within; actually it is Him who puts it in us. We cannot talk to Him as we do with other people. If we talk, it will be one-way talking only. The true talking to Him, even though it may be one-way talk, is to do His praise.  In Japji (2), it is explicitly stated through which language Akalpurakh gets engaged. It is the language of love. We cannot send our message to Him that can express how our desire to see Him remains immaterialized. The Gurbani states that He knows everything (72, SGGS); therefore, we need not to call Him loudly. If He knows us well, still we feel to communicate with Him, don’t we?  Second Nanak says that we need different eyes to see Him ( SGGS,139 ). Once we do what the Guru says, we start communicating with Him and our all demands end. Then only the most beautiful demand is left to have blessing of understanding His Ordinance. If that desires is fulfilled, everything becomes beautiful (142 SGGS). When He is felt within, outside becomes our own. That feeling cannot develop in us as long as we are carried away by the Maya attractions. The virtues like compassion, contentment, empathy, kindness, humility and forgiveness shine within us as He is felt in our hearts. In this pursuit, our self-conceit and anger first need to go forever. Living without Him is not worth anything. Living without feeling His presence all over pushes us into dark realms in which we live as slaves of our negative forces.

ਮੈ ਰੋਵੰਦੀ ਸਭੁ ਜਗੁ ਰੁਨਾ ਰੁੰਨੜੇ ਵਣਹੁ ਪੰਖੇਰੂ ॥

ਇਕੁ ਨ ਰੁਨਾ ਮੇਰੇ ਤਨ ਕਾ ਬਿਰਹਾ ਜਿਨਿ ਹਉ ਪਿਰਹੁ ਵਿਛੋੜੀ ॥

ਸੁਪਨੈ ਆਇਆ ਭੀ ਗਇਆ ਮੈ ਜਲੁ ਭਰਿਆ ਰੋਇ ॥

ਆਇ ਨ ਸਕਾ ਤੁਝ ਕਨਿ ਪਿਆਰੇ ਭੇਜਿ ਨ ਸਕਾ ਕੋਇ ॥

ਆਉ ਸਭਾਗੀ ਨੀਦੜੀਏ ਮਤੁ ਸਹੁ ਦੇਖਾ ਸੋਇ ॥

ਤੈ ਸਾਹਿਬ ਕੀ ਬਾਤ ਜਿ ਆਖੈ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਕਿਆ ਦੀਜੈ ॥

ਸੀਸੁ ਵਢੇ ਕਰਿ ਬੈਸਣੁ ਦੀਜੈ ਵਿਣੁ ਸਿਰ ਸੇਵ ਕਰੀਜੈ ॥

ਕਿਉ ਨ ਮਰੀਜੈ ਜੀਅੜਾ ਨ ਦੀਜੈ ਜਾ ਸਹੁ ਭਇਆ ਵਿਡਾਣਾ ॥1॥3॥

Mai rovandee sabh jag runaa runnrhay vanhu pankhayroo.

Ik na runaa mayray tan kaa birhaa jin ha-o pirahu vichhorhee.

Supnai aa-i-aa bhee ga-i-aa mai jal bhari-aa ro-ay.

Aa-ay na sakaa tujh kan pi-aaray bhayj na sakaa ko-ay.

Aa-o sabhaagee needrhee-ay mat saho daykhaa so-ay.

Tai saahib kee baat je aakhai kaho naanak ki-aa deejai.

Sees vadhay kar baisan deejai vin sir sayv kareejai.

Ki-o na mareejai jee-arhaa na deejai jaa saho bha-i-aa vidaanaa. ||1||3||

In essence: As I cry, the entire world cries with me (takes pity on me), so do the birds of the forest. Only my sense of bodily separation is not crying (having this body-separation from Prabh doesn’t bother me) because of which I am separated from my Spouse. My Prabh Spouse came into my dream and went away; so I cried many tears. Oh my beloved! I can neither come to you, nor can I send anyone to you. Oh auspicious sleep! Please come to me so that I can see my spouse. Oh Nanak! What should be offered to that person, who gives me the message of my Master? (Answer) I would cut my head off and give to him to sit on it, and without my head, I shall serve him (means in utter humility I shall serve that person like a slave). If our Spouse becomes stranger, shouldn’t we die? Why shouldn’t we sacrifice ourselves to Him (to get Him back)? 

                         Why loving Him is not limited to doing virtuous deeds only? Answer is in the way the Guru expresses his feelings for Him. In the following verses, please note that it is the same feeling of love in depth expressed in the above shabda. The feeling of separation from the Creator must be our asset as the Guru expresses on 94, SGGS

ਹਰਿ ਹਰਿ ਸਜਣੁ ਮੇਰਾ ਪ੍ਰੀਤਮੁ ਰਾਇਆ ॥

ਕੋਈ ਆਣਿ ਮਿਲਾਵੈ ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਾਣ ਜੀਵਾਇਆ ॥ 

ਹਉ ਰਹਿ ਨ ਸਕਾ ਬਿਨੁ ਦੇਖੇ ਪ੍ਰੀਤਮਾ ਮੈ ਨੀਰੁ ਵਹੇ ਵਹਿ ਚਲੈ ਜੀਉ ॥3॥

Har har sajan mayraa pareetam raa-i-aa.  

Ko-ee aan milaavai mayray paraan jeevaa-i-aa.

Ha-o reh na sakaa bin daykhay pareetamaa mai neer vahay veh chalai jee-o.  ||3||

Har is my friend and my beloved king. I want someone to help me to meet with Him, who is the rejuvenator of my life. I cannot live without envisioning my beloved Har, and the tears are falling from my eyes (in the feeling of separation).

                    And, on 244-245, SGGS, the Guru in a nutshell expresses the same strong desire to see Akalpurakh; while feeling His separation passionately, he concludes that when He is realized, one’s oneness with Him becomes stable forever; it makes you cry if you happen to be in love with the Creator:

ਮਿਲੁ ਮੇਰੇ ਪ੍ਰੀਤਮਾ ਜੀਉ ਤੁਧੁ ਬਿਨੁ ਖਰੀ ਨਿਮਾਣੀ ॥

ਮੈ ਨੈਣੀ ਨੀਦ ਨ ਆਵੈ ਜੀਉ ਭਾਵੈ ਅੰਨੁ ਨ ਪਾਣੀ ॥

ਪਾਣੀ ਅੰਨੁ ਨ ਭਾਵੈ ਮਰੀਐ ਹਾਵੈ ਬਿਨੁ ਪਿਰ ਕਿਉ ਸੁਖੁ ਪਾਈਐ ॥

 ਗੁਰ ਆਗੈ ਕਰਉ ਬਿਨੰਤੀ ਜੇ ਗੁਰ ਭਾਵੈ ਜਿਉ ਮਿਲੈ ਤਿਵੈ ਮਿਲਾਈਐ ॥

ਆਪੇ ਮੇਲਿ ਲਏ ਸੁਖਦਾਤਾ ਆਪਿ ਮਿਲਿਆ ਘਰਿ ਆਏ ॥

ਨਾਨਕ ਕਾਮਣਿ ਸਦਾ ਸੁਹਾਗਣਿ ਨਾ ਪਿਰੁ ਮਰੈ ਨ ਜਾਏ ॥4॥2॥

Mil mayray pareetamaa jee-o tudh bin kharee nimaanee.

Mai nainee need na aavai jee-o bhaavai ann na paanee.

Paanee ann na bhaavai maree-ai haavai bin pir ki-o sukh paa-ee-ai.

Gur aagai kara-o binantee jay gur bhaavai ji-o milai tivai milaa-ee-ai.

Aapay mayl la-ay sukhdaata aap mili-aa ghar aa-ay.

Naanak kaaman sadaa suhaagan naa pir marai na jaa-ay. ||4||2||

In essence: Oh my Beloved! Meet me; without you I am utterly nothing. Without you, I don’t feel for asleep, food, and water. I am in sorrow because of being separated from you, my spouse. Yes, I don’t feel for food and water. How can I have peace without you? I pray to the Guru. If it pleases you, unite me with my Beloved. The peace giving Prabh unites the soul-bride with Him and He comes to her mind to meet. Oh Nanak! The bride, to whom Prabh unites with Him, has Him (her spouse) forever, because He doesn’t separate from her or die. 

                          Definitely He will come to manifest in us if we change. Certainly His light will guide us if we change. Certainly we will learn how to be in love with Him truly if we change. Yes if we change, we will enter into a realm that cannot be expressed. All help is within us if we listen to the Guru and realize how deeply our Guru has felt for Him in this shabda. Life devoted to Him is not merely to give away in charity, helping people and speaking sweetly to others; doubtlessly, such virtues become only aiding-instruments to get drenched in His love, but experiencing Him is beyond that.

 Regards,

G Singh